Ombudsman Emine Dizdarlı Sayın Alpay Pilli, Sayın Ecem Özsabancı, Sayın Pınar Yıldırım ve Sayın Erkan Kırallar'ın raporunu yayınladı.
Sayın Alpay Pilli, Sayın Ecem Özsabancı, Sayın Pınar Yıldırım ve Sayın Erkan Kırallar Dairemize yaptıkları başvuruda, Kasım 2017 tarihinde Kalkanlı köyünde yapılan kırsal kesim arsası dağıtımında, kendilerine önceden hak sahibi oldukları hususu bildirilmesine rağmen hak sahipliliğinden çıkarıldıklarını ve bunun neticesinde mağdur olduklarını iddia ederek konunun Dairemiz tarafından soruşturulmasını talep ettiler.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Güzelyurt ilçesi Kalkanlı köyünde kain kırsal kesim arsaları için KKTC İçişleri Bakanlığı Konut Edindirme Birimine 169 başvuru yapılmıştır. Hak sahiplerinin sıralanmasında arsanın tesis edileceği yerleşim yeri veya yöresinde ikamet etmesi, kendinin veya eşinin arsanın tesis edileceği yerleşim yeri veya yöresinde sürekli olarak çalışması, kendisi ile ikamet eden ve bakmakla zorunlu olduğu çocuk veya yakınlarının sayısının fazlalığı, ikamet ettiği konutun sağlık koşullarına aykırı olması, toplam aile gelirinin azlığı veya ikamet ettiği konuta ödediği kiranın toplam aile gelirinin oranı %20 ve üzerinde olması hususları dikkate alınır. İlk Kalkanlı Köyü Kırsal Kesim Arsaları Hak Sahibi Listesinde Kalkanlı kökenli olmayıp yöresinde ikamet eden Güzelyurt (26), Çatalköy (2), Gönyeli (2), Alayköy (1), Lefkoşa (1), Dikmen (1), Taşkınköy (1), Lapta (1), Alsancak (1), Girne (1), Bostancı (6), Akçay (1), Zümrütköy (1), Lefke (1) ve Güneşköy (1) olmak üzere toplam 47 başvuru sahibi bulunmakta idi. Bunların arasından yaşı küçük olanlar, üzerlerinde mal tespit edilenler, aile bağı (kardeş olanlar) değerlendirilerek 13 kişi veya başvuru sahibi elenmiştir. Bunun neticesinde toplam 109 arsa dağıtılmıştır.
Yapılan soruşturmada Sayın Alpay Pilli, Sayın Ecem Özsabancı, Sayın Erkan Kırallar ve Sayın Pınar Yıldırım da İdare tarafından başvuru formu ile sunulması istenen tüm evrakları hazırlayarak Konut Edindirme Birimine başvurularını yaptılar ve ilgili Birim tarafından yapılan değerlendirme sonucunda ilk Kalkanlı Köyü Kırsal Kesim Arsaları Haksahibi Listesinde yer aldılar. Ancak köyün yerel yöneticileri ile köylünün köy dışından yapılan başvuruların haksahibi belirlenmesine itiraz etmeleri nedeniyle Kalkanlı Köyü Kırsal Kesim Arsaları Haksahibi Listesi’nden çıkarıldıkları tespit edilmiştir.
Konut ve Kırsal Kesim Arsa Hak Sahipliliğinde Başvuru ve Sıralama Tüzüğü’nün 8’inci maddesi uyarınca Kırsal Kesim Hak Sahipliliğinin tesbitini yaptıktan sonra söz konusu Tüzüğün 10’uncu maddesi tahtında Kırsal Kesim Arsa Hak Sahiplerinin Puanlama Yöntemiyle sıralanması yapılır. Kırsal kesim arsa hak sahiplerinin sıralanması 100 puan üzerinden yapılır. Söz konusu Yasa maddesinde belirtilen her niteliğin bir puan değeri bulunmaktadır. Örneğin; ikamet ve çalışma yeri ile ilgili alacağı puan 30’dur veya kendinin veya eşinin arsasının tesis edileceği yerleşim yerinde doğup, başka bölgelerde ikamet ediyorsa alacağı puan 20’dir. Kırsal Kesim Arsa Hak Sahipliliği için aranan nitelikler Konut Edindirme Yasası’nın 7’inci maddesinde yer almaktadır ve söz konusu nitelikleri taşıyan kişiler kırsal kesim arsa hak sahibi sayılırlar.
Kırsal kesim arsa haksahipliği için uygulanacak kurallar değiştirilmiş şekliyle 63/2007 sayılı Konut Edindirme Yasası ile bu Yasa altında çıkarılan Konut ve Kırsal Kesim Arsa Haksahipliğinde Başvuru ve Sıralama Tüzüğünde düzenlenmiştir. Konut Edindirme Birimi tarafından hazırlanan “Kırsal Kesim Arsaları Haksahibi Sıralama Puanlama Çizelgesi” incelendiğinde mezkur Çizelgede yer alan kriterler karşılığında verilen puanların ilgili Tüzüğün 10’uncu maddesinde yer alan kriter ve puanlarla uyuşmadığı veya söz konusu kriterlerle örtüşmediği görülmüştür. Kırsal Kesim Arsaları Haksahibi Sıralama- Puanlama Çizelgesinin Tüzüğe uygun hazırlanmaması ve puanlama ile sıralamanın mevzuata uygun olmayan kriterler ve puanlar üzerinden yapılması hatalı bir uygulamadır ve/veya İdare işlemlerini yürütürken ilgili Yasada belirtildiği şekilde herhangi bir kuşkuya mahal vermeyecek şekilde davranmalıdır.
İlgili Tüzükte de, Tüzüğe uygun olmayan Kırsal Kesim Arsaları Haksahibi Sıralama Puanlama Çizelgesi’nde de köy kökenli olan kişiler ile olmayan kişilerin ayırımı yapılarak değerlendirilmiş ve verilen farklı puanlarla bu sıralama yapılmıştı. Bu nedenle hazırlanmış olan Haksahibi Listesinin iptal edilerek, köy kökenli olmayanların çıkarılması da ilgili Yasa ve Tüzüğe uygun değildir ve/veya aykırıdır.
63/2007 sayılı Konut Edindirme Yasası’na ve bu Yasa altında yapılan Konut ve Kırsal Kesim Arsa Hak Sahipliliğinde Başvuru ve Sıralama Tüzüğüne uygun olmayan yanlış değerlendirmenin bile adil yapılmadığını gösteren başka uygulamalar da tespit edilmiştir. Başvuru listesinde köylü olmadığı belirtilen bazı başvuru sahipleri Haksahibi Listesinden çıkarılırken, köylü olmadığı belirtilen iki kişinin yine Haksahibi Listesinde yer aldığı görülmektedir. Ayrıca, Haksahibi Listesinin puan sıralamasına göre hazırlanmadığı saptanmıştır. Böylesi bir uygulama bile puanlama sistemini işlevsiz ve anlamsız kılmaktadır.
63/2007 sayılı Konut Edindirme Yasası’nın 11’inci maddesi tahtında bu Yasanın 10’uncu maddesi uyarınca sağlanan arsa ve arazilerin, imar plânına ve/veya ilgili mevzuata uygun olarak parsellenmesi, yol, su, elektrik ve bu gibi alt yapı inşasının İdarece yaptırılması gerekmektedir. Kalkanlı köyünde dağıtımı yapılan arsaların parselleme ve alt yapı işleri de yapılmamıştır. Bu nedenle söz konusu Kırsal Kesim arsalarının dağıtımı hatalıdır ve/veya alt yapısız dağıtımın yapılmaması gerekirdi.
Sosyal Konut Birimi Müdürü Sayın Ercan Beşerler, göreve geldikten sonra yaptığı araştırmada sadece Kalkanlı köyündeki kırsal kesim arsaları dağıtımında değil başka köylerdeki dağıtımlarda da yanlış uygulamaların yapıldığını, kırsal kesim arsalarının dağıtımlarının iptali halinde daha büyük sorunlarla karşı karşıya kalınacağını, bu nedenle bu aşamada geçmişteki uygulamalar konusunda yapılabilecek birşey olmadığını belirtmiştir. Sayın Beşerler, bundan sonraki uygulamaların düzgün olabilmesi ve dağıtılan arsaların amacına uygun kullanımının da sağlanması için yasal değişiklik çalışmalarının tamamlanmak üzere olduğunu ifade etmiştir.
Kırsal Kesim arsalarının dağıtımının seçim malzemesi olarak kullanılmaması önem arz etmektedir. Keyfi veya çifte standardı ortadan kaldırmak için ilgili Yasa ve Tüzük kurallarını doğru bir biçimde uygulamak gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)