Karaoğlanoğlu’nda bulunan Barış Sitesi sakinleri adına Dairemize başvuruda bulunan Barış Sitesi Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Ersoy Aykın, söz konusu sitenin yanında bulunan Keyf-i Sefa Meyhanesinde her gece çok geç vakte kadar canlı müzik yapıldığını, söz konusu Meyhanenin bacasından çıkan dumandan rahatsız olduklarını, ilgili mercilere rahatsızlıklarını yazılı ve sözlü olarak bildirmelerine rağmen sonuç ve yanıt alamadıklarını belirterek Dairemizden yardım talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
24 Temmuz 2015 tarihinde Girne Belediyesi Başkanlığı Keyf-i Sefa Meyhanesi isimli işyerine 22 Temmuz 2016 tarihine kadar bir yıl süreyle geçerli olmak üzere işletme izni vermiştir. İznin geçerlilik süresi dolduktan sonra işyeri sahibi Sayın Erdal Akerler 18 Ağustos 2016 tarihinde Girne Belediyesine müracaat ederek söz konusu iznin uzatılmasını talep etti. Girne Belediyesi söz konusu müracaatı değerlendirerek söz konusu izni 1 Haziran 2017 tarihine kadar uzatmıştır.
Girne Belediyesi söz konusu işletme iznini yenilerken belirli şartlar koymuş ve söz konusu şartlara uyulması halinde iznin verileceğini belirtmiştir. 4 Nisan 2017 tarihli yazıda belirtilen şartlara göre, mezkur işyerinde çevreyi olumsuz etkileyebilecek duman ve koku gibi etkenler için gerekli teknik ve idari çözümlemelerin yapılması, davlumbaz ve baca sistemlerindeki filtrenin sürekli ve etkin bir şekilde çalıştırılması, çevre halkının şikayet dilekçesi olması nedeniyle oluşan rahatsızlıkları ortadan kaldıracak teknik altyapının oluşturulması, hiç bir şekilde canlı müzik yayımı yapılmaması, engelli bireylerin erişimini sağlamak için giriş kapısı-giriş rampası yapılması ve KKTC’de yürürlükte bulunan çalışma koşulları ile ilgili yasa ve tüzüklerin öngördüğü açma-kapama saatlerine uyulması gerekmekte idi.
Ancak Girne Belediyesinin uygulamasına bakıldığında Girne Belediyesi’nin söz konusu eksikliklerin işyeri tarafından giderildiğini kontrol etmeden ve/veya talep edilen koşulların yerine getirildiği hususunu denetlemeden işyerinin izninin süresini 1 Haziran 2017 tarihine kadar uzattığı anlaşılmaktadır. Girne Belediyesi’nin bir izni vermeden önce Belediyenin belirlediği koşulların yerine getirilip getirilmediğini kontrol edip denetlemesi ve belirtilen koşulların yerine getirildiğini tespit etmesi neticesinde işletme iznini uzatması gerekirdi. Barış Sitesi sakinlerinin şikayetleri halen devam etmektedir. Bu husustan da anlaşılabileceği üzere Girne Belediyesinin özellikle gürültü ve Meyhanenin yarattığı veya neden olduğu duman konusunda herhangi bir denetim yapmadığı ve/veya söz konusu işyerinden kaynaklanan problemlerin giderilmesi için herhangi bir ihbar göndermediği ve/veya yaptırım uygulamadığı ve bu nedenle de herhangi bir sonuç alınmadığı açıktır. Girne Belediyesi’nin 1 Haziran 2017 tarihinde sona erecek işletme iznini uzatmadan önce yazısında belirtilen şartların yerine getirilip getirilmediğini denetlemesi ve izni buna göre uzatması gerekirdi.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 23’üncü maddesi Belediyelerin görevlerini belirtmektedir. Belediyelerin görevleri arasında gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almak ve bu amaçla denetimler yapmak vardır. Aynı Yasanın 25’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (A) ve (F) bendleri uyarınca rahatsızlık yaratan veya sağlığa aykırı olduğu saptanan herhangi bir kötü yer veya tesis ve rahatsızlık veya insan sağlığına zarar verecek şekilde duman çıkaran herhangi bir baca ve benzerleri bu Yasa amaçları bakımından rahatsızlık sayılmaktadır. Herhangi bir rahatsızlık hakkında alınan bilgi üzerine, Belediye, rahatsızlık yapan veya bundan sorumlu olan kişiye bir ihbar göndermesi ve rahatsızlığa neden olan eylemlere derhal son verilmesi gerektiğini bildirmesi gerekir.
18/2012 Çevre Yasası’nın 55’inci maddesi çevresel gürültü yönetimi genel ilkelerini belirlemektedir. Söz konusu maddenin 1’inci fıkrası tahtında, bu Yasa yapılaşmanın olduğu yerlerde, parklarda veya iskan bölgelerindeki diğer sessiz alanlarda, açık arazilerdeki sessiz alanlarda, okul ve hastahane yakınlarında ve diğer gürültüye duyarlı olan alanlarda, insanların maruz kaldıkları çevresel gürültülere ilişkin standart, esas ve usullerle ilgili düzenlemeleri kapsamaktadır.
Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü’nün amacı, kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesini sağlamaktır. Söz konusu Tüzük bu amaca uygun olarak gürültü kontrolunun uygulanacağı sınırların belirlenmesi esaslarını içermektedir. Gerek bahçeli gazino, kahvehane, diskotek salonları, luna-parklar, piknik yerleri, düğün salonları, açık hava sinemaları, kulüpler, lokantalar, barlar, dükkanlar gibi kamuya açık yerlerde ve gerekse konutlar bahçe ve balkonlar gibi özel yerleşim alanlarında elektronik olarak yükseltilmiş müzik seslerinin ses seviyeleri kaynağın 100 metre alanın içinde 10 dBA’yı aşamaz. Yerleşme bölgelerinde konutlar, oteller gibi dinlenme tesisleri ve diğer hassas yapıların bulunduğu çevrelerde yayılan bu seslerin değerleri mevcut arka plan gürültüsü düzeylerine 5d BA’da fazla aşamayacak biçimde kontrol altına alınır. Yine söz konusu Tüzüğün 16’ıncı maddesi uyarınca radyo, televizyon setleri, müzik aletleri ve benzer aletleri, oturma alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas bölgelerde gürültü rahatsızlığı verecek şekilde yaz aylarında 24.00- 7.00 saatleri arasında çalmak, kamuya açık diğer alanlarda ve de toplu taşıma araçlarında gürültü rahatsızlığına sebep olacak şekilde çalmak 13’üncü madde kurallarına uymak kaydıyla yasaktır.
Başvuru konusu işyerine verilen izinde canlı müzik yapılamayacağı şartı konmuştur. Bu husus olumlu bir yaklaşım olmakla beraber sonuç alınması için yeterli değildir. Belediyeler Yasası ile Çevre Yasası uyarınca yükümlülükleri ve sorumlulukları bulunan Girne Belediyesinin, gürültü rahatsızlığı ile ilgili yapılacak şikayetleri etkili bir şekilde değerlendirmesi ve ölçümler konusunda Çevre Koruma Dairesi ile işbirliği yaparak denetim sonuçları uyarınca yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir.
Sayın Aykın’ın dilekçesi üzerine Çevre Koruma Dairesi Girne Birimi tarafından 11 Ekim 2014- 6 Aralık 2014 ve 11 Eylül 2015- 17 Ekim 2015 tarihleri arasında denetim gerçekleştirilmiştir. Yapılan denetimlerde Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü herhangi bir aykırı durum tespit edememiştir. Bunun akabinde 6 Aralık 2014 ve 11 Ekim 2014 tarihleri arasında Çevre Koruma Dairesine bağlı gece denetim ekipleri tarafından gerçekleştirilen gece denetimlerinde 18/2012 sayılı Çevre Yasası ve Tüzüklerine aykırı bir durum tespit edilemediği bildirilmiştir. Halbuki Denetim Tutanakları veya denetim Raporları’nda yapılan incelemede 11 Eylül -17 Ekim 2015 tarihleri arasındaki dönemde Çevre Koruma Dairesi görevlileri tarafından yapılan 12 denetimin 11’inde ses /gürültü seviyesi ölçüm sonuçlarının verilen müzik izinlerinde gerekli özel koşul olan 50d BA leg’in üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu raporlar ışığında, denetim sırasında fondaki gürültünün ölçülmediği görülmektedir. Dolayısıyle söz konusu işyerine verilen müzik izinlerinde yer alan ve özel koşullardan birini teşkil eden müzik yayını sırasında işletmeye yakın yerleşim alanı sınırında ses seviyesi 50d BA leg’i veya arka plan (fon) gürültüsü aşılmamalıdır koşulunun yerine getirilmediği açıkça anlaşılmaktadır. Çevre Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan denetimler neticesinde söz konusu işyerinin izninde belirtilen ve yasal mevzuat uyarınca öngörülen 50d BA leg ses seviyesini aştığı hususu 11 kez tespit edilmesine rağmen Daire tarafından hiç bir adım atılmaması ve/veya bu konuda herhangi bir önlem alınmaması düşündürücüdür. Yine söz konusu işyerinde yapılan tespitler ışığında ve/veya 12 denetimin 11’inde ölçüm sonuçları ses seviyesinin üzerinde olmasına rağmen Dairemize yazılan yazıda müzik yayınından kaynaklanan gürültü yaratıcı herhangi bir durumun tespit edilemediği belirtilmiştir. İyi İdare Yasası gereğince, İdare, eylem ve işlemlerinde tarafsız ve nesnel davranma yükümlülüğü altındadır. İdare görevlerini tarafsız biçimde yerine getirir. Açıkça tespit edilen durumları gizlemek ihmal teşkil edebilir.
Bahse konu Meyhaneye verilen müzik izinlerindeki bir başka özel koşul ise darbuka, davul gibi vurmalı çalgıların kullanımı ile ilgilidir. Müzik izinlerinin iki tanesinde, müzik yayını sırasında darbuka, davul gibi vurmalı çalgıların saat 23.00’ten sonra kullanılamayacağı koşulu yer almakta, bir izinde ise darbuka, davul gibi vurmalı çalgıların kullanılamayacağı belirtilmektedir. Sayın Aykın, Dairemize yapmış olduğu başvuruda sözkonusu meyhanede saat sabah 3’e kadar darbuka ve davul çalındığını ve bu nedenle rahatsız olduklarını iddia etmiştir. Söz konusu işyeri için Çevre Koruma Dairesi tarafından verilen müzik izinlerinde uyulması gereken kurallar düzenlenmiş olmakla beraber izinlerde belirtilen kurallara uyulmaması neticesinde hiçbir işlem yapılmamış ve/veya söz konusu işyerinin yarattığı rahatsızlıklar göz ardı edilmektedir. Bu husus kabul edilebilir bir durum değildir.
18/2012 sayılı Çevre Yasasının 56’ıncı maddesinin 1’inci fıkrası tahtında kişilerin huzurunu, sükununu ve/veya bedensel ve duygusal sağlığını bozacak şekilde gürültü yapmak yasaktır. Bu nedenle çevre sakinleri tarafından yapılan şikayetlerin daha ciddiye alınması ve etken bir şekilde denetim yapılarak, konulan yasaklara uyulmasının sağlanması Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nün yükümlülüğü ve sorumluluğundadır. Söz konusuYasaya göre, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nün bu konuda diğer yetkili makam olan Belediye ile işbirliği yaparak gürültü rahatsızlığını gidermek için işlem yapması gerekmektedir.
Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü’nün kendi yetki alanları içerisinde uygulanmasından, Belediye sınırları içerisinde yerel idareler dışında ise mülki amir sayılan Kaymakamlar sorumludur. Bu nedenle Girne Kaymakamlığı çevre halkının yaptığı şikayet üzerine, 33/1998 sayılı Mülki Yönetim Bölümleri Yasasının 8. maddesinde belirtilen görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde, Girne Belediyesi, Polis Genel Müdürlüğü ve Çevre Koruma Dairesine yazılar göndererek gerekli tedbirlerin alınması, denetlenmesi ve sorunun çözümü için konuyu ilgili mercilere iletmiştir.
Sayın Ersoy Aykın gürültüden duyulan rahatsızlıkla ilgili olarak 9 Ekim 2014 tarihinde Girne Belediyesi Başkanlığına, Girne Kaymakamlığına ve Çevre Koruma Dairesine dilekçe vermiştir. Girne Kaymakamlığı, Sayın Aykın’a KKTC Anayasası’nda belirtilen süre içerisinde 15 Ekim 2014 tarih ve MYB.3.00.102/74/29-14/3782 sayılı yazıyı göndererek rahatsızlık konusunun Girne Belediyesine, Girne Polis Müdürlüğüne ve Çevre Koruma Dairesi Girne Şubesine aktarıldığını bildirmiştir. Girne Kaymakamlığı tarafından Sayın Aykın’a gönderilen 21 Ocak 2015 tarih ve MYB.3.00-102/74/29-15/409 sayılı ikinci yazıda ise konu ile ilgili olarak Girne Polis Müdürlüğünden ve Çevre Koruma Dairesinden yanıt alındığı, söz konusu işyerinin kontrol edildiği ve gerekli uyarıların yapıldığı bildirilmiştir. Çevre Koruma Dairesi de Sayın Aykın’a 19 Aralık 2014 tarih ve ÇKD.0.00.107/99/20-14-1519 sayılı yanıtı göndermiştir.
Girne Belediyesi Başkanlığı tarafından Sayın Aykın’ın dilekçesine herhangi bir cevap verilmemiştir. KKTC Anayasası’nın 76’ıncı maddesi tahtında herkes, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında tek başına veya topluca, yetkili makamlara yazı ile başvurma ve bunların süratle incelenmesi ve karara bağlanması hakkına sahiptir. Gerekçeye dayanacak olan bu kararın en geç otuz gün içinde dilek ve şikayet sahibine yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle yetkili makamlara yapılan dilekçelere KKTC Anayasası’nın ilgili hükmü gereğince tanınan süre içerisinde cevap verilmesi bir hak olduğu cihetle bu hususa özen gösterilmelidir.
Başvuru konusu işyeri veya Meyhane konum olarak bir üniversitenin çok yakınında yer almaktadır. Söz konusu işyerinin hemen yanında çok katlı öğrenci yurtları bulunmaktadır. Yine bu meskun bölge içerisinde bir çok site mevcuttur. Bu bakımdan bir eğitim kompleksinin ve yurtların bulunduğu bölgelerde bu tür işletme izinleri ve müzik izinleri verilirken daha dikkatli davranılmalıdır. Sadece kural koymak yeterli değildir. Bu kurallara uyulduğunun görülmesi gerekmektedir. Aksi halde hayatımıza yön veren veya hayatımızı düzene sokan unsurların hiç bir anlamı kalmaz. Söz konusu işyerinde yapılan 12 denetimin 11’inde gürültü/ses ölçüm sonuçları yüksek olmasına rağmen bu hususun gizlenmesi veya çevre halkına ses/gürültü rahatsızlığı ile ilgili bir sorun yokmuş gibi davranılması hafife alınacak bir durum değildir. Bu nedenle Çevre Dairesi ve Girne Belediyesi’nin bu konuya gerekli titizliği göstererek yeniden ses ölçümlerini yapmaları ve izinde belirtilen koşulların yerine getirilip getirilmediğini tespit ederek söz konusu koşulların yerine getirilmemesi halinde izni iptal etmeleri gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)