Sayın İrdelp Soykan, 3 Aralık 2015 tarihinde Dairemize yaptığı başvuruda, 2000 yılında tasfiye edilen Peyak Kooperatif Bankası Ltd. nezdindeki 01-308-00-00-21403 numaralı hesapta bulunan 3,202.93 Sterlin ve 01-301-00-02-01752 numaralı hesapta bulunan 2,072.59 Euro mevduatlarının E-573-2002 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca ve kendi isteğiyle Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’e aktarıldığını, bunu müteakip 2005 yılında Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’deki mevduatların Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarılması sırasında, kendine ait söz konusu mevduatların kaybolduğunu ve/veya mezkûr bankaya aktarılmadığını, ilgili banka nezdinde yaptığı araştırmada Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’in kendisine mevduatlarını çektiğini söylemesine rağmen Bankanın ilgili belgelere ulaşamadığını ve/veya söz konusu banka mezkûr meblağların kendisi tarafından çekildiği hususunu ispat edemediğini iddia ederek mağduriyetinin giderilmesi için Dairemizden yardım talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
Sayın İrdelp Soykan, E-573-2002 sayılı KKTC Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca Peyak Tasfiye Memurluğuna verdiği 3 Nisan 2002 tarihli Dilekçe ile Tasfiye halinde olan Personel Yardımlaşma Kooperatif Ltd. (Peyak Kooperatif Bankası) nezdindeki 01-301-00-02-1752 nolu hesabında bulunan 2.072.59 Euro ile 01-308-00-00-21403 nolu hesabında bulunan 3,202.93 Sterlinin Peyak Kooperatif Bankası Ltd.’in hesaplarından çıkarılıp Akdeniz Garanti Bankası Ltd’e 1 yıl ödemesiz yıllık %2 faizle aktarılmasını talep etmiştir. Söz konusu meblağlar 9 Nisan 2002 tarihli Yevmiye Fişi ile Akdeniz Garanti Bankasına aktarılmıştır.
20 Mart 2002 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı’na göre Akdeniz Garanti Bankası Ltd. nezdinde açılacak olan hesaplar için ilgili bankaya Devlet Garantisi verilmesi öngörülmüştür.
Sayın İrdelp Soykan, Peyak Kooperatif Bankası Ltd. nezdinde bulunan 3,202.93 Sterlin ve 2,072.59 Euro tutarındaki mevduatlarının Akdeniz Garanti Bankası Ltd’e aktarılmasını müteakip 18 Temmuz 2005 tarihine kadar ve/veya Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’in tasfiye tarihi olan 18 Temmuz 2005 tarihine kadar olan süre içerisinde mezkûr meblağları çekmediğini ve/veya işlem yapmadığını iddia etmektedir.
Sayın Soykan’ın Euro ve Sterlin hesaplarının ve/veya döviz mevduatlarının 3 Nisan 2002 tarihinde 1 yıl ödemesiz olarak %2 faizle Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’e aktarıldığı sabittir. Bu durumda 3 Nisan 2003 tarihinde Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’e aktarılan söz konusu mevduatların Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarıldığı tarih olan 18 Temmuz 2005 tarihi arasında çekilip çekilmediği ve/veya söz konusu mevduatlara ne olduğu husus önem arz etmektedir.
Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd. ile Akdeniz Garanti Bankası Ltd. tarafından imzalanan 18 Temmuz 2005 tarihli “Devir Sözleşmesi” ile Akdeniz Garanti Bankası Ltd. bilançolarında görülen aktiflerini, pasiflerini, mal varlığını, borçlarını, alacaklarını, mevduatlarını, menkul kıymetlerini, değerli evraklarını, ipoteklerini, rehinlerini ve yükümlülüklerini Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e devretmiştir. Bu devir esnasında mudilere ait sadece açık ve/veya aktif olan mevduat hesapları Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarılmıştır. Soruşturma esnasında yapılan tespite göre Devir tarihinden önce kapanan hesaplar söz konusu bankaya aktarılmamıştır. Bu hususu Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd. de teyit etmektedir. Yine Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’den alınan bilgide Sayın İrdelp Soykan’ a ait mevduat hesaplarının 2005 yılında Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarılan listede bulunmadığı, Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’den aktarılan mevduat hesapları mudilerin isimleri ile devralındığından söz konusu hesaplardaki meblağların 2002 ile 2005 yılları arasında çekildiği ve/veya 2005 yılından önce kapatıldığı belirtilmektedir. Sayın İrdelp Soykan adında bulunan ve Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’den Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarılan Türk Lirası vadeli mevduat hesabı 13 Şubat 2006 tarihinde çekildiği ve 3,254.38 Türk Lirası’nın Sayın Soykan’a ödenerek kapatıldığı saptanmıştır.
Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd. ile Akdeniz Garanti Bankası Ltd. arasında imzalanan 18 Temmuz 2005 tarihli Devir Sözleşmesi’nin 2’nci maddesi tahtında Devreden Banka, bağımsız denetim kuruluşu tarafından onaylanan bilançolarında görülen aktiflerini, pasiflerini, mal varlığını, borçlarını, alacaklarını, mevduatlarını, menkul kıymetlerini, değerli evraklarını, ipoteklerini, rehinlerini ve yükümlülüklerini, kısaca söz konusu bilançolarda görülen Devreden bankanın işletmesini ve mal varlığını ve yükümlülüklerini Devralan bankaya devretmiştir. Bu durumda Devir Sözleşmesi tahtında devirden sonra bilançoda görülen borçluların ve/veya alacaklıların, Devreden Akdeniz Garanti Bankası Ltd. nezdindeki hakları ve/veya yükümlülükleri aynen Devralan Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e geçmiştir. Bu bağlamda Akdeniz Garanti Bankası Ltd’den Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e geçen aktifler, pasifler, mal varlığı, borçlar, alacaklar, mevduatlar, haklar, sözleşmeler, teminat mektupları, değerli evraklar ve yükümlülüklerle ilgili tüm kalemlere ait envanter listeleri bir teslim tutanağı ile Devralan Bankaya verilmesi gerekirdi. Devir esnasında Akdeniz Garanti Bankası Ltd nezdinde bulunan ve Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarılan mevduatların ve/veya mevduat sahiplerinin isimleri liste halinde Devralan bankaya verilmiştir. Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’den Vakıflar Bankası Ltd.’e aktarılan tüm mudilere ait hesap dökümleri ve/veya mudi listeleri Dairemiz tarafından incelenmesine rağmen Sayın Soykan’ın ismi mezkûr listelerde bulunamamıştır ve/veya Sayın Soykan’ın ismi mezkûr listelerde yoktur ve/veya onun adına devredilen herhangi bir mevduata rastlanmamıştır.
Yine söz konusu Devir Sözleşmesi’nin 8’inci maddesi uyarınca devir bilançosunda yer almayan ve üçüncü şahıslar tarafından ikame edilmiş ve/veya edilecek herhangi bir dava sonucunda Devralan Banka aleyhine gelebilecek her türlü zarar ve ziyanın ortaya çıkması halinde bunların tüm tazmin sorumluluğu ve yükümlülüğü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti ve Hazinesine ait olacaktır.
Zamanaşımına uğrayan mevduatlarla ilgili düzenlemeler 39/2001 sayılı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Yasasında yer almaktadır. Söz konusu Yasa’nın 22’nci maddesinin 2’nci fıkrası tahtında her türlü mevduattan, emanet ve alacaklardan son talebi, işlemi veya mudinin herhangi bir şekilde yazılı talimatı tarihinden başlayarak on yıl geçtiği halde sahipleri tarafından aranmamış olanlardan ve değeri 20 Amerikan Doları Karşılığı Türk Lirasını aşan hesaplar, mevduat sahiplerinin mevcut adreslerine bir mektupla bildirildikten sonra tamamen bu sürenin bitimini izleyen takvim yılı başından itibaren altı ay içinde bankalarca sahiplerinin isim, kimlik, adresleri ve haklarının faizleri ile ulaştıkları tutarlar gösterilmek suretiyle düzenlenecek bir cetvel ile Merkez Bankasına devredilir. Merkez Bankası tutar ve değeri 20 Amerikan Doları karşılığı Türk Lirasını aşanları, Remi Gazete’de ilan eder. İlandan itibaren bir yıl içinde sahip ve mirasçıları tarafından aranmayan mevduat, emanet ve alacaklar bu sürenin bitiminde Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna gelir olarak kaydedilir.
Bu hususa bağlı olarak yapılan soruşturmada KKTC Merkez Bankasına bankalarca bildirilen mevduat sahiplerinin Resmi Gazetede yayınlanan isimleri Dairemiz tarafından incelenmiştir. KKTC Merkez Bankası’nın 9 Temmuz 2013 tarihinde 117 sayılı Resmi Gazete’de, 16 Temmuz 2014 tarihinde 153 sayılı Resmi Gazete’de, 21 Temmuz 2015 tarihinde 94 sayılı Resmi Gazete’de ve 25 Temmuz 2017 tarihinde 124 sayılı Resmi Gazete’de zamanaşımına uğrayan mevduatların listesi Dairemiz tarafından incelenerek Sayın İrdelp Soykan’ın isminin söz konusu listelerde yer almadığı hususu Dairemiz tarafından saptanmıştır. Bu durumda Sayın Soykan’ın ilgili dönemlerde zaman aşımına uğrayan hesap ve/veya hesapları bulunmadığı açıktır. Ayrıca Sayın İrdelp Soykan söz konusu mevduatlarını çekmemiş olsaydı zamanaşımına uğrayan mevduatlar listelerinin birinde isminin yer alması gerekirdi.
Yine, 39/2001 sayılı Bankalar Yasasının 31’inci maddesi tahtında bankalar, bankacılık işlemleri ile ilgili belgelerin asıllarını veya mümkün olmadığı hallerde sıhhatlerinden şüpheyi davet etmeyecek kopyalarını ve yazdıkları yazıların makine ile alınmış suretlerini tarih ve numara sırası ile düzenleyerek usulleri dairesinde on iki yıl süreyle saklamak zorundadırlar. Bu belgelerin Merkez Bankasınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde mikro film ve mikro fiş şeklinde veya elektronik veya manyetik ortamlarda saklanması mümkündür.
Görüleceği üzere, Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’in Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’e devrinin üzerinden 12 yıl geçmiştir. Sayın İrdelp Soykan’ın Peyak Kooperatif Bankası Ltd.’de bulunan döviz mevduatlarının 2002 yılında Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’e aktarılmasından sonra 2015 yılına kadar geçen süre içerisinde Sayın Soykan’ın hesaplarla ilgili herhangi bir talebi, işlemi, şikayeti ve/veya yakınması olmamıştır. Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd. nezdinde Sayın İrdelp Soykan adında bulunan Türk Lirası mevduat hesabının 2006 yılında kendisine yapılan ödeme neticesinde kapandığı bir gerçektir. Sayın Soykan’ın söz konusu döviz mevduat hesaplarını 2006 yılında bankada yaptığı çekiliş sırasında sorgulamayıp takriben 2015 yılının sonlarına doğru sorgulaması söz konusu hesapların Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’e aktarılırken aktif olmadıkları ve/veya açık olmadıkları izlenimini vermektedir. Açık ve/veya aktif olmayan hesapların aktarılmadığı hususunu ilgili bankalar teyit etmektedir. Bankalar Yasası’nın 31’inci maddesi uyarınca bankacılık işlemleri ile ilgili belgelerin asıllarını ve/veya şüpheye davet etmeyecek kopyalarını 12 yıl süreyle saklamak zorunda olmakla beraber Akdeniz Garanti Bankası Ltd.’in ve/veya Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’in söz konusu hesapların akibetine ilişkin herhangi bir dekont ve/veya belge ibraz edememelerinden dolayı takriben 12 yılı aşkın bir süre geçtiğinden ihmalleri olduğunu ve/veya Bankalar Yasası’nın ilgili hükmüne aykırı davrandıklarını söylememiz mümkün değildir.
Bu durumda Sayın Soykan iddialarında ısrarlı olması halinde 18 Temmuz 2005 tarihli Devir Sözleşmesi tahtında dava etmesi gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)