Sayın Salih Öztürk, 30 Mart 2016 tarihinde Dairemize yapmış olduğu başvuruda, Araç Kayıt Dairesi’nde çalışan Sayın Aliye Toksoy’un mesai saatlerine uymadığını, çocuğunu okuldan arayıp eve götürme gerekçesiyle saat 12:30’da işyerinden ayrıldığını ve saat 13:30-14:00 sularında geri geldiğini, ayrıca Lefkoşa Kaymakamlığı’nda çalışan Sayın Mustafa Bayur’un, ikinci bir işte çalıştığını, Lefkoşa Belediyesi’ne yer işgal harcı ödeyerek yetiştirdiği sebzeleri Belediye Pazarı’nda sattığını iddia ederek, her iki konunun Dairemizce araştırılması talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Kamu görevlilerinin ödev ve sorumlulukları, genel hakları ve uymaları gereken yasaklar 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nda düzenlenmektedir. Söz konusu Yasa’nın 105’inci maddesi kamu görevlilerinin çalışma saatlerini, 106’ncı maddesi izin hakkı ve yıllık izinlerini ve 13’üncü maddesi ise görev yerinde olma ödevini düzenlemiştir. Yasa’nın 13’üncü maddesine göre kamu görevlileri, çalışma saatlerinde görev yerinde bulunurlar ve amirlerinden izin almadan görev yerinden ayrılamazlar. Kamu görevlileri bulundukları her bakanlık, daire veya şubenin kendi bünyesinde tutmakla yükümlü olduğu devam defterini, çalışma saatlerinin başlangıcında, bitiminde imzalamakla veya devamlılıkla ilgili olarak Personel Dairesi’nce saptanıp uygulamaya konulacak yöntemlere uymakla yükümlüdürler.
Kamu Görevlileri Yasası’nın ilgili maddelerine bağlı olarak Personel Dairesi’nin 7 Aralık 2010 tarihinde yayınlanan 379 sayılı, Mesai Saatlerinin Düzenlenmesi konulu Genelgesi’ne göre kurum amirleri tarafından düzenlenmesi koşuluyla 08.00-15.30, 07.30-15.00 ve 07.45-15.30 arasında çalışan personele, hizmetlerin aksamayacağı şekilde ve personel arasında dönüşümlü olmak üzere 30 dakika ara dinlenme izni verilmektedir.
Yine 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın 112 (A) maddesi tahtında çıkarılan 2001 İzinlerin Kullanımı ve Uygulanacak Yöntem ile İlgili Usul ve Esaslar Tüzüğü’nün 4’üncü maddesinin 6’ncı fıkrasında, mesai saatleri içerisinde özel işleri nedeniyle görev yerinden ayrılacak olan kamu görevlilerinin, ita amirinin onaylaması halinde, saatlik izin kullanabilecekleri belirtilmektedir.
Yapılan soruşturma neticesinde KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı, Araç Kayıt ve Ruhsatlandırma Şubesi, Şube Amiri’nden alınan bilgide, Şube’de çalışan Sayın Aliye Toksoy’un 23 Ağustos 1993 tarihinde göreve başladığı, 17 Şubat 2003 tarihinde IV. Derece III. Sınıf Gelir ve Vergi Katibi, 2 Nisan 2008 tarihinde III. Derece II. Sınıf Gelir ve Vergi Katibi ve 17 Nisan 2014 tarihinde ise II. Derece I. Sınıf Gelir ve Vergi Katibi terfilerini kazandığı öğrenilmiştir. Şube Amiri olarak görev yapan Sayın Salih Boran, söz konusu memurun 1993 yılından itibaren Araç Kayıt ve Ruhsatlandırma Şubesi’nde çeşitli görevlerde bulunduğunu, dürüst, çalışkan, yetenekli, insan ilişkileri olumlu, sorumluluk sahibi bir kişiliğe sahip olduğunu, verilen tüm görevlerini başarı ile tamamladığını, mesai saatlerine titizlikle uyan, saatlik ve günlük izin formlarını devamlı suretle dolduran bir memur olduğunu ve bugüne kadar disiplin cezası almasını gerektiren herhangi bir durumun olmadığını belirtmiştir.
Yukarıda görülebileceği gibi, çalışma saatleri ile izin hakları 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın 105’inci maddesi ve 106’ncı maddelerine istinaden uygulanmaktadır. Göreve başlama ve bitiş saatleri ile ara dinlenme saatleri, Personel Dairesi’nin önerisi üzerine Bakanlar Kurulu’nca saptanır ve Personel Dairesi’nin hazırladığı Genelge uyarınca işlem yapılır.
Araç Kayıt ve Ruhsatlandırma Şubesi’nde görev yapmakta olan Sayın Aliye Toksoy’un, 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın Görev Yerine Gelme Ödevi’ni düzenleyen 13’üncü maddesinin (1) ve (2)’nci fıkralarına uygun davrandığı, mesai saatlerine riayet ettiği, Şube Amiri’nden izin almadan görev yerinden ayrılmadığı ve saatlik ve günlük izin kullanımı konularında yürürlükteki Genelge ve yasal mevzuata uygun davrandığı tespit edilmiştir. Bu nedenle yapılan şikayetin haksız olduğu sonucuna varılması gerekmektedir.
Araç Kayıt ve Ruhsatlandırma Şubesi’nde verilen hizmetlerin aksamaması açısından veya doğabilecek yanlışlıkların önlenmesi için ara dinlenme saatlerinin düzenlenmesi ve saatlik izin kullandırılması esnasında, kamu kurumlarında verilen hizmetin kesintisiz olması zorunluluğu dikkate alınarak, gerekli görülen tedbirlerin alınması ve izinlerin, vatandaş odaklı kamu hizmeti anlayışının ön planda tutularak kullandırılması gerekmektedir.
Sayın Salih Öztürk, Lefkoşa Kaymakamlığı’nda çalışan Sayın Mustafa Bayur’un Lefkoşa Belediyesi’ne yer işgal harcı ödeyerek, bahçesinde yetiştirdiği sebzeleri pazarda sattığını, memur olduğu halde ikinci bir iş yaptığını iddia etmiştir.
Başka iş yapma yasağı, 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın 41’inci maddesinde düzenlenmiştir. Bu Yasa’nın 41’inci maddesi tahtında kamu görevlileri, tüm zamanlarını kamu hizmetlerinin yürütülmesine ve görevlerinin yerine getirilmesine ayırmakla yükümlü olup, çalışma saatleri içinde veya dışında ücretli veya ücretsiz bir iş tutamazlar ve serbest meslek yapamazlar.
KKTC İçişleri ve Çalışma Bakanlığı Lefkoşa Kaymakamlığı nezdinde Dairemiz tarafından yapılan soruşturmada Mustafa Bayur’la ilgili ikinci iş yaptığına dair bir bilgi veya şikayetin olmadığı saptanmıştır. Lefkoşa Türk Belediyesi’nden temin edilen tahsilat makbuzlarından söz konusu Pazar yerini kiralayanın Sayın Mustafa Bayur’un eşi Sayın Serpil Bayur olduğu tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak Sosyal Sigortalar Dairesi’nin tanzim ettiği Aylık Sigorta Primleri Bordrosu’nda söz konusu pazar yerini işleten kişinin veya işverenin Sayın Serpil Bayur olduğu belirtilmektedir.
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) tarafından hazırlanan işbu Rapor, ilgili kamu görevlisini olumsuz yönde etkileyebilecek nitelikte olduğundan, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası’nı 22’nci maddesi uyarınca Sayın Mustafa Bayur’dan başvuru konusu iddia ile ilgili görüşü alınmıştır. Sayın Mustafa Bayur, Dairemize ilettiği konuya ilişkin görüşüne ilaveten Lefkoşa Türk Belediyesi, Girne Belediyesi ve Güzelyurt Belediyesi tarafından tanzim edilen tahsilat makbuz suretleri ile son dönem ödemelerini gösteren hesap bildirimini ve personel listesini tarafımıza sunmuştur.
Bu itibarla Lefkoşa Türk Belediyesi’nden Pazar yeri kiralayan ve/veya 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 98’inci maddesi tahtında, yer işgal harcı ödeyen kişinin, ilk nazarda Sayın Mustafa Bayur’un eşi Sayın Serpil Bayur olduğu ve Sosyal Sigortalar Dairesi nezdinde eşi Sayın Serpil Bayur’un işveren olarak kayıtlı bulunduğu nedeniyle Sayın Mustafa Bayur’un söz konusu yerle resmi bir ilgisi olmadığı görülmektedir.
Yasal durum yukarıda belirttiğim şekilde olmakla birlikte, Sayın Mustafa Bayur hakkında yapmış olduğumuz araştırmalar neticesinde ve Dairemizce tespit edilen çeşitli fotoğraf karelerinden de görülebileceği üzere Mustafa Bayur sözkonusu pazar yerini sık sık ziyaret etmekte ve orada bir çalışan veya işveren gibi davranmaktadır.
Kamu çalışanlarının tarafsızlık ve eşitlik ilkelerinin korunması için, kamu görevlilerinin sadece kamu çalışanlarına getirilen ikinci iş yasağına uymaları değil, her anlamda bağımsız ve tarafsız olmaları gerekmektedir. Devlet memurlarının gelir getirici bir işte veya gelir getirici faaliyette bulunmaları yasağının temel mantığı, yaptıkları işler dolayısıyla Devlet memuru tarafsızlığı ve özenini kaybetmelerini önlemektir. Kamu görevlileri, kamu yönetimine güveni sağlayacak şekilde davranırlar ve görevin gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını davranışlarıyla göstermeleri gerekir. Bu çerçevede halkın kamu hizmetine olan güven duygusunu zedeleyen veya şüphe yaratan davranışlarda bulunmaktan kaçınmaları zorunludur. Sayın Mustafa Bayur’un, eşinin gelir getirici iş yerinde bulunması, orada bir işveren gibi davranması ve söz konusu işi sevk ve idare etmesi, bir memurun göstermesi gereken özeni göstermediğinin işaretidir. Bu nedenle Sayın Mustafa Bayur’un bir Devlet memurunun itibar ve güvenini sarsacak davranışlarda bulunmaması gerekmektedir.
Lefkoşa Kaymakamı Sayın İbrahim Basri’nin, Sayın Mustafa Bayur’un bir Devlet Memuru görev ve icaplarına uymayan davranışlarından dolayı soruşturma başlatması ve sonuçlandırması gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)