Dairemize başvuruda bulunan Sayın Cemre Günsel Esengin, Sayın Uğur Çulhaoğlu, Sayın Ayşegül Baybars, Sayın Tolga Atakan ve Sayın Naim Pınar Lefkoşa’da KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’na bağlı tüm liselerde 2016/2017 Öğretim Yılının sonunda öğrencilere karne verilirken, karnelerin arasında Gerçek Tilki Şoför Okulu’nun reklamını içeren broşürler dağıtıldığını, bu uygulamanın devletin ağırlığına ve tarafsızlığına yakışmadığını, ayrıca konu Şoför Okulunun Yenişehir ışıklarında kain Vakıflar İdaresine ait dükkân veya dükkânları tadil ederek işyeri açtığını ve söz konusu dükkânların Kıbrıs Vakıflar İdaresi tarafından Gerçek Tilki Şoför Okulunun sahibi olan Sayın Barış Tilki’ye avantaj sağlayacak şekilde kiralandığını iddia ederek konunun soruşturulması için Dairemizden yardım talebinde bulunmuşlardır.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
Değiştirilmiş şekliyle 17/1986 sayılı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Yasasının 68’inci maddesinin 1’inci fıkrası tahtında eğitim ve öğretim hizmetlerinin devlet adına yürütülmesinden, gözetim ve denetiminden Bakanlık sorumludur. Bakanlık, bu görevlerini bünyesinde yapacağı örgütlenme ve kurumlaşma ile sağlar. Kıbrıs Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ile temel ilkelerine ve bu Yasaya aykırı hiçbir eğitim etkinliğinde bulunamaz.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı nezdinde yapılan soruşturmada Gerçek Tilki Şoför Okulunun sahibi Sayın Barış Tilki’nin 4 Mayıs 2017 tarihinde KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’na yazılı olarak müracaat ederek Lefkoşa’da bulunan tüm lise öğrencilerine 10 kişilik gruplar halinde dershanelerinde ücretsiz olarak 4 aşamalı bir trafik eğitimi vermek istediğini bildiren bir dilekçe yapmıştır. Bunun üzerine KKTC Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Talim ve Terbiye Dairesi Müdürlüğünden görüş alınarak 17 Mayıs 2017 tarihli yazı ile bahse konu eğitimlerin verilmesinde herhangi bir sakınca olmadığı yönünde bir cevap verildiği tespit edilmiştir. İlgili dönemin KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Müsteşarı Sayın Rauf Ataöv’ün imzasını taşıyan yazıda, Sayın Barış Tilki’nin Mesleki Teknik Öğretim Dairesi ve Genel Ortaöğretim Dairesi ile istişare etmesi ve söz konusu iznin okullardaki eğitim ve öğretim faaliyetlerinin aksatılmaması koşuluyla verildiği belirtilmektedir. KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nın Gerçek Tilki Şoför Okuluna herhangi bir broşürü okullarda dağıtma izni vermediği saptanmıştır. Yine söz konusu yazının Mesleki Teknik Öğretim Dairesi ve Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüklerine herhangi bir dağıtımı yapılmadığı gibi konu Dairelere herhangi bir resmi yazı ile bilgilendirme de yapılmamıştır. Keza konu eğitimlerin düzenlenmesi, planlanması ve denetlenmesi ile ilgili herhangi bir direktif de verilmemiştir.
53/1977 sayılı Üst Kademe Yöneticiliği Yapan Kamu Görevlilerinin Atanması Hakkında Yasanın 6’ncı maddesinin (4)’üncü fıkrasının (a) bendine göre Bakanlık Müsteşarı, Bakanlık ve Bakanlığa bağlı kuruluşların sevk ve idaresinden Bakana karşı sorumludur. Yani Müsteşar Bakandan sonra gelen en üst düzey kamu görevlisi olup Bakanlık birimlerine gereken emirleri verir, bunların uygulanmasını gözetir ve sağlar.
KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı tarafından Sayın Barış Tilki’ye, okullarda Gerçek Tilki Şoför Okulunun reklamını içeren broşürleri dağıtması için herhangi bir izin verilmemesine rağmen, konu şahsın 14 okula dağıtılmak üzere broşür bıraktığı veya gönderdiği ve bunun neticesinde Lefkoşa Türk Lisesinde konu broşürlerin öğrencilere dağıtıldığı saptanmıştır. KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı broşür bırakılan diğer okullarda mezkûr broşürlerin dağıtılıp dağıtılmadığına ilişkin bilgi sahibi olmadığını belirtmiştir.
Sayın Rauf Ataöv’ün, söz konusu ücretsiz eğitimlerle ilgili KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nın ilgili birimlerine gereken direktif ve talimatı vermemiş olması, broşür dağıtımının Bakanlığın denetiminden uzak olarak yapılmasına sebebiyet vermiş ve bazı yanlış uygulamalara yol açmıştır.
KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı nezdinde yapılan soruşturmada Gerçek Tilki Şoför Okulu temsilcisinin broşürlerle ve ilgili dönemin Müsteşarı Sayın Rauf Ataöv tarafından imza edilmiş Sayın Barış Tilki’nin dilekçesine verilen 17 Mayıs 2017 tarihli cevabi yazı ile Lefkoşa Türk Lisesine gidip broşür dağıtmayı talep ettiği tespit edilmiştir. Söz konusu yazıda broşür dağıtılmasına ilişkin herhangi bir izin bulunmadığından Lefkoşa Türk Lisesi Müdürü Sayın Mustafa Şevketoğlu’nun, Sayın Rauf Ataöv’ü telefonda arayarak broşürlerin dağıtılması için izin aldığı ve bunun ardından broşürlerin konu okulda dağıtılmasına izin verdiği saptanmıştır.
25/1985 sayılı Öğretmenler Yasası’nın 31’inci maddesi orta, mesleki ve teknik öğretim kurumları ve pratik sanat okullarındaki müdürlerin görevlerini tanımlamaktadır. Mezkûr maddenin 1’inci fıkrasına göre orta, mesleki ve teknik öğretim kurumları ile pratik sanat okullarındaki Müdürler, görev yaptıkları okulun bağlı bulunduğu Daire Müdürlerine karşı sorumlu yöneticisidirler. Aynı Yasa maddesi uyarınca Müdürlerin, bu Yasa ve yürürlükteki diğer yasa kurallarına bağlı kalmak koşuluyla, Bakanlığın yönerilerine uygun olarak yürütmekle yükümlü oldukları görevleri bulunmaktadır.
Sayın Mustafa Şevketoğlu bağlı bulunduğu Genel Orta Öğretim Dairesinden herhangi bir resmi yazı almadan konu broşürlerin Lefkoşa Türk Lisesinde dağıtılmasına izin vermiştir. Sayın Şevketoğlu konu broşürlerin Genel Orta Öğretim Dairesinden herhangi bir resmi yazı almadan Lefkoşa Türk Lisesinde dağıtılmasına izin vererek 25/1985 sayılı Öğretmenler Yasası’nın ilgili maddeleri tahtında verilen yetkisini aşmıştır ve/veya hatalı davranmıştır. İyi İdare Yasası’nın 17’nci maddesi idari işlemlerin şeklini düzenlemiştir. Buna göre, Yasalarda açıkça belirlenen durumlar dışında İdare sözlü idari işlem yapamaz.
Her kuruluşun eğitimle ilgili etkinlikleri ister resmi olsun ister gönüllü, milli eğitim amaçlarına uygun olsa bile KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nın denetimini gerektirir. Sayın Barış Tilki’nin verdiği ücretsiz trafik eğitimleri KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nın belirli bir plan, gözetim ve denetimi çerçevesinde yapılmalıydı. Öte yandan reklam içerikli broşürlerin okullarda dağıtılması, 17/1986 sayılı KKTC Milli Eğitim Yasasının amaçlarına uygun olmamakla beraber etik açıdan da uygun değildir.
Sayın Barış Tilki, güzel ve iyi bir niyet ortaya koyarak 2017/2018 Öğretim Yılında dört aşamalı bir trafik eğitimini yaklaşık 150 lise öğrencisine ücretsiz olarak vermiştir. Ancak Sayın Tilki’nin reklam içerikli broşürleri, okullara dağıtılmak üzere göndermesi doğru bir yaklaşım değildir. Mezkûr kişi yakın zamanda ehliyet almaya hak kazanacak lise çağındaki öğrencilere bu yolla kendi şoför okulunu tanıtma imkanı bulmuş, sosyal medyada KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığından “ilk ve tek onaylı şoför okulu ibaresiyle” reklamlar yayınlamış ve diğer şoför okullarına göre kendisini daha ayrıcalıklı bir konuma getirmeye çalışmıştır.
KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nda tespit etmiş olduğumuz bu sevk, idare, denetim ve koordinasyon eksikliği nedeniyle konu Bakanlığın Gerçek Tilki Şoför Okuluna ayrıcalık sağladığı yönünde bir intiba oluşmuştur. KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nın gerekli hassasiyeti göstererek bu tür durumlara fırsat vermemesi ve yönetimindeki okullara zamanında gerekli yazılı direktifi vermesi gerekmektedir.
Yukarıda sözünü ettiğimiz iddiaya ilaveten Sayın Cemre Günsel Esengin, Sayın Uğur Culhaoğlu, Sayın Ayşegül Baybars, Sayın Tolga Atakan ve Sayın Naim Pınar, Vakıflar İdaresinin Gerçek Tilki Şoför Okulunun sahibi Sayın Barış Tilki’ye Yenişehir ışıklarında, Kıbrıs Vakıflar İdaresine ait dükkân veya dükkânları avantaj sağlayacak şekilde kiraladığını iddia etmişlerdir.
73/1991 sayılı Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yasasının 23’üncü maddesi tahtında Yönetim Kurulu, mali işlemleri ve ihale işlerini düzenleyici tüzükler hazırlar ve Bakanlar Kurulu’nun onayına sunar. Aynı Yasanın 29’uncu maddesinin (1)’inci fıkrası tahtında Genel Müdür, bu Yasa kuralları uyarınca çıkarılacak Kiralama Tüzüğü çerçevesinde, mazbut Vakıflara, cami, mescit, tekke veya herhangi bir dini müesseseye ait taşınmaz mallarla, Kıbrıs Vakıflar İdaresi’nin mülkiyetinde ve/veya tahsisinde bulunan diğer taşınmaz mallardan binaları bir yıla kadar, diğer taşınmaz malları ise iki yıla kadar kiralama yetkisine sahiptir.
73/1991 sayılı Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi Yasasının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yasasının 23’üncü ve 29’uncu maddesi altında “Vakıflar İdaresi Kiralama Tüzüğü” yapılmıştır. Konu Tüzüğün 4’üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca Genel Müdür, mazbut vakıflara, cami, mescit, tekke veya herhangi bir dini müesseseye ait taşınmaz mallarla, Vakıflar İdaresi’nin mülkiyetinde ve/veya tahsisinde bulunan diğer taşınmaz mallardan binaları bir yıla kadar, diğer taşınmaz malları ise iki yıla kadar kiralama yetkisine sahiptir. Aynı maddenin ikinci fıkrası tahtında Yönetim Kurulu, bu maddenin (1)’nci fıkrasında belirtilen taşınmaz malları, Genel Müdürün önerisi üzerine, en çok on yıl süreyle kiralama yetkisine sahiptir.
Kıbrıs Vakıflar İdaresi nezdinde yaptığımız soruşturma esnasında Kıbrıs Vakıflar İdaresi Genel Müdürü Sayın İbrahim Benter, Sayın Barış Tilki’nin Vakıflardan kiralamayı talep ettiği ofisleri sadece ticari anlamda bir şoför okulu olarak kullanmayacağını, konu emlakı Trafik Eğitim Merkezi olarak da kullanacağını, bu merkezde çocuklara, gençlere ücretsiz trafik eğitimi vereceğini, Kıbrıs Vakıflar İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Barış Tilki’nin konu projesinin toplumdaki bir eksikliği gidereceğini ve bu hususun kamuya fayda sağlayacağını göz önünde bulundurarak, İdarenin Sosyal, Kültürel ve/veya Devlet Kurumlarına uyguladığı ihalesiz kiralama yöntemini kullanarak, Yasanın Genel Müdür’e vermiş olduğu 1 yıl süreli kiralama yetkisine istinaden bahse konu Vakıf emlakın kiralandığını belirtmiştir.
Vakıflar İdaresi ve Din İşleri Dairesi tarafından Sayın Barış Tilki’ye kiralanan dükkân ve/veya dükkânların bir önceki kiracısı tarafından harap ve kullanılmaz duruma getirildiği, tamirat ve tadilata ihtiyacı bulunduğu, Sayın Barış Tilki ile Kıbrıs Vakıflar İdaresi arasında akdolunan Kira Sözleşmesinin 19’uncu maddesi uyarınca tüm tamirat ve tadilatın kiracıya ait olduğu ve konu kiracının tüm tamirat ve tadilatı İdarenin kontrol ve onayına tabi olarak gerçekleştirdiği tespit edilmiştir.
Kıbrıs Vakıflar İdaresinin mülkiyetinde veya tahsisinde bulunan konu taşınmaz mallardan binaları 1 yıla kadar ve diğer taşınmaz malları iki yıla kadar kiralama yetkisine sahip olduğundan ihaleye çıkmadan Sayın Barış Tilki’ye kiralanması Genel Müdür’ün yetkisinde olduğundan Kıbrıs Vakıflar İdaresi Kiralama Tüzüğünün 4’üncü maddesinin (1)’inci fıkrasına aykırı değildir.
Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi’nin mülkiyetinde olan bina ve/veya binalar Atatürk Caddesi No:11-12, Yenişehir Lefkoşa adresinde bulunmaktadırlar. Söz konusu dükkân ve/veya dükkânlar 1 Eylül 2016 tarih ve B-23270 nolu Kira Sözleşmesi ile Sayın Barış Tilki’ye 1 yıl süre ile kiralanmıştır. Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi ile Sayın Barış Tilki arasında akdolunan Sözleşmenin 1 Eylül 2016 – 31 Ağustos 2017 dönemini kapsadığı ve süresinin 1 yıl olduğu görülmektedir. Mezkûr yer için Sözleşmedeki kira bedeli ilk 11 ay için 400 Türk Lirası ve 12’nci ay için ise 650 Türk Lirasıdır. Taraflar arasında 1 Eylül 2017 tarihinde başlayıp 31 Ağustos 2018 tarihinde sona eren Sözleşmeye müteakip yeni bir sözleşme imzalanmadığı tespit edilmiştir. Sayın Barış Tilki, mezkûr dükkân ve/veya dükkânları boşaltma niyetinde değilse Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi ile en erken zamanda yeni bir Kira Sözleşmesi imzalaması gerekmektedir. Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi tarafından kiralanan taşınmaz mal veya dükkânların çok düşük ücretlerle kiralandığı anlaşılmaktadır. Herhangi bir yanlış anlamaya mahal vermemek adına kiraların günün şartlarını yansıtması ve kurumun amaçlarına uygun olması gerekmektedir.
Sayın Barış Tilki ülkemizde yaşanan önemli bir sorun olan trafik kazalarının önlenmesi ve/veya en aza indirgenmesi için ücretsiz trafik eğitimleri vermek istemesi nedeniyle Kıbrıs Vakıflar İdaresine ait dükkânları kiralamayı talep etmiştir. Kıbrıs Vakıflar İdaresi, konu dükkânların sadece ticari kazanç amaçlı kullanılmayacağı hususunu göz önünde bulundurarak mezkûr yeri Sayın Barış Tilki’ye kiralamayı uygun bulmuş ve Kıbrıs Vakıflar İdaresi Kiralama Tüzüğüne uygun olarak kiralama işlemini gerçekleştirmiştir. Kıbrıs Vakıflar İdaresi nezdinde yaptığımız soruşturma neticesinde Kıbrıs Vakıflar İdaresinin Sayın Barış Tilki’ye bir avantaj sağladığına dair bir sonuca varılamamış ve/veya bu yönde bir bulguya ulaşılamamıştır.
Emine Dizdarlı
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)