Girne-Lapta’da Şehit İbrahim Nidai Sokak No:314’te ikamet eden Sayın Hüseyin Erçelik, ikametgahının hemen yan tarafında, üst katı ikametgah, alt katı ise tüp depolama ve dağıtım yeri olarak faaliyet gösteren Sayın Sedat Pakaki’ye ait Pakaki Trading Ltd. isimli işyerinin faaliyetleri çerçevesinde tüplerin kamyonlara yüklendiği sırasında gürültü çıktığını, bu gürültüden rahatsız olduklarını, söz konusu faaliyetlerin günün herhangi bir saatinde, çalışma saati olarak belirlenen saatlerin dışında da gerçekleştiğini, bu durumun mahalle sakinleri tarafından Lapta Belediyesi, KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı, KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü ve KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Polis Genel Müdürlüğüne iletildiğini ancak bir sonuç alınamadığını iddia ederek Dairemize başvurmuş ve konuların soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Yapılan soruşturmada KKTC Polis Genel Müdürlüğü, Girne Polis Müdürlüğü ile KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığının olumlu görüşleri neticesinde KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı tarafından 22 Ocak 2018 tarihinde Pakaki Trading Ltd.’e 0624 nolu “D” sınıfı Akaryakıt Depolama ve Satış İzni verildiği, bu izin kapsamında Pakaki Trading Ltd’in izin bitiş tarihi olan 31 Aralık 2018 tarihine kadar 750*10=7500 Kg tüp gaz depolayabileceği tespit edilmiştir. 31 Aralık 2018 tarihinde hitam bulan izin KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı tarafından 8 Ocak 2019 tarihinde yenilenmiştir. Ancak bölge sakinlerinin Pakaki Trading Ltd.’in tüp gaz indirme-bindirme faaliyeti sırasında yaydığı gürültüden rahatsız oldukları ve bölge güvenliği açısından endişeleri oldukları gerekçesi ile Lapta Belediyesine, KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğüne ve KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı’na dilekçe vererek başvuru yaptıkları saptanmıştır.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın Belediyelere gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almak ve bu amaçla denetimler yapma yetkisi vermiştir. Ancak çevresel gürültü maruziyetine bağlı rahatsızlık dahil olmak üzere, zararlı etkilerden kaçınılması, bu etkilerin önlenmesi veya azaltılması için düzenlemeler, tedbirler, eylemler, gereklilikler ve prosedürler sistemini tanımlamak amacıyla 3 Ağustos 2018 tarihinde 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 59’uncu maddesi tahtında yapılan ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nde gürültü ve ses kirliliğinin inceleme ve tespiti ile tespiti durumunda yaptırım merci KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü olarak belirlenmiştir.
Sayın Hüseyin Erçelik tarafından Lapta Belediyesine, Pakaki Trading Ltd.’in tüp indirme-bindirme faaliyeti sırasında çıkan gürültüye ilişkin yapılan şikayet Belediye tarafından dikkate alınarak değerlendirilmiş, hatta şikayet sahibi ile toplantı yapıldığı tespit edilmiştir. Lapta Belediyesi’nin, İş Yeri Açma İzni verirken, bahse konu işyerinin yasal zorunluluklarını yerine getirdiği, Belediye açısından yasal bir engel olmadığı gerekçesi ile başvuruya olumlu yanıt verildiği saptanmıştır. Ses ve gürültü şikayetlerine ilişkin Çevresel Gürültü Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nün yürütülmesinden mesul olan KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğüne başvurulmasına ilişkin görüşün Lapta Belediyesi tarafından Sayın Erçelik’e bildirildiği de ayrıca tespit edilmiştir. Bu durumda ilk etapta Lapta Belediyesi’nin idari açıdan üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirdiği anlaşılmaktadır.
Sayın Hüseyin Erçelik, KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı’na başvurarak Pakaki Trading Ltd.’in tüp indirme-bindirme faaliyeti sırasında çıkan gürültü ile ilgili şikayetini bildirmiştir. Şikayete konu olan gürültü kirliliği ve çalışma saatlerine uymama hususları KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı’nın görevi arasında olmamasına rağmen KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığının bu hususlarla ilgilendiği ve gürültü kirliliğine ilişkin konuyu KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğüne bildirdiği tespit edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı, KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğünden belli aralıklarla ses ölçümü yaparak KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığına bilgi vermesini talep etmiştir. KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığının, şikayete konu olan gürültü kirliliğini Çevresel Gürültü Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nün yürütülmesinden mesul olan KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğüne iletmiştir. Bu açıdan KKTC İçişleri Bakanlığı, Girne Kaymakamlığı bu konuda yetkili olmadığı cihetle ilgili mevzuat uyarınca istemi yetkili makama iletmiştir. KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı bunu yaparak 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın 15’inci maddesi tahtındaki mükellefiyetlerini yerine getirmiştir.
KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığının girişimleri neticesinde Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü, bahse konu işyerine denetim gerçekleştirmiştir. Çevresel Gürültü Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğünün Tefsir maddesine göre Gürültü Kaynağı, faaliyeti sebebiyle gürültüye sebep olan bir tesis veya işletmenin kendisi veya böyle bir tesis veya işletmenin bünyesinde bulunan ve çalışması sonucu ses çıkaran her türlü cihaz ve ekipman olarak tanımlamaktadır. Bununla birlikte anılan Tüzük “çevresel gürültü”nün tanımını “Ulaşım araçları, kara yolu trafiği, hava yolu trafiği, deniz yolu trafiği, sanayi tesisleri ve eğlence mekanlarından çevreye yayılan zararlı veya istenmeyen sesler” olarak belirlemiştir.
Bu durumda, Pakaki Trading Ltd.’in söz konusu işletme veya tesisin Çevresel Gürültü Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğü kurallarının kapsamı dahilinde olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Mezkur Tüzük, işletmeyi, canlı müzik izni olan veya olmayan eğlence yerini ve diğer yerleri, “tesisi ise Atmosfere emisyon veren her bir ünite veya üniteler bütününü, makineler, aletler ve diğer sabit düzenekleri, üzerinde madde depolanan, boşaltılan ve iş yapılan mülkler şeklinde tanımlamaktadır. Bu çerçevede, Pakaki Trading Ltd, Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’ne göre tesis veya işletme olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, Pakaki Trading Ltd.’inin tüp gaz indirme-bindirme faaliyetleri sırasında çıkan sesler Çevresel Gürültü Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğü kapsamındadır. Ancak, iş yerindeki tüp indirme-bindirme faaliyetinin sürekliliğinin olmamasından dolayı Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü kurallarına göre ölçüm gerçekleştirilemediğinden bir değerlendirme yapılamamıştır.
33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası tahtında her kazanın Kaymakamı izin verme yetkilisidir. Benzer şekilde, 33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası altında yapılan “D Sınıfı Akaryakıtın” Nakliyesi, İthali, Depolanmasını Düzenlenmesi, Muhafaza Edilmesi, Satışı ve Gaz Tüplerinin Denetlenmesi Tüzüğü tahtında bahse konu akaryakıtın depolanmasına, muhafaza edilmesine ve satışının yapılmasına ilişkin izin makamı ilgili Bölgenin Kaymakamı olarak tefsir edilmektedir.
33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası’nın İzinleri düzenleyen 5’inci maddesinin 1’inci fıkrasına göre, İzin verme yetkilisi bu Yasa ve bu Yasa uyarınca yapılan tüzük ve yönetmeliklere bağlı olarak başvuranlara izin verebilir. Bu izinler, önceden hazırlanmış formalar üzerinde belirtilen sınıfları içerecek şekilde olup" depolama, muhâfaza ve taşıma amaçları için verilir". Ancak, izin verme yetkilisi bu hususta Bakanın yani enerji işleri ile ilgili Bakanın ve Emniyet Genel Müdürlüğü İtfaiye Şubesi'nin görüşünü almakla yükümlüdür.
Yapılan soruşturmada, KKTC Polis Genel Müdürlüğü Girne Polis Müdürlüğü ile KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığının olumlu görüşleri neticesinde Girne Kaymakamlığı tarafından Pakaki Trading Ltd.’e 750*10=7500 Kg tüp gaz depolamak için 22 Ocak 2018 tarihinden 31 Aralık 2018 tarihine kadar geçerli olan bir izin verilmiştir. Ancak, Girne Polis Genel Müdürlüğü, 15 Ağustos 2018 tarihinde Pakaki Trading Ltd. nezdinde yaptığı teftiş neticesinde, 7500 Kg (75*10) “D” Sınıf Akaryakıt Depolama ve Satış İznine aykırı olarak konu işletmenin 12000 Kg (450*10) “D” sınıfı akaryakıt depoladığını tespit etmiştir. Bu bağlamda, Sayın Sedat Pakaki aleyhinde Girne Kaza CTK K/519/18 sayılı dosya tanzim edilmiş, konu dosya Girne Kaza Mahkemesinde 3 Nisan 2019 tarihinde 1980/2019 sayılı dava altında neticelenmiş ve Sayın Pakaki 2 yıl süre ile 10,000 TL şahsi kefalete bağlanmıştır.
33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası’nın 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrası İzin verme yetkilisi, Bakanlık ve Emniyet Genel Müdürlüğünün uyarmaları neticesinde izin koşullarına aykırı görülen tesislere ait verilmiş izinleri iptal etmesini emretmektedir. Ancak Pakaki Trading Ltd.’in mevcut iznine aykırı hareket ettiği Girne Polis Müdürlüğü tarafından tespit edilmiş olmasına ve mevcut iznine aykırı olarak fazladan akaryakıt depolamasına rağmen KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı Polis Genel Müdürlüğü tarafından Pakaki Trading Ltd. aleyhinde Girne Kaza Mahkemesinde 1980/2019 sayılı dava ikame edildiği hususunda bilgi sahibi olmadığı gerekçesi ile 8 Ocak 2019 tarihinde Pakaki Trading Ltd.’nin ‘D’ sınıfı Akaryakıt Depolama ve Satış İznini yenilemiştir. KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı ayrıca, söz konusu şirketin izin şartlarına aykırı olarak fazla miktarda akaryakıt depoladığı nedeniyle izninin iptal edilmesi yönünde 33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası’nın 5inci maddesinin 3’üncü fıkrasında belirtildiği şekilde Enerji işleri ile ilgili Bakanlık ile Polis Genel Müdürlüğünden KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığına herhangi bir uyarma gelmediği nedeniyle söz konusu iznin iptalinin mümkün olmadığını ileri sürmüştür. Polis Genel Müdürlüğü 29 Mart 2019 tarihinde anılan işyerinin izninden fazla ‘D’ sınıfı akaryakıt depolandığı gerekçesi ile Sedat Pakaki aleyhine dosya tanzim edildiğini KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığına bildirdiği görülmektedir. Polis Genel Müdürlüğünün Girne Kaymakamlığına gönderdiği yazı Pakaki Trading Ltd.’in izninin yenilenmesinden sonra olmuştur. Dolayısıyla, Girne Kaymakamlığının, Pakaki Trading Ltd.’in iznini yenilerken, Polis Genel Müdürlüğü’nün söz konusu şirket aleyhine dosya tanzim ettiğinden haberi olmamıştır. Kaymakamlık söz konusu izni yenilemeden önce 33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası’nın İzinleri düzenleyen 5’inci maddesinin 1’inci fıkrasında emredildiği gibi Bakanın ve Emniyet Genel Müdürlüğü İtfaiye Şubesi'nin görüşünü almış olsaydı, dosyanın tanzim edildiğinden haberi olacaktı. Bununla birlikte, yenilenen iznin izin şartlarına uyulmadığı takdirde iptal edilemeyeceği yönünde yasal bir engel bulunmamaktadır.
KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı Pakaki Trading Ltd.’in mevcut iznine aykırı olarak fazladan akaryakıt depoladığı, bu sebeple aleyhine Girne Kaza Mahkemesinde 1980/2019 sayılı dava dosyası tanzim edilerek mahkemeye sevk edildiği, konunun mahkemede olmasından dolayı, bölge sakinlerinin şikayetçi olduğu gürültü hususunda daha fazla işlem yapılamayacağı yönünde bir değerlendirme yapmıştır. 33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası’nın 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrası gereğince “İzin verme yetkilisi, Bakanlık ve Emniyet Genel Müdürlüğünün uyarmaları neticesinde izin koşullarına aykırı görülen tesislere ait verilmiş izinleri iptâl eder” şeklinde düzenlenmiş olup, izin verme yetkilisine verilmiş izinleri iptal etmesini emretmektedir. Bir başka deyişle, izin verme yetkilisine “iptal edebilir” yönünde bir inisiyatif vermemektedir. Ayrıca, ilgili yasalar, izin verme yetkilisi olan Kaymakamlıklara, fazladan akaryakıt depoladığı tespit edilen bir işyerinin iznini ilk etapta iptal etmeyerek uyarması yönünde bir yetki vermemektedir. Bu durumda, dosya tanzim edildiğinden haberdar olduğu tarih itibarıyla KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığı Pakaki Trading Ltd.’in iznini iptal etme yükümlülüğü bulunmakta idi.
Hal böyle iken, KKTC İçişleri Bakanlığı Girne Kaymakamlığının, mevcut iznine aykırı olarak fazladan akaryakıt depoladığı halde Pakaki Trading Ltd.’in iznini iptal etmeyerek veya kamu yararı arasında bir denge kurulması sorumluluğunu gözetmesi ve daha dikkatli davranması gerekirdi.
İdare kamu hizmetlerini yerine getirirken ve günlük ihtiyaçların yerine getiriliş biçimini belirlerken bir takdir hakkına sahiptir. Ancak idare kamu yararını ön planda tutmalıdır. Takdir yetkisi belirli olguların varlığı halinde, kamu yararı için kullanılmalıdır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)