Doğancı Muhtarı Sayın Ali Çölaşan, 25 Kasım1998 tarihinde Doğancı, Güzelyurt’ta kâin Pafta/Harita XXVIII/5, Parsel 323 içerisine Lefkoşa Kaymakamlığı’ndan alınan izin doğrultusunda kuyunun masraflarını karşılayarak içme suyu kuyusu kazıldığını, kuyudan çıkan suyun azalması neticesinde kuyunun gayrı faal duruma geldiğini, Muhtarlığa ait su kuyusuna Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tarafından elektrik bağlandığını, mezkûr kuyunun yanında Muhtarlığa ait bir bina bulunduğunu, Muhtarlık mezkûr binayı araç gereçleri koymak için depo olarak kullandığını, Muhtarlığın bilgisi dışında Lefke Kaymakamlığı Sayın Zeki Karahanoğlu’na kuyu temizleme izni verdiğini, bunun üzerine söz konusu kişi depodaki kilidi değiştirip mezkûr yeri tasarrufuna aldığını iddia ederek konunun Dairemiz tarafından soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Güzelyurt Kazası, Doğancı Köyü’nde kâin Pafta/Harita XXVIII/5, Parsel 323 numaralı hali arazi içinde bulunan su kuyusu, Doğancı köyüne içme suyu temin etmek maksadıyla 24 Temmuz 1998 tarihinde Muhtarlık tarafından özel bir firmaya kazdırılmış ve kuyu kazma masrafları Doğancı Muhtarlığı tarafından karşılanmıştır. Bunu müteakip, dönemin Su İşleri Dairesi Güzelyurt Bölge Sorumlusu Sayın Erdoğan Şanlıdağ, 26 Ekim 1998 tarihinde Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Güzelyurt Bölge Mühendisliği’ne yazı yazarak yeni kazılan kuyunun Doğancı Muhtarlığına ait olduğu ve söz konusu kuyuya elektrik bağlanmasında bir sakınca olmadığını belirtmiştir.
Fasıl 351 Kuyular Yasası’nın 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrası tahtında kuyu açmayı veya ıslah etmeyi tasarlayan kimse, açılacak veya ıslah edilecek kuyunun bulunduğu ilçenin Kaymakamına başvurarak ruhsat almadıkça herhangi bir arazide kuyu açamaz veya ıslah edemez. Ancak, başvuru sahibi kuyunun açılacağı veya ıslah edileceği arazinin sahibi, bu hususta, arazi sahibinin bir tasdik memurunca gereğince tasdiklenmiş yazılı iznini almadıkça Kaymakam ruhsat veremez.
Söz konusu kuyunun kazıldığı dönemde Güzelyurt Bölgesinde Lefkoşa Kaymakamlığına ait bir Bucak bulunmakta, Güzelyurt Bölgesindeki işlemlerin Lefkoşa Kaymakamlığı tarafından sürdürülmekteydi. Lefkoşa Kaymakamlığı nezdinde yapılan soruşturmada söz konusu yerde veya taşınmaz mal üzerinde Doğancı Muhtarlığına ait kuyu ile ilgili bir kayda rastlanmamıştır. Yine Su İşleri Dairesi, Jeoloji ve Maden Dairesi tarafından söz konusu kuyu kayıt edilmemiş ve numaralandırılmamıştır.
Güzelyurt Kazası, Doğancı Köyü’nde kâin Pafta/Harita XXVIII/5, Parsel 323 numaralı hali arazi içinde bulunan kuyu kazıldığı 1998 tarihinden günümüze kadar geçen sürede Doğancı Muhtarlığının kullanımındadır. Bu hususta yaptığımız soruşturmada Güzelyurt Bölgesi için yetkili olan Lefkoşa Kaymakamlığı’nın mezkûr kuyu için ruhsat vermediği ve Bölge Sular Komitesi’nin ise söz konusu kuyuyu Doğancı Muhtarlığına tahsis etmediği saptanmıştır. Bu durumda Doğancı Köyü’nde kâin Pafta/Harita XXVIII/5, Parsel 323 numaralı hali arazi içinde bulunan kuyu Doğancı Muhtarlığına ait değildir ve/veya söz konusu kuyu KKTC’nin mülkiyetindedir.
Dönemin Lefke Kaymakamı Sayın Halil Çorba, Güzelyurt Kazası Doğancı Köyü’nde kâin Pafta/Harita XXVIII/5, Parsel 322 numaralı taşınmaz malın sahibi Sayın Zeki Karahanoğlu’na arazisi içerisinde bulunan zeytin ağaçlarını sulaması amacıyla 323 numaralı parsel içerisinde bulunan kuyu için 1 Ocak 2016 tarihinde kuyu temizleme izni vermiştir. Söz konusu Kaymakam Sayın Zeki Karahanoğlu’na kuyu ıslah etme veya temizleme izni verirken Sayın Zeki Karahanoğlu adına kuyu ruhsatı yoktu. Sayın Kaymakam kuyu ruhsatı bulunmayan birine kuyu ıslah etme izni vererek Kuyular Yasasının 3’üncü maddesi hükümlerine aykırı davranmıştır. Kaymakamların da yaptıkları icraatlarda, işlem veya eylemlerde daha dikkatli olmaları ve yasaları gözetmeleri ve/veya keyfi davranmamaları gerekmektedir.
Söz konusu kuyu için Lefke Kaymakamlığının verdiği ruhsat ve Bölge Sular Komitesinin yaptığı bir tahsis işlemi bulunmamaktadır.
Soruşturmamız sırasında görüşüne başvurulan Sayın Çorba, söz konusu kuyu ile ilgili araştırma yaptığını ve şikâyete konu kuyunun içinde bulunduğu Doğancı Köyü, Pafta/Harita XXVIII/5, 323 numaralı parselin Sayın Zeki Karahanoğlu’na (Zeki Ali ve/veya Zeki Ali İbrahim) ait olduğunu ifade etmiştir. Ancak Tapu ve Kadastro Dairesi nezdinde yapılan soruşturmada Doğancı köyünde kâin Pafta/Harita XXVIII/5, Parsel 323’ün KKTC malı olduğu tespit edilmiştir.
Yukarıdaki hususa ilaveten, Sayın Karahanoğlu’nun KKTC İçişleri Bakanlığı, İskân ve Rehabilitasyon Dairesi’ne, Lefke Kaymakamlığı’na ve Lefke Belediyesi’ne kullanımında olan Doğancı köyünde kâin Pafta/Harita XXVIII/5, 323 numaralı parselin kendisinin mülkiyetinde olduğunu iddia ederek doğru olmayan ve/veya yanlış beyan verdiği ve haksız kazanım elde etmeye çalıştığı yönünde bulgular tespit edilmiştir.
Kamu görevlileri görevlerini ifa ederken görevlerini dikkat ve özenle yerine getirmekle ve hukuka uygun davranmakla yükümlüdür. Hiçbir kamu görevlisi gerekli yasal belgeler olmadan veya Yasa’da öngörülen koşullar yerine getirilmeden sözlü beyana dayalı işlem yapamaz ve/veya yapmamalıdır.
Dönemin Lefke Kaymakamı Sayın Çorba, Sayın Karahanoğlu’nun yapmış olduğu sözlü beyan üzerine hiçbir teyit edici belge almadan ve Fasıl 351 Kuyular Yasası’nda öngörülen koşullara uymadan söz konusu kuyunun bulunduğu taşınmaz malın Sayın Karahanoğlu’nun olduğunu varsayarak işlem yapmıştır. Sayın Kaymakam hatalı işlem sonucu kuyu ruhsatı veya kuyu ıslah etme izni vermiştir. Sayın Kaymakam söz konusu taşınmaz malın Sayın Karahanoğlu’na ait olduğunu gösteren bir belge veya Taşınmaz Mal Koçanı veya kuyu ruhsatı talep etmeden söz konusu kuyu için temizleme veya ıslah etme izni vermiştir. Bu noktada dönemin Lefke Kaymakamı Sayın Çorba 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın 5’inci maddesine ve Kuyular Yasasına aykırı davranarak gereken dikkat ve ihtimamı göstermemiştir. Sayın Karahanoğlu’na verilen iznin iptal edilmesi ve söz konusu kuyunun kullanımı Muhtarlığa verilmelidir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)