Sayın Hasan Karşılı, Lefkoşa Türk Belediyesi tarafından Belediye sınırları içinde bulunan Sevinç Kağıt Kırtasiye Sanayi ve Ticaret Ltd.’ten 2008 yılından kalan ödenmemiş İlan Reklam ve Levha Resim borcu ve ilaveten söz konusu borç ile birlikte gecikme zammı talep edildiğini, ancak kendisinin mezkur işyeri için bir borcu olmadığını iddia ederek, konunun soruşturulması için Dairemizden yardım talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Hasan Karşılı’nın sahibi ve/veya direktörü olduğu Sevinç Kağıt Kırtasiye Sanayi ve Ticaret Ltd, Lefkoşa’da Şehit Ali Mehmet Sokak No. 16/A Kızılay adresinde faaliyet göstermektedir. Söz konusu işyeri, Lefkoşa Türk Belediyesi’nde, 25595 Kişi Kodu ile Sevinç Kağıt Fabrikası olarak kayıtlıdır.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 88’inci maddesinin 1’inci fıkrası tahtında meydan, yol ve sokaklarda, halka açık eğlence, satış ve işyerleri ile herkesin görebileceği yerlerde asılan, gösterilen ve dağıtılan ilanlarla her ne suret ve vasıta ile olursa olsun yapılacak ilan ve reklamlardan, Reklamların Teşhiri (Denetim) Yasası kuralları çerçevesinde ve Belediye Meclisince hazırlanacak, Bakanlıkça önerilecek ve Bakanlar Kurulunca onaylanacak bir tüzükle belirlenecek resim alınır. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin, söz konusu Tüzük kapsamında İlan, Reklam ve Levha Resmi alma hakkı bulunmaktadır. İlan reklam alacakları, reklam levhası ve/veya tabela asmak için yapılan başvurular neticesinde ve/veya Lefkoşa Türk Belediyesi’nin ilgili şubesi tarafından yapılan denetim ve ölçüm sonucunda tespit edilmektedir. Yapılan tespit neticesinde tahakkuk ettirilen her türlü resim, vergi, harç ve hizmet bedeli Belediye tarafından faturalandırılarak mükelleflerin adreslerine ulaştırılmaktadır.
Lefkoşa Türk Belediyesi tarafından 14 Haziran 2017 tarihinde tanzim edilen 4174000 numaralı faturaya göre Sevinç Kağıt Kırtasiye Sanayi ve Ticaret Ltd’ten 1,195.20 Türk Lirası İlan Reklam ve Levha Resmi talep edilmektedir. Bu miktarın 150.00 Türk Liralık kısmı 2017 yılı isim tabelası bedeli olarak, 400.00 Türk Lirası 2008 yılından kalan bakiye borç olarak, 645.20 Türk Lirası ise ödenmeyen borcun gecikme zammı olarak hesaplanmıştır. Sevinç Kağıt Fabrikası adına açılmış olan Mükellef Hesap Kartına göre 2008 yılı için ilgili işyeri adına iki adet reklam tabelası ücretlendirilmiştir. İki adet reklam levhası ve/veya tabelalarından bir tanesi için 150.00 Türk Lirası, diğeri için ise 250.00 Türk Lirası olmak üzere toplam 400.00 Türk Lirası tahakkuk ettirilmiştir. Belediye yetkilileri, Sevinç Kağıt Fabrikası adına açılan Mükellef Hesap Kartındaki vade tarihinin 31 Aralık 2008 olmasından hareketle, söz konusu Reklam Tabelalarının 2008 yılında mevcut olduğu sonucuna varmaktadırlar.
Sayın Hasan Karşılı, Belediye’nin bu iddiasına karşılık kendisinin 2008 yılında tespit ve tahakkuk edildiği iddia edilen bu borçtan haberdar olmadığını, durumu 2017 yılı içinde başka bir işi nedeniyle Belediye’de hazır olduğu bir sırada tesadüfen öğrendiğini ve aradan geçen sürede böyle bir borcu olduğunun kendisine bildirilmediğini iddia etmektedir.
Lefkoşa Türk Belediyesi’ndeki Mükellef Hesap Kartı kayıtlarında böyle bir ibare yer almakla beraber söz konusu borç ile ilgili Sevinç Kağıt Kırtasiye Sanayi ve Ticaret Ltd adına 2008 yılında düzenlenmiş bir fatura sureti bulunmamaktadır. Bu hususa ilaveten işyeri direktörü sıfatıyla Sayın Hasan Karşılı’ya veya Şirketin kayıtlı adreslerine tebliğ edildiğini kanıtlayan herhangi bir belge Dairemize sunulmamıştır.
Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Sayın Mehmet Harmancı, 13 Haziran 2017 tarihli yazısında Belediyeye ödenmesi gereken her resim, vergi, harç veya hizmet bedeli faturalandırılarak görevli personel tarafından mükelleflerin ilgili adreslerine teslim edildiğini, 2008 yılında da söz konusu faturanın aynı şekilde adreslerine teslim edildiğini veya tebliğ edildiğini, bu nedenle fatura bildirimi dışında ve/veya ödenmeyen alacakların tahsili için başka herhangi bir bildirim yapılmadığını, 2007-2009 yıllarını kapsayan ve 2008 yılı ile ilgili tahakkuk eden resim ve gecikme zammını da içeren 135898 numaralı 2 Kasım 2009 tarihli faturanın ilgili kişiye veya yetkililere ulaştırıldığını, 2 Kasım 2009 tarihli ve 1359898 numaralı fatura tahtında Sevinç Kağıt Fabrikası’ndan 2008 yılı için toplam 400.00 Türk Lirası İlan Reklam Resim bedeline ilaveten 96.00 Türk Lirası gecikme zammı talep edildiğini iddia etmiştir. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin bu talebine rağmen Belediye nezdinde 2008 yılı için tanzim edilen herhangi bir fatura yoktur ve/veya bulunamamıştır. Sayın Belediye Başkanının makama geliş tarihi 30 Haziran 2014’dür. Lefkoşa Türk Belediyesi nezdinde 2008 yılı için tanzim edilmiş bir fatura olmadığına göre veya bu hususu ispat edebilecek herhangi bir belge olmadığına göre söylediklerinin gerçekleri yansıtmadığı sonucuna varılması gerekmektedir. Bir an için Sayın Hasan Karşılı’nın 2008 yılına ait bir borcu olduğunu varsayarsak dahi, 2017 yılında bilgisine getirilen fatura için geriye dönük gecikme zammı talep edilmesi doğal adalet ilkelerine aykırıdır.
48/1977 sayılı Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası’nın 2’nci maddesi tahtında Devlete, Belediyelere, köy idarelerine ve köy idarelerinin kurdukları birliklere ait vergi, resim, harç, verilen hizmetlerden doğan asli alacak ve/veya özel yasa ile kurulmuş kamu kurum ve kuruluşlarına ait herhangi bir nedenden doğan asli alacak ve/veya yasa dışı olarak tasarrufa geçirilen para gibi asli alacak, ceza, para cezası gibi asli alacaklar ve diğer alacaklara bu Yasa kuralları uygulanır. Alacaklı kamu idaresi, uygulamakta olduğu mevzuata uygun olarak doğmuş alacağın usulüne uygun tebliğlerini yaptıktan sonra, kamu alacağı ile ilgili tüm evrak ve tebliğlerin de bulunduğu dosyayı, kamu borçlusunun bulunduğu yerdeki Tahsilattan Sorumlu Daireye gönderir. Bundan sonraki takibat, Tahsilattan Sorumlu Dairece yapılır.
48/1977 sayılı Yasa’nın 13’üncü maddesi Ödeme Emrinin nasıl isdar edileceği hususunu düzenlemektedir. Bu madde uyarınca kamu alacağını zamanında ödemeyenlere, tahsilattan sorumlu dairece on beş gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gereği, bir Ödeme Emri ile tebliğ olunur. Ödeme Emri yetkili memur veya Posta Dairesince tebliğ edilir. Lefkoşa Türk Belediyesi tarafından Sayın Hasan Karşılı’ya 2008 yılında doğduğu iddia edilen mükellefiyetini ödemesi için, 2009 yılında veya bu güne kadar herhangi bir bildirim veya tebliğ yapılmamıştır. 2009-2016 yılları arasında geçen 7 yıllık süreçte Belediye’nin ödenmediğini iddia ettiği bu borcun tahsil edilmesine yönelik hiçbir dava, talep veya gönderilen herhangi bir ihbar da bulunmamaktadır. Belediyelerin alacakları ile ilgili olarak izlenmesi gereken usul, 48/1977 sayılı Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası’nda belirtilmiştir. Kamu alacağının tahsil edilmesi idarelerin tercihine bağlı değildir. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin Sevinç Kağıt Kırtasiye Sanayi ve Ticaret Ltd.’in 2008 yılı için ödemesi gerektiğini iddia ettiği 400.00 Türk Liralık kamu alacağının zamanında ödenmemesini müteakip işyeri direktörü sıfatıyla Sayın Hasan Karşılı’ya Ödeme Emri göndererek, konuya ilişkin yasal süreç başlatması gerekirdi. Lefkoşa Türk Belediyesi, 48/1977 sayılı Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası gereğince mevzuata uygun olarak doğmuş alacağın usulüne uygun tebliğlerini yaptıktan sonra gerekli işlemleri yapması gerekirdi. 2008 yılında tahakkuk ettiği iddia edilen resim harcını 2017 yılında gecikme zamlarıyla birlikte talep etmesi adil değildir. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin veya personelinin hatasının sonuçlarını vatandaşa yüklememek gerekir.
Lefkoşa Türk Belediyesi veya faturalardan sorumlu kişiler, fiilleri ile tüketicilere karşı dikkatli olma sorumluluğu veya görevi taşırlar. Söz konusu faturayı ve/veya gerekli bildirimleri tüketiciye bildirmemekle ve/veya söz konusu işlemi makul bir süre içerisinde takip etmemekle hatalı davranmıştır.
İdari işlemlerin ilgililer bakımından hukuksal sonuç doğurabilmesinin temel koşulu işlemin yöneldiği kişiye tebliğ edilmesidir. Lefkoşa Türk Belediyesi tespit ve tahakkuk ettirdiğini iddia ettiği bu borçla ilgili olarak mükellefe hiçbir bildirim yapmamış, söz konusu faturayı 2017 yılına kadar Sayın Karşılı’nın bilgisine getirmemiş, adreslerine tebliğ ettirmemiş ve herhangi bir işlem başlatmamıştır. Bu durumda Lefkoşa Türk Belediyesi’nin kendi hatası veya eylemlerinden doğan zararın tüketiciye yükletilmesi doğru bir yaklaşım değildir veya uzlaşmaz bir tavır sergilemek ne kadar doğru bir yöntemdir. Belediye Başkanlarının gösterecekleri olumlu davranışlar, toplumun belediyelere olan güveninin kazanılmasında önemli rol oynamaktadır. Her aşamada vatandaşlarla kurulacak iyi bir ilişki, belediyelere büyük bir yarar sağlayacaktır. Bu bağlamda Lefkoşa Türk Belediyesi, bu gerçekleri göz önünde bulundurarak vatandaşın yaşadığı sorunlara adil bir çözüm getirmelidir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)