Sayın Gülşen Özçakmaklı, Laboratuvar Çalıştırma Yetki Belgesi almak için 2011 yılında KKTC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’ne başvurduğunu ancak başvurusunun haksız biçimde reddedildiğini, bunu müteakip konunun yeniden değerlendirilmesi için 16 Ekim 2017 tarihinde Sağlık Bakanlığı’na verdiği dilekçeye cevap alamadığını iddia ederek Dairemize müracaat etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Gülşen Özçakmaklı, 17 Haziran 2005 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyokimya bölümünden mezun olmuştur. Akabinde Wolverhampton Üniversitesi’nde Biomedical Science programında yüksek lisans eğitimi alan Sayın Özçakmaklı, 11 Aralık 2007 tarihinde, söz konusu üniversiteden mezun olmuştur. Sayın Gülşen Özçakmaklı’ya T.C. Ege Üniversitesi Dekanlığı tarafından verilmiş olan 26 Mayıs 2011 tarihli belge, dönemin Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nadide Kazancı, Biyokimya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Azmi Telefoncu ve Danışman Doç. Dr. Şenay Şanlıer imzasını taşımakta olup bu belgede Sayın Çakmaklı’nın öğrenim görmüş olduğu Biyokimya alanında, bağımsız bir laboratuvarı çalıştırabilecek yeterliliğe sahip olduğu ifade edilmektedir.
Sayın Özçakmaklı, T.C. Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi Dekanlığı, Biyokimya Bölümü’nden temin ettiği 26 Mayıs 2011 tarihli yazı ışığında, 31 Mayıs 2011 tarihinde kendisine Laboratuvar Çalıştırma Yetki Belgesi verilmesi talebi ile KKTC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’ne başvuruda bulunmuştur. Söz konusu başvuru Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi tarafından değerlendirilerek reddedilmiş ve bu durum 28 Temmuz 2011 tarihli yazı ile Sayın Özçakmaklı’ya bildirilmiştir. Mezkur yazıda Sayın Özçakmalı’ya başvurusunun Tıp ve Kimya Laboratuvarları Denetleme Komisyonu tarafından incelendiği ve 37/1987 sayılı Tıp ve Kimya Laboratuvarları ile Radyasyon Kaynağı Kullanan Laboratuvarların Denetim Altında Çalıştırılmaları Hakkında Yasa’nın (30/2011 sayılı değişiklik yasasıyla değiştirilmiş ve birleştirilmiş şekliyle) 4’üncü maddesinin 1(A) ve/veya (B) bendine uygun olmadığı nedeniyle kendisine Laboratuvar Çalıştırma Yetki Belgesi verilmesine yasal olanak bulunmadığı belirtilmiştir.
Değişiklik Yasası yürürlüğe girmeden önce, yani Sayın Özçakmaklı’nın başvurusunu yaptığı tarihte yürürlükte olan 37/1987 sayılı Tıp ve Kimya Laboratuvarları ile Radyasyon Kaynağı Kullanan Laboratuvarların Denetim Altında Çalıştırılmaları Hakkında Yasa’nın 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca laboratuvar çalıştırmak için izin talep eden kişinin öncelikle tıp, kimya, biyokimya, veteriner hekimlik, eczacılık, biyoloji, fizik, tıbbi laboratuvar teknolojisi ve benzeri dallarından birinde yükseköğrenim görmüş olması gerekmekte idi. Yasanın aradığı ön koşulu taşıyan kişi, 4’üncü maddenin 1’inci fıkrasının (A) veya (B) veya (C) bentlerinde belirtilen nitelik veya nitelikleri taşıyorsa, bağımsız laboratuvar açabilirdi. Yani 2 Haziran 2011 tarihi itibarı ile yürürlüğe giren Değişiklik Yasası öncesinde bir üniversitede biyokimya dalında öğrenim görmüş bir kişi, tanınmış bir üniversitenin biyokimya ve benzeri bölümlerinden biyokimyager ve benzeri ünvanlar ile mezun olmuşsa ve mezun olduğu üniversiteden öğrenim gördüğü sahada bağımsız bir laboratuvarı çalıştırabilecek yeterliliğe sahip olduğunu gösteren bir belgeye sahipse, bağımsız laboratuvar açabilirdi.
30/2011 sayılı değişiklik yasasıyla değiştirilmiş ve birleştirilmiş 37/1987 sayılı Yasa’nın 4’üncü maddenin 1’inci fıkrası tahtında Tıp alanında uzmanlık gerektiren veya radyasyon kaynağı kullanan ve tetkik, analiz ve teşhis hizmetleri veren özel laboratuvarları çalıştıracak olan kişilerin bir üniversite veya yüksek okulun tıp, kimya, biyokimya, veteriner hekimlik, eczacılık, biyoloji veya mikrobiyoloji dallarından herhangi birinde yüksek öğrenim görmüş olmaları ve laboratuvar çalıştıracağı dalda Tıpta Uzmanlık Belgesine sahip olmak veya herhangi bir üçüncü ülkede bir üniversite veya yüksek okulun tıp, kimya, biyokimya, veteriner hekimlik, eczacılık, biyoloji veya mikrobiyoloji dallarından herhangi birinde doktora eğitimi yapmış olmak ve doktora eğitimi yaptığı ülkeden tıbbı laboratuvar açma ve çalıştırma ile ilgili yetki belgesine sahip olmak ve ilgili yüksek öğretim kurumundan alınmış tıpta uzmanlık ve doktora belgesinin denkliğinin Yüksek Öğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu YÖDAK tarafından onaylanmış olması gerekir. Bu Yasanın 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrasında belirtilen yeterlilik ve niteliklere sahip kişiler Laboratuvar Çalıştırma Yetki Belgesi alanlar salt yetki belgesine dayanarak laboratuvar açamazlar. Laboratuvar açabilmek için 5’inci maddenin 3’üncü fıkrasında belirtilen koşulları yerine getirmeleri ve belirtilen hususlara uygun bina, araç, gereç, aygıt ve malzemenin sağlandığını bildiren bir yazı ile laboratuvar açma yanında Bakanlığa ikinci bir başvuru yaparak “Laboratuvar Açma Uygunluk Belgesi” almaları gerekmektedir.
Sayın Gülşen Özçakmaklı, KKTC Sağlık Bakanlığı’na müracaat yaptığı tarihte o zaman yürürlükte olan şekliyle 37/1987 sayılı Tıp ve Kimya Laboratuvarları ile Radyasyon Kaynağı Kullanan Laboratuvarların Denetim Altında Çalıştırılmaları Hakkında Yasa’nın ilgili maddelerindeki koşullara uygun bir eğitim alarak üniversiteden mezun olmuş ve üniversitesi tarafından verilmiş, laboratuvar çalıştırabilecek yeterliliğe sahip olduğunu gösteren bir belgeye haiz biri idi. İlgili tarihteki Yasa kuralları tahtında ve/veya Yasanın 4(1) maddesinde belirtilen yeterlilik ve niteliklere sahip bir kişi bağımsız bir laboratuvar çalıştırabilecek yeterliliğe sahip olduğu hususunu bir belge ile kanıtlaması halinde o günün şartlarında laboratuvar açabilirdi. Sayın Özçakmaklı, ilgili tarihte aranan yeterlilik ve niteliklere haiz olduğundan başvuru tarihinde kendisine Laboratuvar Çalıştırma Yetki Belgesi verilmesi, yürürlükteki Yasanın ilgili hükümlerine aykırı ve/veya ters bir durum teşkil etmezdi.
KKTC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’nin söz konusu başvuruyu reddetme gerekçesi olarak gösterdiği Yasa’nın 4’üncü maddesinin 1(A) ve/veya (B) bendlerinde birden fazla koşuldan söz edilmektedir. Sayın Özçakmaklı’nın başvurusunu reddetme kararının, durumunun bu koşullardan hangisine ve/veya hangilerine aykırı ve/veya eksik ve/veya yetersiz bulunduğu değerlendirilerek verildiği açık bir şekilde ifade edilmiş değildir veya bu hususlar kişiye bildirilmemiştir. KKTC Sağlık Bakanlığı bu konuyu değerlendirirken Sayın Özçakmaklı’nın mezun olduğu okulda almış olduğu eğitimin içeriği nedeniyle laboratuvar çalıştırma yeterliliğine haiz olmadığına kanaat getirildiği için mi izin verilmediği yoksa üniversitesinden aldığı “bağımsız laboratuvar çalıştırabilecek yeterlilikte olduğunu bildiren belgeyi uygun bulmadıkları için mi izin verilmediği belli değildir. KKTC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi kendisine yapılmış olan başvuruyu değerlendirme sonucunda başvuruda bulunan kişiye, kararı teşkil eden “neden”i koymamış, yeterli bir açıklama yapmamış ve gerekçeli bir karar vermemiştir. KKTC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi, Sayın Gülşen Özçakmaklı’nın başvurusuna ilişkin kararını açıklarken red kararına esas teşkil eden nedeni belirtmemiştir.
Netice itibarı ile İdare, Sayın Gülşen Özçakmaklı’nın talebini yasal dayanaktan yoksun biçimde, haksız yere ve gerekçe göstermeden ve/veya yeterli bir açıklama yapmadan reddetmiştir. 30/2011 sayılı değişiklik Yasası Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclisi’nin 23 Mayıs 2011 tarihli altmış beşinci birleşiminde kabul olunmuş ve 2 Haziran 2011 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu Yasa, Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten başlayarak yürürlüğe girdiğine göre Sayın Özçakmaklı’nın eski Yasa hükümleri tahtında başvurduğu açıkça görülmektedir. Bu durumda Sayın Özçakmaklı’nın eski Yasa hükümlerine göre değerlendirilmesi gerekirdi.
Sayın Gülşen Özçakmaklı, durumunun yeniden değerlendirilmesi için 16 Ekim 2017 tarihinde KKTC Sağlık Bakanlığı’na başvuruda bulunmuş ancak herhangi bir cevap alamamıştır. 27/2013 Sayılı İyi İdare Yasası’nın 15’inci maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca KKTC Sağlık Bakanlığı’nın kendisine yazılı olarak yapılmış başvuruları otuz günlük süre içerisinde yazılı ve gerekçeli olarak cevaplandırma sorumluluğu vardır. İlaveten KKTC Anayasası, dilekçe hakkını bir temel hak olarak benimsemiş ve bu hususu KKTC Anayasası’nın 76’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Sayın Özçakmaklı’nın başvurusunu yanıtlamayan KKTC Sağlık Bakanlığı, KKTC Anayasasına ve İyi İdare Yasası hükümlerine aykırı davranmıştır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)