Lefkoşa’da, İlhan Savut Sokak’ta ikamet eden Sayın Ahmet Çağman evinin yakınında bulunan Sevinç Cafe adlı işletmenin haftanın yedi günü ses yükseltici kullanarak yüksek sesli müzik yapmasından dolayı rahatsızlık duyduklarını, İdare nezdinde yaptıkları girişimlere herhangi bir netice alamadıkları nedeniyle mağduriyet yaşadıklarını iddia ederek Dairemizden yardım talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesi tarafından Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü nezdinde başlatılan soruşturmada Sayın Ahmet Çağman’ın muhtelif tarihlerde Sevinç Cafe Bar ile ilgili şikâyetlerde bulunduğunu, 14 Ağustos 2020 tarihli şikâyet dilekçesine Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından 24 Ağustos 2020 tarih ve ÇDK.0.00-012/01-20/E.1316 sayılı yazıyla cevap verildiği görülmüştür.
Bakanlar Kurulu 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 59’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının kendisine verdiği yetkiyi kullanarak Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nü yapmıştır. Mezkur Tüzüğün amacı çevresel gürültü maruziyetine bağlı rahatsızlık dahil olmak üzere, zararlı etkilerinden kaçınılması, bu etkilerin önlenmesi veya azaltılması için düzenlemeler, tedbirler, eylemler, gereklilikler ve prosedürler sistemini tanımlamaktır. Bu tüzük özellikle yerleşim yerlerindeki açık alanlarda, umumi parklarda, veya sessiz alanlarda, okul ve hastanelere yakın açık arazideki sessiz alanlarda ve diğer gürültüye hassas binalar ve bu alanlardaki insanların maruz kaldığı çevresel gürültüye uygulanır. Söz konusu Tüzüğün 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca imar, arazi kullanım veya gürültü kontrol tedbirleri planlanırken veya gürültü sınır değerleri uygulanırken aşağıdaki alan gürültü seviyeleri arazi kullanımlarına ilişkin alanlara uygulanır. Mezkûr fıkranın C bendi uyarınca Hassasiyet Seviyesi III; Karışık kullanıma izin verilen (yerleşim ve ticari) bölgelere uygulanır. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü şikâyete konu yerin Lefkoşa’nın merkezinde bulunan Osmanpaşa Caddesi no:23 – Köşklüçiftlik’te olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle söz konusu Sevinç Cafe Bar adlı işletmenin III numaralı Hassasiyet Bölgesinde yer aldığı saptanmıştır. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılmış olan denetimlerde mezkûr işletmeden kaynaklanan gürültü değerinin III numaralı Hassasiyet Seviyesi Bölgesinde tüzükte belirlenen tüm çevresel gürültüye yönelik gürültü göstergelerinin sınır değerleri olan Lgece (dB(A)) 55 sınırının altında olması gerekir.
Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nün teknik elemanları tarafından 29 Temmuz 2020 tarihinde yapılan rutin denetimde Çevre Yasası’nın ilgili hükümlerine aykırılık tespit ettiklerinden 05 Ağustos 2020 tarihine kadar işletmenin yasal çerçeveye uygun hale getirilmesi gerektiği konusunda işletmeye İhbarname verdikleri tespit edilmiştir. 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 79’uncu maddesinin (3)’üncü fıkrası ile 80’inci maddesinin (1)’inci ve (2)’nci fıkralarında belirtilen suçlar ile ilgili olarak, bu Yasaya ekli Cetvelde uygulanacak idari para cezaları Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından verilir ve ilgililere Ceza İhbarnamesi tahtında yazılı olarak tebliğ edilir. Ancak Ceza İhbarnamesi uygulanmasından önce suçu işleyene ihlali düzeltmesi veya söz konusu kirliliği temizlemesi veya çevrede yarattığı hasarı telafi etmesi için en fazla otuz güne kadar müddet tanıyan Süre İhbarnamesi verilebilir. Eğer ihlal, kirlilik veya yaratılan hasar, belirtilen zaman içerisinde düzeltilmez, temizlenmez veya telafi edilmezse, suçu işleyene gerçek veya tüzel kişiye Ceza İhbarnamesi tebliğ edilir.
Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından düzenlenen 05 Ağustos 2020 tarihli ihbarın Sevinç Cafe Bar adlı işyerinin Pazar günü müzik yayını yaptığından dolayı verildiği tespit edilmiştir. Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü Hassas Bölgelere göre makine veya elektrikle kuvvetlendirilmiş cihaz kullanan işletmelerin müzik izinlendirilmelerine yönelik gün ve saatlerini düzenlemektedir. Buna göre III Numaralı Hassasiyet Bölgesinde Bar-Kafe olarak çalışan işletmeler Çarşamba günleri “19:00 ile 01:00 arası”, Cuma ve Cumartesi günleri “19:00 ile 02:00 arası” makine veya elektrikle kuvvetlendirilmiş cihaz kullanarak müzik yapabilir. Mezkûr Tüzük makine veya elektrikle kuvvetlendirilmiş cihaz kullanarak müzik yapılmasını 3 gün ile sınırlandırmıştır.
29 Temmuz 2020 tarihinde Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nün teknik elemanları tarafından yapılan denetimde söz konusu işletmenin 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56’ıncı maddesinin 3’üncü fıkrasına aykırı davrandığı yerinde görülmüş ve/veya tespit edilmiştir. 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56’ıncı maddesinin 3’üncü fıkrası tahtında hiçbir gerçek veya tüzel kişi, Çevre Koruma Dairesinden izin almaksızın ve verilen iznin koşullarına uymaksızın, herhangi kamuya açık bir yerde veya kuvvetlendirilen sesin kamuya açık bir yerde işitilebileceği biçimde veya durumda başka herhangi bir yerde makine veya elektrikle kuvvetlendirilmiş ses çıkaran veya yayın yapan herhangi bir hoparlör, megafon, amplifikatör veya başka ses yükseltici cihaz kullanamaz veya çalıştıramaz veya başkasının kullanmasına veya çalıştırmasına izin veremez. Söz konusu işletmeye sırası ile 22 Ağustos 2020 ve 23 Ekim 2020 tarihlerinde asgari ücretin yarısı kadar bir tutar ceza olarak verilmiştir. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğünce gönderilen Ceza İhbarnamesinde ceza kesme nedeni belirtilmiş ve açıkça mezkûr işyerinin izin almaksızın ve/veya izin koşullarına uymaksızın ses yükseltici cihaz kullanarak müzik yaptığı belirtilmiştir.
Gürültü insanların sağlığını etkileyen çevresel faktörlerden birisi haline gelmiştir. Bu nedenle Belediyelerin beldenin düzeni ve esenliği ile ilgili görevleri vardır. Belediyeler, Belediye sınırları içinde beldenin düzenini, belde halkının huzurunu ve sağlığını korumak amacıyla görev yapması gerekir. Belediyeler, çevresel gürültüyle ilgili belirtilen genel kuralları izler ve uygulanmalarını sağlar. Kendi sınırları içinden gürültüyle ilgili gelen şikâyetleri değerlendirir ve gerekirse yaptırım uygular.
Başvuru konusu şikâyeti Lefkoşa Türk Belediyesi’nin yetki ve sorumlulukları çerçevesinde değerlendirdiğimizde, 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 25’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (A) bendi tahtında Rahatsızlık yaratan veya sağlığa aykırı olduğu saptanan herhangi bir kötü yer veya tesis için önleyici önlemler almak ve bu amaçla denetimler yapmak Belediyelerin görevleri arasındadır. Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nün 19’uncu maddesi canlı müzik yapan eğlence yerlerinin izinlendirmesine yönelik gereklilikleri düzenlemektedir. Mezkûr Tüzük maddesine göre Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü, kamuya açık bir yerde veya kuvvetlendirilmiş sesin kamuya açık bir yerde işitilebileceği biçimde müzik izni verir. Müzik izni almak isteyen gerçek veya tüzel kişiler Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurur. Söz konusu başvuru ilgili Belediyeden alınmış İşletme İzin Belgesi ve Şehir Planlama Dairesinden alınacak Planlama Onayı Belgesi ile birlikte sunulur.
Lefkoşa Türk Belediyesi Müdürü Sayın Fikri Özgüvenli, bölge sakinleri tarafından Belediye’ye herhangi bir yazılı ve/veya sözlü şikâyet yapılmadığını Sevinç Cafe Bar adlı işletmeden kaynaklanan gürültü ile ilgili bir bulgunun saptanmadığını iddia etmiştir. Ancak şikâyet olması halinde de Belediye tarafından işlem yapılabileceğini, mezkûr işletmenin 31 Aralık 2020 tarihine kadar izni olduğu ve 2021 yılına geçilmesiyle işyerlerinin yıllık izinlerini yenilemeleri için Ocak ayı sonuna kadar olanak sağladıklarını belirtmiştir.
Netice itibariyle Sayın Ahmet Çağman’ın, ikamet ettiği sokakta bulunan Sevinç Cafe Bar adlı işletmenin Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’ne göre III numaralı Hassasiyet Bölgesinde bulunmaktadır. Bu çerçevede mezkur Tüzükte belirlenen tüm çevresel gürültüye yönelik gürültü göstergelerinin sınır değerleri olan Lgece (dB(A)) 55 sınırının altında olduğu ancak Çarşamba günleri “19:00 ile 01:00 arası”, Cuma ve Cumartesi günleri “19:00 ile 02:00 arası” makine veya elektrikle kuvvetlendirilmiş cihaz kullanarak müzik yapabilir hükmüne uymadığı anlaşılmaktadır. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nce rutin denetimler kapsamında 3 kez mezkûr işletmeye gidildiği İhbarname ve Ceza İhbarnamesi verildiğini ancak sonrasında takibinin yapılmadığı tespit edilmiştir. Bundan dolayı da Müdürlük yasal çerçevedeki sorumluluğunu tam anlamıyla yerine getirmediği anlaşılmaktadır. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü ile Lefkoşa Türk Belediyesi işbirliği içinde çalışmalı ve belde halkının rahatsızlıklarını önlemek için gerekli olan tedbirleri koordineli bir şekilde almalıdırlar. Aksi halde Lefkoşa Türk Belediyesi ses kirliliği ile ilgili bir tespit yoktur derken diğer taraftan Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nün 3 kez ceza yazdığı görülmektedir. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin bu durumdan haberi olmadığı açıkça anlaşılmaktadır. Rahatsızlığa maruz kalan bireylerin iki kurum arasında gidip gelmemesi gerekmektedir. Bu nedenle rahatsızlığın önlenmesinde ve mevzuatın uygulanmasında işbirliği ve koordinasyonun sağlanması çok önemlidir. Aksi halde bu tür sorunlara ve/veya ses kirliliği sorununa çözüm bulma imkânı olmayacaktır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)