Ombudsman Emine Dizdarlı Sayın Ergün Okçelen, Sayın Murat Akıncı ve Sayın Mehmet Çağakanlı'nın raporunu yayınladı.
Toprak Ürünleri Kurumu personeli Sayın Ergün Okçelen, Sayın Murat Akıncı ve Sayın Mehmet Çağakanlı, eğitimleri gereği Sanatkar ve Teknisyen Hizmetleri Sınıfına terfi ettirilmeleri gerektiğini ancak bu amaçla Kuruma yaptıkları başvuruların dikkate alınmadığını iddia ederek konunun soruşturulmasını talep ettiler.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
32/1992 sayılı Toprak Ürünleri Kurumu (Kuruluş, Görev ve Yetkileri) Yasası’nın 25’inci maddesine göre Kurumdaki hizmetler sürekli personel, geçici personel ve işçiler eliyle yürütülmektedir. “Sürekli Personel”, Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevlere atanan, Kurum bütçesinden aylık alan ve bu Yasada bundan böyle Kurum personeli olarak anılan kişileri anlatmaktadır. Geçici personel ise Müdürün önerisi ve Yönetim Kurulu’nun kararı ile bir bütçe yılını aşmayan süreler için istihdam edilen kişilerdir. İşçiler yukarıda belirtilenler dışında kalan hizmetlilerdir. Toprak Ürünleri Kurumu’na bağlı tüm işyerlerinde çalışan işçiler, Kurum ile Kamu İşçileri Sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesi kuralları çerçevesinde çalışırlar. İşçi sınıflarının kapsamı, Toplu İş Sözleşmesi’nin 58’inci maddesinde yer almaktadır. Buna göre işçi sınıfları Yarı Kalifiye İşçi Hizmetleri Sınıfı, Kalifiye İşçi Hizmetleri Sınıfı, Sanatkar ve Teknisyen Hizmetleri Sınıfı, Yöneticilik Hizmetleri Sınıfı ve İntizamsız Mesai Yapan İşçiler olarak 5 sınıfa ayrılmaktadır. Sanatkar ve Teknisyen Hizmetleri Sınıfı’na girecek kişilerin veya bu sınıfa haiz kişilerin kalifiye işçilerin üstünde ehliyete ve kendi sahasında özel ihtisasa sahip Teknisyen ve Sanatkarları (Tornocu, Makinist, Elektrikçi, Yapıcı, Boyacı Ustası, v.b) kapsadığı belirtilmektedir. Bu gruba hizmet dışından girebilmek için kendi sahasında en az yedi yıl hizmeti olduğunu kanıtlamış olmak veya Kalifiye İşçi Hizmetleri Sınıfı’nın I. Derecesinde en az bir yıl çalışmış olma ve kendi dalında mesleki yeteneğini kanıtlamış olma koşulu aranmaktadır. Söz konusu maddenin (e) fıkrasına göre Teknik ve Mesleki bir okuldan sertifika ibraz eden işçilerden yedi yıllık hizmet süresi koşulu aranmaz.
Sayın Okçelen, Sayın Çağakanlı ve Sayın Akıncı Meslek Lisesi mezunu olmaları nedeniyle Toprak Ürünleri Kurumu ile Kamu İşçileri Sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesi’nin 58’inci maddesinin 3’üncü fıkrasında Sanatkar ve Teknisyen Hizmetleri Sınıfı kadrosu hizmet şemasında belirtilen koşullara haiz olduklarını, dolayısıyla bu hizmet sınıfına terfi ettirilmeleri gerektiğini ancak bu yöndeki taleplerinin Toprak Ürünleri Kurumu tarafından kabul görmediğini iddia etmektedirler. Ayrıca Sayın Ergün Okçelen, göreve başladığı tarihten Ekim 2017 tarihine kadar hiç terfi almadığını iddia etmektedir.
Toplu İş Sözleşmesi’nin 45’inci maddesi, geçici istihdamlara açıklama getirmekte olup bu maddeye göre her türlü tarım ürünü için geçici olarak istihdam edilen işçilere sözleşmeye göre ödeme yapılır. Ancak Kurum lüzumlu gördüğü hallerde sendika ile istişare ederek tespit edilen ücretle geçici işçi çalıştırabilir.
Sayın Ergün Okçelen, 9 Haziran 1993 tarihinde Dr. Fazıl Küçük Endüstri Meslek Lisesi Elektronik bölümünden, Sayın Murat Akıncı, 26 Haziran 1998 tarihinde Karpaz Meslek Lisesi Pratik Sanat Okulu programlarının Ağaç İşleri bölümünden, Sayın Mehmet Çağakanlı ise 31 Mayıs 2000 tarihinde Dr. Fazıl Küçük Endüstri Meslek Lisesi Elektrik bölümünden mezun olmuştur.
Sayın Ergün Okçelen 1 Eylül 1997 tarihinde, Sayın Murat Akıncı 1 Temmuz 2002 tarihinde ve Sayın Mehmet Çağakanlı 22 Ekim 2004 tarihinde, Toplu İş Sözleşmesi’nin 45’inci maddesi tahtında Toprak Ürünleri Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak işe başlamıştır. Toprak Ürünleri Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak çalıştırılmalarının sürekli hale gelmesiyle birlikte söz konusu kişiler Yönetim Kurulu Kararı ile Geçici İşçi kadrosuna aktarılmış, Sayın Okçelen 28 Şubat 2006 tarihinde Yarı Kalifiye İşçi Kadrosuna atanarak kadrolanmıştır. Sayın Okçelen, Sayın Akıncı ve Sayın Çağakanlı işe alındıkları tarihten 31 Ocak 2008 tarihinde kadar fiilen Toprak Ürünleri Kurumu’nda görev ifa etmiştir. Sayın Ergün Okçelen, Toprak Ürünleri Kurumu’nda fiili olarak görev yaptığı süre boyunca Soğuk Hava Deposu’nda, Sayın Murat Akıncı Gazimağusa Patates Paketleme Tesisi Şubesi’nde, Sayın Mehmet Çağakanlı ise önce Ambar No. 4 Şubesinde daha sonra da İskele Şubesinde çalışmıştır.
Toprak Ürünleri Kurumu’nda personel fazlalığı bulunduğu gerekçesi ile Bakanlar Kurulu, 26 Mart 2008 tarihinde almış olduğu S(K-II)733-2008 sayılı kararla Kurumdaki fazla personelin her türlü hak ve menfaatleri Kurumun üzerinde kalmak üzere, Maliye Bakanlığı tarafından Kamunun ihtiyacı olan Bakanlık ve Dairelere görevlendirilmelerine karar vermiştir. İlgili Bakanlar Kurulu Kararı ile kamuda görevlendirilen işçilerin maaş ve ücret tutarları karşılığının Hazine ve Muhasebe Dairesi Müdürlüğü bütçesi altında yeni ihdas edilecek 05-07-04-2-1-1-05-2-2-10 “Toprak Ürünleri Kurumu’na (Kamuda Görevlendirilen Personel Ödemeleri İçin)” kaleminden karşılanmak üzere Toprak Ürünleri Kurumu’na katkı olarak verilmesi kararlaştırılmıştır.
Bu Karar neticesinde, Maliye Bakanlığı’nın 23 Ocak 2008 tarihli yazısı ile aralarında Sayın Okçelen, Sayın Akıncı ve Sayın Çağakanlı’nın da bulunduğu 16 kişi, 1 Şubat 2008 tarihinden kitabet hizmetlerinde çalıştırılmak üzere Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde görevlendirilmiştir. Söz konusu görevlendirme, 31 Ocak 2008 tarihinde TÜK.0.00-İŞ/207-08-133 sayılı yazı ile Sayın Ergün Okçelen’e, TÜK.0.00-İŞ/207-08-128 sayılı yazı ile Sayın Murat Akıncı’ya ve TÜK.0.00-İŞ/207-08-130 sayılı yazı ile Sayın Mehmet Çağakanlı’ya bildirilmiştir. Sayın Okçelen, Sayın Akıncı ve Sayın Çağakanlı bu tarihten itibaren ve halihazırda Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde çalışmaktadırlar.
Sayın Ergün Okçelen, Sayın Murat Akıncı ve Sayın Mehmet Çağakanlı, Toprak Ürünleri Kurumu’nda işe başladıkları günden bu yana çeşitli kereler ödüllendirilmiş ve/veya terfi ettirilmiştir. Sayın Ergün Okçelen, 1 Eylül 1997 tarihinde Toprak Ürünleri Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak istihdam edildiğinde Barem 1’in 1’inci kademesi (1/1) üzerinden ücret almaya başlamıştır. Sayın Okçelen işe başladığı tarihten geçici işçi statüsüne alındığı tarihe kadar Barem 1/1’e karşılık gelen ücreti almış, 2000 yılında geçici işçi kadrosuna alındıktan sonra her yıl için 1 Barem içi artışa ilaveten 1 Temmuz 2001 tarihinde Barem 1/1’den 1/2’ye, 1 Eylül 2002 tarihinde Barem1/4’ten 1/5’e,18 Kasım 2004 tarihinde Barem 1/7’den 2/5’e terfi ettirilmiştir. Sayın Okçelen, Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde görevlendirilmesinin ardından 16 Ocak 2011 tarihinde Barem 3/8’den Barem 3/11’e ödüllendirilmiş, Başbakan Yardımcılığı ve Maliye Bakanlığı’nın 13 Kasım 2017 sayılı yazısı ile Barem 3/12’den Barem 5/10’a terfi ettirilmiştir. Sayın Okçelen, 2018 yılı itibarı ile Barem 6/6 üzerinden ücret almakta idi.
Sayın Murat Akıncı, 1 Temmuz 2002 tarihinde Toprak Ürünleri Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak istihdam edildiğinde Barem 1’in 1’inci kademesi (1/1) üzerinden ücret almaya başlamış, ardından intizamsız statüye geçirilmiş ve 1 Mayıs 2003 tarihi itibarıyla Barem 13/1’e karşılık gelen ücreti almış, 1 Ağustos 2003 tarihinde Barem 13/4’e terfi ettirilmiş, 1 Ocak 2004 itibarıyla bir barem içi artış alarak Barem 13/5’e geçmiş, 16 Kasım 2004 tarihinde bir derece terfi ettirilerek Barem 14/5 üzerinden ücret almaya başlamıştır. Sayın Murat Akıncı, 2006 yılında geçici işçi kadrosuna alınmış ve Baremi 1/1 olarak düzenlenmiştir. Sayın Akıncı, geçici işçi kadrosuna alındıktan sonra her yıl için 1 barem içi artışa ilaveten Kurum Yönetim Kurulunun aldığı kararla 16 Ocak 2011 tarihinde Barem 1/5’ten Barem 2/3’e ödüllendirilmiş, 13 Kasım 2017 tarihinde Barem 2/9’dan Barem 3/6’ya terfi ettirilmiştir. Sayın Akıncı, 2018 yılı itibarı ile Barem 3/7 üzerinden ücret almakta idi.
Sayın Mehmet Çağakanlı da benzer biçimde 22 Ekim 2004 tarihinde Toprak Ürünleri Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak istihdam edilmiş ve Barem 1’in 1’inci kademesi (1/1) üzerinden ücret almaya başlamıştır. Sayın Çağakanlı 15 Kasım 2004 tarihi itibarıyla Yönetim Kurulu Kararı ile Yarı Kalifiye İşçi kadrosuna atanmıştır. Söz konusu atama, Sayıştay Başkanlığı’nın 13 Nisan 2007 tarih ve SAY.0.00-B.7.19.100-07/282(9314) sayılı yazısına müteakip 20 Nisan 2007 tarihli K/70/2007 sayılı Kurum Yönetim Kurulu kararı neticesinde iptal edilmiştir. Sayın Mehmet Çağakanlı, 31 Aralık 2007 tarihine kadar mevsimlik işçi statüsünde Toprak Ürünleri Kurumu’nda çalışmaya devam etmiş, bu sürede her yıl için 1 barem içi artışa ilaveten 2006 yılında 2 barem içi ilerleme almıştır. Bakanlar Kurulu’nun S(K-II)733-2008 sayılı Kararı kapsamında 1 Şubat 2008 tarihinden sonra geçici işçi statüsünde devlette görevlendirilmiş olan Sayın Çağakanlı, 16 Ocak 2011 tarihinde Barem 1/9’dan 2/5’e ödüllendirilmiş, Başbakan Yardımcılığı ve Maliye Bakanlığı’nın 13 Kasım 2017 sayılı yazısı ile Barem 3/7’den Barem 4/10’a terfi ettirilmiştir. Sayın Çağakanlı 2018 yılı itibarı ile Barem 5/7 üzerinden ücret almakta idi.
Buna göre Sayın Ergün Okçelen’in göreve başladığı tarihten Ekim 2017 tarihine kadar hiç terfi almadığı iddiasının doğruları yansıtmadığı ve/veya hiç terfi almadığı iddiasının gerçeklerle bağdaşmadığı anlaşılmaktadır.
Söz konusu kişilerin Hizmet Sınıfı terfisi almaları gerektiği yönündeki iddia ve talepleri de araştırılmıştır. Sayın Ergün Okçelen, Sayın Murat Akıncı ve Sayın Mehmet Çağakanlı, Toprak Ürünleri Kurumu’na almış oldukları eğitimleri ile ilişkili ve /veya Sanatkar ve Teknisyen Hizmetleri Sınıfı’nın gerektirdiği bir görevi ifa etmek üzere değil, belirli bir işin tamamlanması amacıyla, geçici bir süre çalıştırılmak üzere alınmışlardır. Bu kişiler Mesleki ve Teknik Lise mezunu olsalar dahi eğitim ve öğretimlerini dikkate almadan Toprak Ürünleri Kurumu’nda mevsimlik işçi olarak çalışmayı kabul etmişlerdir. Akabinde hizmetlerinin devamlılık arz etmesi üzerine, Kurumun ilgili tarihteki ihtiyacı doğrultusunda, o gün için fiilen yaptıkları işin karşılığı olan sınıflara atanmışlardır. Başvuru sahiplerinin Kuruma istihdam edilme nedenleri, Sanatkar ve Teknisyen Sınıfı’nın görevlerinden herhangi birini yerine getirmek amacıyla değil, düz işçi olarak çalıştırılmak amacıyla gerçekleşmiştir. Sayın Ergün Okçelen, Toprak Ürünleri Kurumu’nda fiili olarak görev yaptığı süre boyunca Soğuk Hava Deposu’nda, Sayın Murat Akıncı Gazimağusa Patates Paketleme Tesisi Şubesi’nde, Sayın Mehmet Çağakanlı ise önce Ambar No. 4 Şubesinde daha sonra da İskele Şubesinde çalışmıştır. Sayın Okçelen, Sayın Akıncı ve Sayın Çağakanlı, 1 Şubat 2008 tarihinden beri Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde görevlendirilmiş olup burada kitabet personeli olarak görev yapmaktadırlar. Söz konusu kişiler halihazırda terfi ettirilmeyi talep ettikleri Sanatkar ve Teknisyen Hizmetleri Sınıfı’na özgü bir görevde çalışmamaktadırlar.
Toplu İş Sözleşmesi’nin 53’ünü maddesi terfi kurallarını düzenlemektedir. Bu maddeye göre işçilerin bulundukları hizmet sınıfı içinde ilerlemeleri ya da bulundukları hizmet sınıfından bir üst hizmet sınıfına terfi etmeleri söz konusu olabilmektedir. Sınıf değiştirme söz konusu maddenin 2’nci fıkrası uyarınca işçi hizmet sınıfları kapsamı çerçevesinde, aranan hizmet koşulları dikkate alınarak işçiler bulundukları hizmet sınıfından bir üst sınıfa terfi ettirilebilir. Bu maddeden, Toprak Ürünleri Kurumu’nda çalışan bir işçinin sınıf değiştirmesinin hizmet koşulları ile ilgili bir değerlendirme neticesinde gerçekleşebileceği anlaşılmaktadır. Toplu İş Sözleşmesi kuralları arasında terfi koşullarını sağlayan her işçinin terfi ettirilmesini zorunlu kılan bir madde mevcut değildir. Buna göre bir işçinin terfi ettirilmesi, Kurum Yönetiminin değerlendirmesine tabidir. İşçilerin terfi ve kademe ilerlemesi, işçilerin fiilen çalıştıkları yerlerdeki İta Amirlerinin görüş ve önerilerinin değerlendirilmesi ve Maliye Bakanlığı ve Sendika ile yapılacak bir mutabakat çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.
Netice itibarı ile Sayın Ergün Okçelen, Sayın Mehmet Çağakanlı ve Sayın Murat Akıncı’nın iddialarında haklı olmadıkları ve/veya istihdam şekilleri nedeniyle sınıf atlamayı zorunlu olarak öngören bir kural olmadığı cihetle başvurularında haksız oldukları sonucuna varılması gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)