Sayın Nasır Ali Aydoğanlı 1 Aralık 2015 tarihinde Dairemize yapmış olduğu başvuruda Gazi Mağusa Kaymakamlığı’nın 4 Eylül 2014 tarihli Kararı ile Akdoğan köyü hudutları dahilinde P/H XXXII-18 Parsel 482/2 numaralı ifrazlı alan içerisinde adına tahsis edilen S.İ.D 128 numaralı su kuyusunun kendi üyeliği yanında komşu Parseli satın alan ve/veya mülkiyetini devralan Sayın Hasan Çakır ve Sayın Salih Özmanevra isimli kişilerin de ortak üye olarak kayıt edildiklerini, söz konusu kişilerin ortak üye olarak kaydedilmeleri neticesinde mağdur olduğunu iddia ederek konunun araştırılmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiştir.
Gazi Mağusa Kaymakamlığı 4 Kasım 1981 tarihli yazısı ile Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’ya Akdoğan Köyünde ifrazlı Parsel no 482/2 içerisinde bulunan S.İ.D 128 numaralı su kuyusunu masrafları kendisine ait olması koşulu ile devreye koyabileceğini ve tahsis işlemlerinin yapılabilmesi için Su İşleri Dairesi’ne başvurmasını bildirdi.
Bunun üzerine Sayın Nasır Ali Aydoğanlı K.T.F.D. Doğal Kaynaklar ve Enerji Bakanlığı, Su İşleri, Jeoloji ve Maden Dairesi, Gazi Mağusa Şubesine başvurdu. Su İşleri, Jeoloji ve Maden Dairesi 9 Kasım 1981 tarihinde söz konusu kuyunun devreye konulması için kuyuyu Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’ya tahsis etti. Sulama Birliği S.İ.D 128 numaralı kuyuyu Sayın Aydoğanlı’ya tahsis ederken Parsel 482, 451 ve 450 numaralı arazileri sulaması koşulu ile vermiştir. Gazi Mağusa Toprak Komisyonu’ndan ve Tapu Dairesi’nden alınan bilgiye göre Parsel 451 Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’nın değildir ve/veya Parsel 451’in mülkiyeti Sayın Salih Özmanevra ve Sayın Hasan Çakır’a aittir. Yine Parsel 480’nın ilk sahibinin Sayın Ziya Hasan Bağlar şimdiki sahibinin ise Sayın Emine Özmanevra oluğu tesbit edilmiştir. Bu bağlamda, 4 Kasım 1981 tarihli yazıya göre, üç parselin de Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’ya ait olması gerekirken sadece 482 numaralı Parselin ona ait olduğu belirlenmiştir.
Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’ya tahsis edilen kuyu ifrazlı alan içerisindedir ve mülkiyeti Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne aittir. S.İ.D. 128 numaralı kuyu ise Sulama Birliği’nin kontrol ve tasarrufundadır. Sayın Nasır Ali Aydoğanlı sadece Sulama Birliğine üye olduğundan mezkur kuyunun ona ait olması yasal olarak mümkün değildir. Parsel 482/1 kuru ziraat (arpa) amaçlı kullanılmaktadır.
Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’ya söz konusu kuyu tahsis edilmesine rağmen kuyunun kendisine tahsis edildiği 1981 yılından 2014 yılana kadar belirli aralıklarla kuyunun bakımını yapmakla birlikte bu güne kadar kuyuyu faal bir hale getirememiştir. Söz konusu kuyunun halen bir motoru bulunmaması nedeniyle Sayın Nasır Ali Aydoğanlı kuyudan su çıkarmamış ve/veya mezkür suyu hiç kullanmamıştır.
Yapılan araştırmaya göre, Birlik kuyusuna komşu Parsel 480 içerisinde Sayın Emine Özmanevra’ya ait izinli ağıl ve izinli kuyu bulunmaktadır. İzinli kuyu 128 numaralı kuyuya 65 metre uzaklıktadır. Parsel 455, 449/1 ve 450/1 içerisinde ağıl vardır. Parsel 449/1 içerisinde bulunan kuyu izinsizdir. Söz konusu kuyu ağıl maksatlarında kullanılmaktadır ve yapılan ölçümlerde Birlik kuyusuna 110 metre mesafededir. Bölge Sular Komitesi’nin 13/2015 sayılı Kararı ışığında gerekli yasal işlemler tamamlandıktan sonra izinsiz kuyu kapatılacaktır.
Toprak Komisyonu’nun kayıtlarına göre Parsel 455/1, 449/1 ve 450/1, 1974 öncesinden beri ağıl rezervi alanı içerisinde olduğu ve halen Toprak Komisyonu kayıtlarında bu şekilde belirtildiği saptanmıştır.
Sulama Birliğine ait S.İ.D 128 numaralı kuyu çok uzun süreden beri kullanılmadığı aşikardır. Parsel 480 içerisindeki kuyu tarımsal amaçlı ve Parsel 449/1 içerisindeki kuyu ise hayvancılık amaçlı kullanılmaktadır.
Gazi Mağusa Bölge Sular Komitesi, 4 Eylül 2014 tarihinde aldığı 16/2014 sayılı Kararı neticesinde Parsel 451’in veya komşu parselin sahipleri olan Sayın Hasan Çakır ve Sayın Salih Özmanevra’yı kuyudaki masraflara ortak olmak koşuluyla kuyunun Sulama Birliği üyeliklerine eklediler.
34/2002 sayılı Sulama Örgütleri ve Tarımsal Amaçlı Su Kullanım Yasası’nın 12’inci maddesi tahtında Devlete ait sulama tesisleri, Bölge Sular Komiteleri tarafından Sulama Sistemleri Tahsis Sözleşmesi ve Tesisler Tahsis Çizelgesi uyarınca Sulama Birliklerine tahsis edilir. Tahsis Sözleşmesi, Sulama Birliği başkan ve komite üyeleri ile Bölge Sular Komitesi başkan ve sekreteri tarafından imzalanmasını müteakip yürürlüğe girer.
Ayni Yasa’nın 7’inci maddesi Bölge Sular Komitesi’nin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektedir. Söz konusu Yasa maddesinin 7’inci fıkrası Bölge Sular Komitesi’ne değişen ve gelişen koşullar nedeniyle, uygun görmesi halinde Sulama Birliklerine üye ilave veya eksiltme yapabilir, Sulama Birliklerini birleştirebilir veya Sulama Birliklerini ayırabilir.
Bu durumda Yasa’nın 7’inci maddesi Bölge Sular Komitesine, Sulama Birliklerine üye ilave etmek, eksiltmek, birleştirmek veya ayırmak yetkisi verdiğine göre Sayın Hasan Çakır ile Sayın Salih Özmanevra’nın S.İ.D 128 numaralı kuyunun Sulama Birliğine eklenmeleri Yasaya aykırı değildir ve/veya Bölge Sular Komitesinin yetkisi dahilindedir. Bu nedenle de Sayın Nasır Ali Aydoğanlı’nın şikayetinin haksız ve/veya yersiz olduğu sonucuna varılması gerekir.
Ancak söz konusu kuyulardan periyodik olarak düzenli bir şekilde analiz yapılmamaktadır. Keza bu güne kadar S.İ.D 128 numaralı kuyu ile Parsel 480 içerisinde bulunan kuyu ile ilgili verimlilik ölçümleri yapılmamıştır. Bu itibarla her iki kuyunun verimlilik ölçümlerinin ivedilikle yapılması ve elde edilecek verimlilik değerlerine göre, Bölge Sular Komitesinin konuyu her yönü ile yeniden değerlendirmesi daha makul ve hakkaniyete uygun olacaktır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)