Sayın Ahmet Özkaramanlı, Karpaz Bölgesi Planlama Sınırı İçinde Denetim ve Geliştirme Emirnamesi uyarınca imara kapalı turizm bölgesi olarak belirlenen alan içerisinde Pafta/Harita VIII/35’de bulunan 257/2 nolu parsel üzerinde inşaat yapıldığını, söz konusu inşaatın 800-1000 metre kare büyüklüğünde bir depo olduğunu, mezkur depoda balık yemi, balık ağı, balık malzemesi depolandığını, bu deponun yanında ise başka bir inşaatın devam ettiğini, söz konusu depo ve inşaat faaliyetlerinin imara kapalı bölgede ve yasal izinler alınmadan sürdürüldüğünü ve/veya her iki inşaatın kaçak olduğunu iddia ederek Dairemizden konunun soruşturulmasını talep etmiştir
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
55/1989 sayılı İmar Yasası’nın amacı düzenli gelişmeyi özendirmek ve denetlemek, nüfus yerleştirilmesi ve yoğunlaşmasını dikkate alarak sanayi, turizm, ulaşım, altyapı, kamu ve sosyal servisler ve tarım ile ilgili genel politikalar ile özellikli sosyal, kültürel, tarihsel, mimari önemi olan bölgeleri belirlemek ve ekolojik denge ile doğal güzellik ve estetiğin bozulmasının önlenmesi için gerekli önlemlerin alınması ve yatırımların dengeli bir şekilde yapılmasını sağlamaktır.
“Gelişmenin” tanımı söz konusu Yasa’nın 16’ncı maddesinde düzenlenmektedir. 55/1989 sayılı İmar Yasası’nın 16’ıncı maddesinin 1’inci fıkrası tahtında “Gelişme”, başka bir Yasadaki herhangi bir diğer kurala bakılmaksızın, bu Yasaya göre bir taşınmaz mal üzerinde veya altında veya içinde yer alan yapı ve inşaat, mühendislik, madencilik, tarım faaliyetleri veya üzerindeki binada yapılan herhangi bir nitelik ve kullanım değişikliği, yıkım olarak tanımlanmaktadır.
Yine aynı Yasa’nın 11’inci maddesinin 5’inci fıkrası Şehir Planlama Dairesi’ne, gelişmenin yaygın ve hızlı olduğu yerleşme birimleri veya alanlarda, İmar Planı onaylanmadan önce veya İmar Planı olup olmadığına bakılmaksızın, bu Yasa altında yayımlanacak bir emirnamede belirtileceği şekilde, "Ön İmar Sınırları" çizme yetkisi vermektedir.
Bu bağlamda 12 Ağustos 2004 tarihli ve 118 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Karpaz Bölgesi Planlama Sınırı İçinde Denetim ve Geliştirme Emirnamesi” ile sınırlar belirlenmiştir. Söz konusu Emirnamenin amacı; kamu yararı için Dipkarpaz, Yeni Erenköy, Yeşilköy, Ziyamet, Kumyalı, Derince, Sipahi, Gelincik, Kaleburnu, Boltaşlı, Kuruova, Avtepe, Taşlıca, Adaçay, Esenköy yerleşim birimlerini kapsayan ve içerisinde sahil şeridi, orman alanları, tarım alanları, kumulları, yaban eşekleri, kaplumbağa yumurtlama alanları, flora ve faunası ile doğal kaynaklar, Apostolos Andreas Manastırı, Antik Karpasia Arkeolojik Sit Alanı, Doğal ve Arkeolojik Sit Alanı, kilise, antik mezarlar ve benzeri birçok tarihi ve kültürel kaynaklar bakımından zenginliğe, ülkesel ve uluslararası öneme sahip ancak turizm gelişmelerinin baskısı nedeniyle potansiyel yaygın ve düzensiz gelişme tehdidi altında bulunan Karpaz Bölgesi’nde İmar Yasası’nda tanımlanan bir plan yapılıncaya kadar geçecek sürede uygulanmak üzere, “gelişmelerin” hedef, ilke ve sınırını, kural ve koşullarını belirlemek, kullanımların akılcı bir şekilde dağılımını sağlamaktır.
Karpaz Bölgesi Planlama Sınırı İçinde Denetim ve Geliştirme Emirnamesinin 5’inci maddesi planlama sınırı, ön imar sınırları ve bölgeler ile ilgili düzenlemeler içermektedir. Yine Emirnamenin 5’inci maddesi 3’üncü fıkrasında, çizilen Ön İmar Sınırı içerisinde, yapılabilecek gelişmeler ve bunlarla ilgili olarak uygulanacak kural ve koşullar bakımından farklılıklara sahip Yerleşim Alanları, Turizm Alanları Küçük Ölçekli Yerel Sanayi ve Ön İmar Sınırı dışında yer alan Koruma Alanları olmak üzere üç ana politika alanı belirlenmiştir.
Planlama Sınırı, Ön İmar Sınırları ve bölgeler söz konusu Emirnamenin 5’inci maddesinde düzenlenmiştir. Planlama makamı tarafından, Karpaz Bölgesi Değişiklik Emirnamesi haritasında gösterilen, doğuda Zafer Burnu’ndan başlayıp, batıda Yeşilköy, Esenköy, Ziyamet ve Kumyalı yerleşmelerinin yönetsel sınırları ile sonlanan, Karpaz Bölgesindeki yerleşim birimini (Dipkarpaz, Kaleburnu, Kuruova, Yeşilköy, Sipahi, Yenierenköy, Avtepe, Esenköy, Adaçayı, Gelincik, Ziyamet, Derince, Taşlıca, Boltaşlı ve Kumyalı) içine alan bölgeyi çevreleyen bir “Planlama Sınırı” çizilmiştir. Bu bölgeler içerisinde yapılabilecek gelişmeler ve bu hususa bağlı kural ve koşullar Emirnamenin II. Kısmında yer almaktadır.
Emirnamenin 6’ncı maddesinin 5(b) fıkrası Turizm alanlarını belirlemektedir. Kumyalı ve Kaleburnu köylerinin güney, Dipkarpaz köyünün kuzey ve güney sahilinde Turizm Gelişme Alanları belirlenmiştir. Bu alanlar içerisinde minimum 5000 metre kare parsel büyüklüğünde ve 200 yatak kapasitesini aşmayan büyüklükte otel, tatil köyü, bungalov, günübirlik tesis gibi benzeri turizm konaklama tesisleri, restoran, kafeterya ve benzeri eğlence dinlence kullanımı ve kamping alanları oluşturmaya yönelik gelişmeler yapılabilir.
Ancak, 55/1989 sayılı İmar Yasası’nın 17’inci maddesi uyarınca söz konusu yerlere yapılacak “gelişmeler” için Şehir Planlama Dairesi’nden Planlama Onayı alma zorunluluğu vardır.
Yine aynı Yasanın 27’inci maddesi mevzuatta belirlenen kurallar dışında gelişme olarak tanımlanan her türlü faaliyetin gerçekleşmesi halinde Şehir Planlama Dairesi’ne ‘Yaptırım Bildiriminde” bulunma yetkisini vermektedir. Bu yetki ışığında Şehir Planlama Dairesi gelişmenin kaldırılması veya düzeltilmesi için gerekli olan önlemlerin belirtilecek sürede alınması veya taşınmaz malın, onaysız olarak yapılmış gelişmeden önceki durumuna getirilmesi veya koşul ve sınırlamalarla ve/veya Emirnamelerde öngörülen kurallara uygunluğun sağlanması ve özellikle, bu amaçla herhangi bir yapı ve inşaatın yıkımı veya değiştirilmesi veya taşınmaz malın herhangi bir kullanımının veya taşınmaz mal üzerinde yapılan herhangi bir inşaat veya diğer faaliyetleri durdurabilir.
Dairemiz tarafından yapılan soruşturmada söz konusu gelişmenin Kumyalı’da kâin Pafta/Harita VIII/35 parsel no 257/2 ve 197/2’nin içerisine yapıldığı, mezkur taşınmaz malların İstanbul’da sakin Sayın Seyit Ahmet Aydoğmuş adına kayıtlı bulundukları, Kumyalı’da kain taşınmaz malların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki akrabalarının tasarrufunda ve/veya kullanımında bulunduğu ve depo yapılması maksadıyla geçici olarak Kumyalı açıklarında balık üretimi yapan Dardanel firmasının kullanımına verildiği, bahse konu gelişmenin Turizm Gelişme Alanı içerisinde yer aldığı, gelişmenin yapılabilmesinin mezkûr Emirname kural ve koşulları uyarınca mümkün olmadığı, yapılan ve/veya sürdürülen yapının inşaat faaliyetinin Planlama Onayı alınmadan yapıldığı tespit edilmiştir.
Kumyalı köyünde kâin gelişmenin izinsiz olması ve/veya Karpaz Emirnamesine aykırı olması nedeniyle İskele Kaymakamlığı olaya müdahale etmiş ve gelişme faaliyetleri durdurulmuştur. İskele Kaymakamlığı ve Şehir Planlama Dairesi ile yapılan istişareler neticesinde, ilgili firmanın depo olarak farklı bir yer için Planlama Onayı aldığını, kaçak olarak inşa edilen depodaki malzemeleri başka bir yere taşıdığını ve kaçak yapının kaldırılacağı yönünde mutabakat sağlanmıştır.
Başvuru’ya konu Kumyalı köyü’ne yaptığımız ziyarette kaçak yapı içerisindeki malzemelerin boşaltıldığı ve yapının kaldırma işlemlerinin başladığı görülmüş ve fotoğraflarla belgelenmiştir.
Dairemiz tarafından yapılan soruşturma neticesinde İskele Kaymakamlığı ve Şehir Planlama Dairesinin yapmaları gereken işlem, eylem ve müdahaleyi kısa bir sürede yaptıkları ve izinsiz inşaata zamanında müdahale ederek durdurdukları görülmüştür. Bundan dolayı idarenin bir ihmali ve/veya hatası olmamıştır ve/veya yoktur.
Ülkemiz için çok önemli bir yere sahip, el değmemiş doğal güzelliği ile ender bulunan yerlerden biri olan Karpaz yarımadasına hem Devletin hem de vatandaşların hassasiyet göstererek doğal mirasın ve/veya zenginliğimizin korunması gerekmektedir. Özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilen alanlarda doğal güzellikleri ve ekolojik dengeleri koruyarak gelecek nesillere aktarılması hepimizin görevleri arasında olmalıdır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)