Salamis Kampçıları Koruma, Yaşatma ve Güzelleştirme Derneği (Kamp-Der) adına Dairemize başvuran Sayın Kemal Çobanoğlu, Kamp-Der’in kirasında bulunan Salamis Karavan Kamp Tesisinde 263 karavan bulunduğunu, burada kalan kişilerin su ihtiyaçlarını tankerlerle su getirtmek suretiyle giderdiklerini, özellikle yaz dönemlerinde Yeniboğaziçi Belediyesi’nin şikayet etmesi üzerine polisin söz konusu tankerleri durdurup ceza yazdığını ve/veya kamp alanına su taşımalarını engellediğini, bu hususa ilaveten Belediyenin görevleri arasında bulunan haşerelere karşı ilaçlama, çöplerin alınması gibi hizmetlerin söz konusu kamp alanına verilmediğini, buna rağmen kendilerine hizmet faturaları gönderildiğini, ayrıca Kamp-Der Başkanı Sayın Kasım Uluçaylı’nın, söz konusu Belediyeye birçok kez su ve benzeri hizmetlerin kendilerine verilmediğini yazılı olarak bildirmesine rağmen, herhangi bir cevap alamadıklarını iddia ederek yardım talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
Gazimağusa ilçesine bağlı Yeniboğaziçi hudutları içerisinde bulunan Kolymbos Ormanı olarak bilinen P/H XXIV-20.E.2’de kain 171 no’lu parselde yer alan Salamis Karavan Kamping Tesisi’nin bakımı, idamesi ve işletilmesi Turizm Bakanlığı tarafından ilki 1991 yılında akdedilmiş ve akabinde de 1996 ve 2003 yıllarında yenilenmiş olan Protokollerle Yeniboğaziçi Belediyesi’ne verilmiştir. 1 Mayıs 2006 tarihinde ise çalıştırma yetkisi Yeniboğaziçi Belediyesi’nden alınarak, 10 yıllık bir süre için Kamp-Der’e verilmiştir. Bunu müteakiben, 2007 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile Salamis Kamping Tesisi tekrardan Yeniboğaziçi Belediyesi’ne bağlanmıştır. Bu çerçevede, 2 Ocak 2008 tarihinde Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ile Yeniboğaziçi Belediyesi arasında bir sözleşme imzalanmış olmakla beraber 16 Ocak 2008 tarihinde söz konusu sözleşme Bakanlar Kurulu kararıyla iptal edilmiştir. Bunun üzerine, Turizm Bakanlığı 18 Şubat 2009 tarihli Protokol ile Salamis Kamping Alanı’nı 17 Şubat 2019 tarihine kadar 10 yıllığına Kamp-Der’e kiralamış bulunmaktadır.
Yeniboğaziçi Belediyesi nezdinde yapılan soruşturmada, Kamp-Der’in kirasında bulunan Salamis Kamping Alanı’nın içme suyu şebekeleri döşenmeyen bölge içerisinde olduğu, bu bölgede yaşayan vatandaşlara su tankerleri ile su vermeye çalışıldığı, E-620-2003 nolu Bakanlar Kurulu Kararı ile söz konusu bölgenin Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edildiği, Fasıl 96 Yollar ve Binalar Yasası’na aykırı kaçak inşaatlar yapıldığı, Yeniboğaziçi Belediyesi’nin bu hususa bağlı olarak söz konusu alana tankerle su gitmesini zaman zaman engellediği, bu nedenle de söz konusu bölgede sadece larvasit ilaçlama ve farelere karşı önlemler alındığı, çöp toplama ve su dağıtımı hizmetlerinin verilmediği tespit edilmiştir.
Değiştirilmiş şekliyle 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 5’inci maddesi tahtında Belde halkının, Belediye işlerinde oy vermeye, seçme ve seçilmeye, Belediye yönetimine katılmaya ve belde hizmetlerinden sürekli yararlanmaya hakları vardır. Belediye sınırları içinde oturan, bulunan, ilişiği olan her kişi, Belediyelerin bu Yasayla kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmeleri için gerekli olan harcamalara katılmakla yükümlüdür. Aynı Yasanın 16(1)(A) maddesine göre Belde halkının gereksinme duyduğu sağlıklı içme ve kullanma suyu ile endüstri suyunu sağlamak, ilgili tesisler kurmak Belediyelerin sağlık ve sosyal yardımla ilgili görevleri arasındadır.
Yine aynı Yasanın 93’üncü maddesinin 1’inci fıkrası tahtında su kaynağı belediye sınırları dışında olsa bile Belediyeden izin almadan motorlu ve/veya motorsuz her çeşit tankerle Belediye sınırları içinde içme veya kullanma suyu satılamaz veya dağıtılamaz. Sayın Belediye Başkanı’nın Belediyeler Yasası’nın 93’üncü maddesini gerekçe göstererek ve/veya söz konusu Salamis Kamping Tesisinde kaçak inşaatların olduğunu ileri sürerek mezkûr bölgeye tankerlerle su taşınmasına engel olması veya su götürmemesi Belediyeler Yasasının ilkelerine aykırıdır.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 93’üncü maddesi uyarınca Salamis Kamping Tesisinde kalan kişiler Belediye tarafından su taşıma izni verilen herhangi bir tankerden su satın alabilirler. Böyle bir uygulamaya hukuken herhangi bir engel yoktur.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 17’inci maddesi sağlıksız şehirleşmenin önüne geçebilmek, imar faaliyetlerini daha etkin bir şekilde düzenleyebilmek ve yönlendirebilmek amacıyla Belediyelerin yerine getirmeleri gereken bayındırlık ve imara ait görevleri ile bunlara ilişkin yetkilerini düzenlemektedir. Bu maddenin 1’inci fıkrası tahtında Belediyeler İmar Yasası ve Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası ile kendilerine verilen görevleri yaparlar. Bunun dışında Belediyelerin zorunluluk hallerinde her çeşit inşaat ve tesisat için inceleme yapmak, izin ve rapor vermek veya gereken incelemeleri yapacak olanağa sahip değilse, en yakın ilgili kuruluş aracılığı ile gereğini yapmak; izinsiz, tehlikeli veya projeye uygun olmayan bina ve yapıları kapattırmak veya yıkmak, ikametgâh ve işyeri olarak kullanılmalarını yasaklamak gibi yetkileri vardır.
Yeniboğaziçi Belediyesi, Kamp-Der üyeleri tarafından izinsiz inşaatlar yapıldığını iddia etmesine rağmen, bu konuda yapması gerekeni yapmamış ve/veya bunu yapmaktan imtina etmiştir. Söz konusu Belediye bu hususu su vermemek ve/veya diğer hizmetleri yerine getirmemek için bir neden olarak kullanarak uygun bir davranış sergilememiştir ve/veya Belediyeler Yasası’nın öngördüğü hizmetleri belde halkına sunmayarak Yasaya aykırı davranmıştır.
KKTC Anayasası’nın 75’inci maddesi Vergi Ödev’ini düzenlemektedir. Bu madde tahtında herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi, resim ve harçlar ve benzeri mali yükümler yasa ile konulur. Yasanın belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve ilkelere uygun olmak koşuluyla, vergi, resim ve harçların bağışıklık ve istisnalarıyla oran ve hadlerine ilişkin kurallarda değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınabilir. Geriye yürüyen mali yükümlülükler konulamaz.
Belediye’nin temizlik hizmetlerine karşılık alınacak resim mali güce göre değil yapılan hizmet ve masrafların karşılığı olarak veya konu olan mal ve emtianın cins, değer veya menşeine göre alınır. Resim, Hüseyin Özcan’ın Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü’nde (5. Baskı s. 588-9) şöyle tanımlanmıştır:
“Devlet dairelerinde ve kamu müesseselerinde görülen hizmet ve masrafların karşılığı olarak, yalnız o işle ilgisi olan gerçek ve tüzel kişilerden alınan paralar. Bu nitelikleri ile resimler, genel nitelikte olan vergilerden farklıdır.”
Bu husus KKTC Anayasa Mahkemesi’nin, Anayasa Mahkemesi 31/1985 (D.1/1986) sayılı kararında da ayni şekilde yorumlanmıştır.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 77’nci maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca Belediyeler, kaynakların tahsis ve kullanımında, verimlilik ve maliyetin geri dönüşü esaslarını dikkate alırlar. Belde halkına götürülen hizmetin bedeli, hizmetlerden yararlandırılan kullanıcılardan uygun bir şekilde tahsil edilir.
Yine aynı Yasa’nın 85’inci maddesi tahtında her Belediye sınırları içinde yaptığı temizlik hizmetlerine karşılık Belediye Meclisince hazırlanacak tüzükle Temizlik Resmi alır. Söz konusu Yasa maddesinin 2’nci fıkrası tahtında Beldenin aydınlatılması Belediyeye aittir. Yapılan hizmete karşılık her konut ve işyerinden Belediye Meclisince hazırlanacak Bakanlıkça önerilecek ve Bakanlar Kurulunca onaylanacak bir tüzükle Aydınlatma Resmi alınır. Yine her Belediye, sınırları içinde halk sağlığı ile ilgili yapılan haşare ile mücadele hizmetlerine karşılık her konut ve işyerinden Belediye Meclisince hazırlanacak, Bakanlıkça önerilecek ve Bakanlar Kurulunca onaylanacak bir tüzükle Sağlık Resmi alabilir.
Yukarıdan görülebileceği gibi her Belediye sınırları içinde yaptığı temizlik hizmetlerine karşılık Temizlik Resmi alır. Bu nedenle Yeniboğaziçi Belediyesi Salamis Kamping Tesisi’ne hizmet götürdüğü takdirde söz konusu hizmetlere karşılık ücret talep edebilme hakkına sahip olacaktır. Belediye’nin yapmadığı bir hizmet için ücret veya resim talep etme hakkı bulunmamaktadır. Bu husus 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 85’inci maddesine aykırıdır. Yeniboğaziçi Belediyesi’nin ve/veya Belediye Başkanı’nın sınırları içerisinde bulunan Salamis Kamping Tesisine götürmediği bir hizmet için resim veya ücret talep etmesine Yasa cevaz vermemektedir.
Sayın Kemal Çobanoğlu, Yeniboğaziçi Belediyesine birçok kez su ve benzeri hizmetleri mezkûr Belediyeden alamadıklarını yazılı olarak bildirmesine rağmen cevap alamadıklarını iddia etmiştir.
Yeniboğaziçi Belediyesi Başkanı Sayın Katip Demir Dairemize hitaben yazdığı 1 Aralık 2016 tarihli yazısında Kamp-Der’in kirasında bulunan Salamis Karavan Kamp Alanına Fasıl 96 Yollar ve Binalar Yasasına aykırı bir şekilde kaçak yapılar yapıldığını, Salamis Kamping Geliştirme Projesi dışına çıkıldığını, söz konusu projede 223 karavan yeri ayrılmasına rağmen sırf rant elde etmek için bunun 263’e çıkarıldığını, kamp alanından çıkan çöplerin Mormenekşe Sosyal Konutlar bölgesine döküldüğünü, Devletin malını kendi malları gibi kullanmaları nedeniyle Belediye Meclisi’nde bu konularla ilgili karar aldıklarını ve bu nedenle Kamp-Der’in ve/veya yetkililerinin yazılı dilekçe ve müracaatlarına cevap vermediklerini belirtmiştir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayası’nın 76’ncı maddesi dilekçe hakkını düzenlemektedir. Bu madde tahtında herkes, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında tek başına veya topluca, yetkili makamlara yazı ile başvurma ve bunların süratle incelenmesi ve karara bağlanması hakkına sahiptir. Gerekçeye dayanacak olan bu karar, en geç otuz gün içinde, dilek ve şikayet sahibine yazılı olarak bildirilir
Yine 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın 15’inci maddesi de benzer düzenlemeleri içermektedir.
KKTC Anayasası ve keza İyi İdare Yasası tahtında verilen dilekçe hakkı Devlet Kurumları ile vatandaş arasındaki iletişim yöntemlerinden biridir. Bu şekilde kişiler kendilerini ilgilendiren aksaklıkları İdareye duyurma imkanı elde ederler. Burda önemli olan yapılan dilekçenin neticesinin dilekçe sahibine bildirilmesidir. Dilekçe hakkı, en temel haklardan biri olduğundan otuz gün içerisinde dilekçe sahibine bir karar bildirmeyen ve bundan zarar gören herkes şikayet konusu hakkında yetkili mahkemeye başvurabilir.
Sayın Katip Demir’in söz konusu karavan alanına bağlı olarak Kamp-Der ile ilgili şikayetleri olması veya Yeniboğaziçi Belediye Meclisinin bazı konularda karar alması, söz konusu Belediyenin dilekçe sahibine cevap vermemesi için hiçbir şekilde bir mazeret ve/veya müdafaa teşkil etmemektedir. Böyle bir uygulama İyi İdare Yasası’nin 15’inci maddesi ile KKTC Anayasası’nın ilgili hükmüne aykırıdır.
Yeniboğaziçi Belediyesinin yaptığı denetimler neticesinde Belediyeler Yasasına aykırı yapılaşma ve/veya uygulamalar tespit edilmiş ise bu yanlışlıkları ortadan kaldırmak veya gidermek Belediyenin görevleri arasında bulunmaktadır. Yeniboğaziçi Belediyesi gerekli adımları atarak, Kamp-Der’i dava etmesi gerekirdi. Bu güne kadar Yeniboğaziçi Belediyesi söz konusu şikayetleri gidermek için hiçbir adım atmadığı gibi herhangi bir yasal yola da başvurmamıştır. Bu nedenle Yeniboğaziçi Belediyesi KKTC Anayasası ile İyi İdare Yasası’nın kendisine yüklediği bu ödevi veya sorumluluğu her hal ve şartta yerine getirmek zorundadır.
Yeniboğaziçi Belediyesi’nin, Kamp-Der yönetimine sırf talep ettiği fatura bedellerini ödettirebilmek için veya Kamp-Der’in yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamak için, su tankerlerinin Salamis Karavan Kamp Tesisine girmesine engel olması hatalıdır veya bunu yapmaya yetkisi yoktur. Yeniboğaziçi Belediyesi bu bölgeye götürmesi gereken hizmeti götürmeyerek ve/veya bu şekilde davranarak kendi üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmemiş olur. Sayın Belediye Başkanı’nın, Kamp-Der üyelerini zorlamak yerine esneklik göstererek problemi karşılıklı diyalog ile çözmesi gerekmektedir. Bir yöneticinin kızma veya küsme hakkı yoktur. Bu nedenle Sayın Belediye Başkanı olumlu eleştirilere açık olmalı ve en erken zamanda karşı tarafla iletişime geçmelidir.
Sonuç olarak, Yeniboğaziçi Belediyesinin ivedi olarak Salamis Karavan Kamp Tesisine Belediyeler Yasası tahtında öngörülen su, haşarelere karşı ilaçlama ve çöp toplama gibi hizmetleri vermesi veya söz konusu alana temel hizmetleri götürmesi gerekmektedir. Söz konusu hizmetler götürüldükten veya verildikten sonra Belediyenin resim ve/veya ücret talep etme hakkı doğmaktadır. Yeniboğaziçi Belediyesi bunu yapmadan Salamis Karavan Kamp Alanı için yapmadığı veya vermediği hizmet için fatura gönderip resim veya ücret talep edemeyecektir ve/veya vermediği bir hizmet için ücret talep edebilme hakkına sahip değildir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)