Sayın Dr.Tevfik Eker, 22 Mart 2021 tarihinde Dairemize yaptığı başvuruda KKTC Sağlık Bakanlığı ile Doğu Akdeniz Üniversitesi arasında imzalanan Doğu Akdeniz Üniversitesi-Gazimağusa Devlet Hastanesi Moleküler Araştırma Laboratuvarında Yürütülecek Tanı, Araştırma ve Eğitim Faaliyetlerine İlişkin İş Birliği Protokolünün 3’üncü maddesinin (g) fıkrasında belirtilen Laboratuvar içi yönetimde İta Amirlerinin Doğu Akdeniz Üniversitesinden görevlendirilen Laboratuvar Yöneticilerinin olması nedeniyle mevcut yasalarla çeliştiğini ve bu durumun Kamu Çalışanlarını hak kaybına uğratabileceğini iddia ederek konunun Dairemiz tarafından soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 Sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Dr.Tevfik Eker başvurusunda özetle KKTC Sağlık Bakanlığı ile Doğu Akdeniz Üniversitesi arasında Doğu Akdeniz Üniversitesi-Gazimağusa Devlet Hastanesi Moleküler Araştırma Laboratuvarında Yürütülecek Tanı, Araştırma ve Eğitim Faaliyetlerine İlişkin İş Birliği Protokolünün 11 Kasım 2020 tarihinde imzalandığını, mezkur protokolün özellikle 3’üncü maddesinin (g) fıkrasında belirtilen Laboratuvar İçi Yönetimde İta Amirinin kim ve/veya kimlerden oluşacağının belirsiz olduğunu, bahse konu (g) bendinde Doğu Akdeniz Üniversitesi tarafından görevlendirilen yöneticilerin de İta Amiri olabileceğini, Kamu Görevlisi olmayan bir kişinin İta Amiri olması halinde Laboratuvar Çalışanı olan Kamu Çalışanlarının hak kaybına uğrayabileceklerini, Kamu Çalışanı olmayan bir kişi ve/veya kişilerin İta Amiri olması halinde bu durumun Kamu Görevlileri Yasası ile Kamu Sağlık Çalışanları Yasası’na aykırı olduğunu iddia etmiştir.
KKTC Sağlık Bakanlığı ile Doğu Akdeniz Üniversitesi tarafından 11 Kasım 2020 tarihinde imzalanan Doğu Akdeniz Üniversitesi-Gazimağusa Devlet Hastanesi Moleküler Araştırma Laboratuvarında Yürütülecek Tanı, Araştırma ve Eğitim Faaliyetlerine İlişkin İş Birliği Protokolü’nün 3’üncü paragrafı İş Birliği Alanlarını düzenlemektedir. Söz konusu İş Birliği Alanları şu şekilde sıralanmıştır: Bakanlık, Üniversite tarafından yürütülecek eğitim ve araştırma faaliyetlerinde laboratuvarı kullanma imkanı sağlayacaktır. Bakanlık, Laboratuvar’da hizmeti aksatmayacak sayıda öğrencinin staj yapmasına imkan tanıyacaktır. Bu stajlar Başhekim ve ilgili fakültenin belirleyeceği gözetmenler marifeti ile denetlenir ve uygulamaların gereği gibi yapılmasını sağlar. Üniversite, hazırlayacağı araştırma projeleri ile Laboratuvar’ın teknolojik altyapısının ve klinik servis hizmetlerinin çağın gereklerine uygun olarak geliştirilmesinde danışmanlık hizmeti verecektir. Üniversite, Sağlık Bakanlığı bünyesinde çalışan her düzeydeki doktor ve diğer sağlık personelinin eğitimi ile ilgili Bakanlığın talebi doğrultusunda, Sağlık Bakanlığı personeline Üniversite işleyişini aksatmayacak şekilde olanaklar çerçevesinde çeşitli konularda kurs veya hizmet içi eğitim verilecektir. Laboratuvar’ın ulusal ve uluslararası akreditasyonlar alabilmesi ve kalite kontrol ve benzeri sertifikasyonlar için Üniversite danışmanlık yapacaktır. Bu Protokol maddelerinde belirtilen iş birliğini ve Laboratuvarın bilimsel ve akademik çerçevede sağlıklı çalışmasını sağlamak amacıyla, Başhekimlik ve Üniversiteden görevlendirilen Laboratuvar yöneticileri koordinasyon içinde eşgüdümlü çalışır. Üniversiteden görevlendirilen Laboratuvar yöneticileri Bakanlığın talepleri doğrultusunda danışmanlık hizmeti sağlar. Pandemiler ve her iki tarafın mutabık kalacağı durumlar süresince Üniversite öğrenci ve personeline tanı amaçlı yapılacak testlerin masrafı Bakanlık tarafından karşılanır.
7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası, Devletin ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevlerde çalışan, genel ve katma bütçelerden veya bunlara bağlı döner sermayelerden maaş (aylık) alanlara uygulanır.
7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası tahtında hizmetlerin yürütülmesi ve istihdam şekilleri düzenlenmiştir. Kamu hizmetleri, Sürekli Personel, Sözleşmeli Personel ve İşçiler eliyle yürütülür. 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’na bağlı kurumlarda bahsedilen 3 (üç)istihdam şekli dışında personel çalıştırılamaz.
6/2009 sayılı Kamu Sağlık Çalışanları Yasasının da Sağlık hizmetlerinin nasıl yürütüleceği hususunu ve istihdam şekillerini Kamu Görevlileri Yasası’na benzer bir biçimde düzenlediği görülmektedir. Mezkur Yasanın 7’inci maddesine göre Sağlık hizmetleri, Sürekli Personel, Sözleşmeli Personel, Geçici Personel ve İşçiler eliyle yürütülür. Bakanlık, sağlık hizmetlerinin yürütülmesi için yurt içi veya yurt dışından Devlet İhale Tüzüğü çerçevesinde hizmet alımı yapabilir. Sağlık Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarında, 6/2009 sayılı Kamu Sağlık Çalışanları Yasası ile Kamu Görevlileri Yasası’nda belirtilen istihdam şekilleri dışında istihdam yapılamaz.
34/2007 sayılı Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası’nın Hastane Başhekimi Kadrosu, Hizmet Şemasında Başhekimin görev, yetki ve sorumlulukları belirtilmiştir. Başhekim, Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürüne ve Başhekimine karşı sorumlu olarak görevlendirildiği Hastanenin tıbbi işlerini ilgili Başhekim Yardımcıları ile, idari, mali ve teknik işleri işbirliği içerisinde yürürlükteki mevzuat çerçevesinde yürütmek ve bu hizmetlerin ilgili personel eliyle yerine getirilmesini sağlamak ve denetlemekle görevlidir.
KKTC Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Sayın Doç.Dr. Düriye Deren Oygar 31 Ağustos 2021 tarihli yazısında, KKTC Sağlık Bakanlığı ile Doğu Akdeniz Üniversitesi arasında imzalanan Doğu Akdeniz Üniversitesi-Gazimağusa Devlet Hastanesi Moleküler Araştırma Laboratuvarında Yürütülecek Tanı, Araştırma ve Eğitim Faaliyetlerine İlişkin İş Birliği Protokolünün 11 Kasım 2020 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girdiğini, Gazimağusa Devlet Hastanesi nezdinde yapılan araştırmalar doğrultusunda Gazimağusa Devlet Hastanesi Başhekimi Op.Dr. Mustafa Kalfaoğlu tarafından verilen yanıta göre, Mart 2020 tarihinde Covid-19 Pandemisinin ortaya çıkması üzerine Sağlık Bakanlığı’nın PCR test kapasitesini artırabilmek amacı ile tamamen bağışlarla ve kamu yararı ilkeleri gözetilerek KKTC Sağlık Bakanlığı’nın bilgisi ve onayı dahilinde DAÜ yöneticileri Prof.Dr. Şükrü Tüzmen, Doç.Dr. Mümtaz Güran ve Cumhurbaşkanlığı DNA Laboratuvarı yöneticisi Doç.Dr. Cemal Gürkan öncülüğünde moleküler genetik laboratuvarı kurulum çalışmaları süratle başlatıldığını, takriben Nisan ayı 2020 başlarında ise mezkur Laboratuvarın faaliyete geçtiğini, Moleküler Laboratuvarında 5 Sözleşmeli Personelin görev yaptığını, bu Sözleşmeli Personellerin Sayın Açelya Tekeli (Kanser ve Moleküler Biyoloji), Sayın Hayriye Özkoç (Tıbbi Genetik), Sayın Laçin Tavukçu (Biyoteknoloji ve Mikrobiyoloji), Sayın Münevver Nurçin (Moleküler Biyolojisi ve Genetik), Sayın Özge Cumaoğulları Eker (Moleküler Biyoloji ve Genetik) alanlarında Gazimağusa Devlet Hastanesi Başhekimliğine bağlı çalıştıklarını, ayrıca Kurucu öğretim üyeleri olan Sayın Prof.Dr. Şükrü Tüzmen, Sayın Doç.Dr.Mümtaz Güran ve Sayın Dr.Cemal Gürkan’dan laboratuvarın uluslararası akreditasyonun gerçekleştirilmesi, personelin bilimsel açıdan denetlenmesi ve test güvenliğinin dünya standartlarında sürdürülmesi amacı ile danışmanlık hizmeti alındığını, Laboratuvarın kurulduğu tarihten bugüne kadar haftanın yedi günü Gazimağusa Devlet Hastanesinden, Yeni İskele Sağlık Merkezinden, Gazimağusa Belediyesi, Erenköy Sağlık Merkezi, Dipkarpaz Sağlık Merkezi, Mehmetçik Sağlık Merkezi ve Doğu Akdeniz Üniversitesi Dispanserinden alınan PCR örneklerini günlük kapasite oranında çalışıldığını, kapasite üstü PCR örneklerini günlük Sağlık Bakanlığının bilgisi doğrultusunda gerek Lefkoşa Dr.Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesine gerekse Sağlık Bakanlığı ile anlaşmalı diğer özel moleküler laboratuvarlarına gönderildiğini belirtmiştir.
Protokoller, iki kurum arasında imzalanan ve insan iletişimin temelini teşkil eden kurum ve kuruluşların yükümlülüklerini, işbirliği alanlarını ve diğer bütün kuralları belirleyen anlaşmalardır.
KKTC Sağlık Bakanlığı ile Doğu Akdeniz Üniversitesi arasında akdedilen Doğu Akdeniz Üniversitesi-Gazimağusa Devlet Hastanesi Moleküler Araştırma Laboratuvarında Yürütülecek Tanı, Araştırma ve Eğitim Faaliyetlerine İlişkin İş Birliği Protokolü metni incelendiğinde İş Birliği Protokolünde hayatın akışı içerisinde meydana gelebilecek şart ve/veya koşulların hüküm altına alınmadığı, tarafların nasıl bir hukuki ilişki içerisinde hareket etmeleri gerektiği hakkında hem bilgilendiren hem de koruyan düzenleme bulunmadığını, tarafların yükümlülükleri anlaşılır bir ifadeyle belirtilmediği açıkça görülmektedir. Özellikle İş Birliği Alanlarının belirtildiği 3’üncü maddenin (g) fıkrasında Laboratuvar içi yönetimde İta Amirinin kim olacağı, Başhekimlik ve Üniversiteden görevlendirilen Laboratuvar yöneticilerinin hangi şartlarda atanacakları, İta Amirlerinin Laboratuvarı nasıl yönetecekleri, Hastanede belirlenen Laboratuvar sorumlusunun Laboratuvar yöneticileri ile uyum içerisinde nasıl çalışacakları hususları Protokolde yer almamaktadır.
Bu itibarla, KKTC Sağlık Bakanlığı ile Doğu Akdeniz Üniversitesi arasında 11 Kasım 2020 tarihinde imzalanıp yürürlüğe giren Doğu Akdeniz Üniversitesi-Gazimağusa Devlet Hastanesi Moleküler Araştırma Laboratuvarında Yürütülecek Tanı, Araştırma ve Eğitim Faaliyetlerine İlişkin İş Birliği Protokolündeki eksik ve/veya belirsiz ve/veya anlaşılmayan noktaların 6/2009 sayılı Kamu Sağlık Çalışanları Yasası ve 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın kuralları da dikkate alınarak ve/veya söz konusu Yasalara uyumlu hale getirilerek yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Protokol kapsamındaki kurallar, resmi işlerin belirli bir düzen içinde ilerlemesini sağlamak, aksaklıkların çıkmasını, zaman kaybını ve yanlış anlaşılmaları önlemeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle İş Birliği Protokolünün işlevlik kazanabilmesi için iş birliğinin şekil ve ayrıntılarının belirlendiği Ek Protokollerin ivedilikle yapılması gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)