YENİ TİP KORONA VİRUSÜ SALGININDA, YETKİ TARTIŞMALARI KONUSUNDA YÜKSEK YÖNETİM DENETÇİSİNİN DEĞERLENDİRMESİ
Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa bir süre içerisinde tüm dünyada birçok insanı etkileyen yeni tip Corona Virus ( Covid-19) hızlı ve kontrolü zor olan, solunum yolu ve temas ile bulaşan, bunun sonucunda hastalık yaratan bir virüstür. Kısacası, söz konusu virüs, hastalanma potansiyeli olan herkesi hastalandırıyor. Özellikle kronik hastalığı olanlar, zayıf ve yaşlı kişiler ağır hastalanarak vefat edebiliyorlar.
Kuzey Kıbrıs’ta bu virüs Mart 2020 tarihinden itibaren resmi kayıtlarımıza girmiştir ve her gün artmaya devam etmektedir. Genellikle hastalığı alan bir kişi hasta olduğunun, farkına varmadan ve belirtiler ortaya çıkmadan virüsü yayabilmektedir. Bu nedenle K.K.T.C Bakanlar Kurulu, Fasıl 156 Sokağa Çıkma Yasağı Yasası’nın 2’nci maddesi altında bir Emirname hazırlayıp yayınlamıştır. Kısmi Sokağa Çıkma Emirnamesi tahtında Corona Virüs’ün ( Covid-19) yayılmasını önlemek amacıyla istisnai durumlara bağlı olarak, kısmi sokağa çıkma yasağı ilan etmiş ve bu yasak bilahare aynı koşullarla 30 Nisan 2020 tarihine kadar uzatılmıştır.
K.K.T.C Cumhuriyet Meclisi’nin 10 Aralık 2018 tarihli birleşiminde oybirliği ile kabul olunan Bulaşıcı Hastalıklar Yasası, Anayasa’nın 94’üncü maddesinin 1’ci fıkrası gereğince Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Yasa’nın amacı, bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve kontrolünün sağlanması ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir. Bu Yasa, bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve kontrolünün sağlanması ile ilgili kuralları, komiteleri, ulusal odak noktasını, bulaşıcı hastalıklara ilişkin bildirilerin usul ve esasları ile verilerin kayıt altına alınmasını, salgın hastalıkların araştırılması ve kontrolü ile erken uyarı ve yanıt sisteminin usul ve esaslarını kapsamaktadır.
Bulaşıcı Hastalıklar Yasası bulaşıcı hastalıkların sürveyansını, önlenmesi ve kontrolü ile ilgili Komiteler kurulması yetkisini sağlık işleri ile görevli Bakanlığa vermektedir. Kısacası, söz konusu yasa komite kurma yetkisini K.K.T.C Sağlık Bakanlığı’na vermektedir ve/ veya bulaşıcı hastalıklarla ilgili Komite kurma yetkisi K.K.T.C Sağlık Bakanlığı’ndadır.
Bulaşıcı Hastalıklar Yasası’nın 5’inci maddesi Sağlık Bakanı’na veya Sağlık işleri ile görevli Bakanlığa Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi, Sürveyans Komitesi, Laboratuvar Komitesi ve Enfeksiyon Kontrol Komitesi’ni kurma yetkisini vermektedir.
Yasa’nın bu maddesi tahtında Sağlık Bakanlığı’nın oluşturmadığı ve yukarıda yasa maddesi kapsamı dışında olan hiçbir komitenin yasal bir zemini, dayanağı veya yetkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle de Yasa Kapsamı dışında oluşturulan Danışma, Koordinasyon ve Bilim Kurulları Sağlık Bakanlığı’na herhangi bir telkinde veya müdahalede bulunması veya herhangi bir yönlendirme yapması yasaya aykırıdır.
Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi bir Başkan ve altı üye olmak üzere yedi kişiden oluşmaktadır. Mezkur Yasa’nın 6’ncı maddesi üyelerin veya Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi’nin kimlerden oluşacağını açıkça belirtmektedir. Bunlar; Bakanlık Müsteşarı (Başkan) , Temel Sağlık Hizmetleri Müdürü, Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü, Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Servisi Klinik Şefi veya görevlendireceği uzman hekim, Ulusal Odak Noktası Sorumlusu ve Enfeksiyon Kontrol Komitesi Başkanının görevlendireceği Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi’dir.
Gündeme bağlı olarak görüşlerini almak üzere Yasa’nın 6’cı maddesinin (B) fıkrası uyarınca İlaç ve Eczacılık Dairesi Müdürü veya temsilcisi, Veteriner Dairesi Müdürü veya temsilcisi, Çevre Koruma Dairesi temsilcisi, Tarım işleriyle görevli Bakanlığın temsilcisi, Eğitim işleriyle görevli Bakanlığın temsilcisi, Ulaştırma işeriyle görevli Bakanlığın temsilcisi, Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği temsilcisi, Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Temsilcisi görüşlerini almak üzere toplantıya çağrılabilir.
Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi’nin üyelerinin önerisi ve Başkan’ın uygun görmesi halinde, ilgili kurum ve kuruluşların temsilcileri ile uluslararası uzmanlarda toplantıya davet edilebilir.
Sürveyans Komitesi’nin oluşumu, çalışma esasları ve görevleri mezkür Yasa’nın 8’nci ve 9’ncu maddelerinde, Laboratuvar Komitesi’nin oluşumu ,çalışma esasları ve görevleri yasanın 10’ncu ve 11’nci maddelerinde ve yine Enfeksiyon Kontrol Komitesi’nin oluşumu, çalışma esasları ve görevleri, Yasa’nın 12’nci ile 13’ncü maddelerinde düzenlenmiştir.
Bulaşıcı Hastalıklar Yasası’na göre Ulusal Odak Noktası, Temel Sağlık Hızmetleri Dairesi’dir. Daire Müdür’ü tarafından görevlendirilen ve erken uyarı ve sürveyans konusunda çalışmaları yürüten personelin Epidemiyoloji eğitimi almış kişiler olması gerekir.
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesi, Kamu Yönetimini denetleyen bir kurum olarak yönetimin ,hukuk dışına taşan, yasaların yanlış yorumlanması sonucu amacından ayrılan uygulamalarını ,hukuk devleti adına süzgeçten geçiren , hukuk devletine olan inancı ve saygıyı pekiştiren, yetkisini K.K.T.C Anayasası’ndan alan bağımsız bir kamu kuruluşudur. Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Devlet ile halk arasında köprü vazifesi görmektedir. Kamuyu ilgilendiren konularda yasalar tahtında yaptığı denetimler, idareye yön vermekte ve rehberlik etmektedir.
K.K.T.C Anayasa’sı tahtında yürütme yetkisi ve görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından Anayasa ve Yasa’lara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Bu bağlamda, Corona virüs salgını nedeniyle Sağlık Bakanlığı’nın iradesi ve/veya Yasa’nın belirttiği şekilde oluşturulmayan Koordinasyon, Danışma veya Bilim kurullarının sadece oluşturuldukları kuruma karşı görüş verebilecekleri ve hiçbir icrai fonksiyonları olmadığı açıkça anlaşılmaktadır. Bulaşıcı Hastalıklar Yasası uyarınca Komiteleri oluşturma ve yürürlüğe koyma yetkisinin sadece Sağlık Bakanlığında olduğu görülmektedir.
Bu itibarla, K.K.T.C Sağlık Bakanlığı’nın Bulaşıcı Hastalıklar Yasası’nın hükümleri uyarınca bu güne kadar kendi şemsiyesi altında oluşturmadığı komiteleri Derhal oluşturması ve mezkur Yasa kurallarına uygun hareket etmesi gerekmektedir.