Sayın Oktan Türe, Sayın Serkan Özalan ve Sayın Behiç Göksan Dairemize yaptıkları başvuruda, İhtiyat Sandığı Dairesinde III. Derece Sosyal GüvenlikMemuru olarak görev yaparken terfi aldıklarını, 1 Ocak 2006 tarihi itibarıyle II.Derece Sosyal Güvenlik Memuru olarak atandıklarını, maaşlarının barem 10’un5. basamağından barem 12’nin 1. basamağına getirildiklerini, kendilerine bir barem içi artış verilmediğini ve Müdürlük tarafından 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 118. maddesinin yanlış yorumlandığını iddia ederek aleyhlerine oluşan yanlışlığın düzeltilmesini talep ettiler.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
34/1993 sayılı İhtiyat Sandığı Yasası’nın 97. maddesi Kademe ve Derece Aylığı’nın nasıl uygulanacağını düzenlemektedir. Bu maddeye göre, Kademe aylığı, bu yasaya ekli Üçüncü cetvelde gösterilen sınıf ve derece baremlerinin karşılığı olarak, Kamu Görevlileri Yasasının 113’üncü maddesine bağlı Birinci Cetvelde öngörülen baremler içindeki kademelerden her biri için saptanan yıllık baremiçi artış tutarının onikide birini karşılayan aylıktır. Derece aylığı ise, bu Yasaya ekli Üçüncü Cetvelde sınıflar içinde öngörülen derece baremlerinin Kamu Görevlileri Yasası’nın 113’üncü maddesine bağlı Birinci Cetvelde öngörülen yıllık maaş tutarlarına, bu baremler içinde kademe ilerlemesine karşılık teşkil eden yıllık barem içi artış tutarlarının eklenmesiyle ortaya çıkan rakamın onikide birini karşılayan aylıktır. İhtiyat Sandığı Personeline, Kamu Görevlileri Yasası’nın 113’üncü maddesine bağlı Birinci Cetveldeki maaş baremleri
uygulanmaktadır.
Diğer yandan 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın 118. maddesinin (1) ve (2). fıkrası incelendiğinde, kademe aylığı Kamu Görevlileri Yasasına ekli II. Cetvelde gösterilen sınıf ve derece baremlerinin karşılığı olarak I. Cetvelde öngörülen baremler içindeki kademelerden her biri için saptanan yıllık barem içi artış tutarının onikide birini karşılayan aylık olduğu görülmektedir. Derece aylığı ise bu Yasaya ekli II. Cetvelde, sınıflar içinde derece baremlerinin I. Cetvelde öngörülen yıllık maaş tutarlarına, bu baremler içinde kademe ilerlemesine karşılık teşkil eden yıllık barem içi artış tutarlarının eklenmesiyle ortaya çıkan rakamın onikide birini karşılayan aylık olarak tanımlanmaktadır.
7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası’nın 118.’inci maddesinde ve keza 34/1993 sayılı İhtiyat Sandığı Yasası’nın 97’inci maddesinde kademe aylığı, maaş cetvelinde her barem için barem içi artış miktarı olarak belirlenen miktarların onikide birini karşılayan aylık olarak tanımlanırken, derece aylığı, kademe aylığının, maaş cetvelinde öngörülen aylık maaş tutarlarına eklenmesiyle ortaya çıkan aylık olarak tanımlanmaktadır 34/1993 sayılı Yasa’nın 75’inci maddesi Sandık personelinin bir sınıftan başka bir sınıfa geçmesini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, Sandık personeli, ayni öğrenim koşulu gerektiren hizmet sınıfları içerisinde, eşit dereceler arasında veya 74’üncü madde kurallarına bakılmaksızın, derece yükselmesi yoluyla sınıf değiştirebilirler. Bu şekilde sınıf değiştirenlerin, geçecekleri sınıf ve görev için 34/1993 sayılı Yasada belirtilen niteliklere sahip olmaları ve girebilecekleri dereceler için açılacak sınavlarda başarı göstermeleri koşuldur. Bu durumda sınıfları değişenlerin aylıkları 102’inci madde kuralları uyarınca işlem görür.
Yine ayni Yasa’nın 102(1) maddesi uyarınca, bulunduğu dereceden bir yukarı dereceye yükselmeye hak kazanan bir Sandık personeli, yeni girdiği
derecenin ilk kademesine karşılık olan maaşı(aylığı) almaya hak kazanmaktadır. Ancak, yeni girdiği derecenin ilk kademesine karşılık olan maaş, alt derecede çekmekte olduğu maaştan az veya eşit ise, çekmekte olduğu maaştan yüksek olan en yakın kademenin bir üst kademesinden, veya çekmekte olduğu maaşa eşit olan kademenin bir üst kademesinden maaş almaya hak kazanır.
Bu durumda barem 10’un 4’üncü kademesinden maaş çeken çalışan, derece veya sınıf değişikliği sonucunda II. Derece, 12, 13 ve 14 barem aralığına terfi alması halinde yeni girdiği derecenin ilk kademesine karşılık olan maaşı, alt derecede çekmekte olduğu maaştan yüksek olması nedeniyle barem 12’nin 1’inci kademesinden maaş çekmeye başlayacaktır. Ayni şekilde barem 10’un 5’inci kademesinde bulunan çalışan da, barem 12’nin 1’inci kademesinden maaş çekecektir. Diğer yandan barem 10’un 6’ıncı kademesinden maaş çeken bir
çalışan, yükselmeye hak kazandığı derecenin ilk kademesine karşılık olan maaşı, alt derecede çekmekte olduğu maaştan az olması nedeniyle çektiği maaşın en yakınının bir üstü olan barem 12’nin 3’üncü kademesinden maaş çekmeye başlayacaktır. Ayni şekilde barem 10’un 7’inci kademesinde maaş çeken de barem 12’nin 3’üncü kademesinden maaş çekecektir.
1 Temmuz 2009 tarihinden itibaren Kamu Görevlilerine uygulanan aylık maaş tablosu esas alındığında barem 10’un 4’üncü kademesi karşılığında
2,920.28 Türk Lirası maaş çeken bir çalışan barem 12’nin 1’inci kademesi karşılığı olan 3,053.52 Türk Lirası maaş çekmeye başlaması halinde maaşına yansıyacağı artış miktarı 133.24 Türk Lirasıdır. Yine barem 10’un 5’inci kademesi karşılığı 2,987.03 Türk Lirası maaş çeken bir çalışan, barem 12’nin 1’inci kademesinden maaş çekmeye başlaması halinde maaşına yansıyacağı artış miktarı 66.49 Türk Lirasıdır. Barem 10’un her bir kademesi için uygulanan barem içi artış miktarı aylık 66.75 Türk Lirası iken, barem 12’nin her bir kademesi için öngörülen barem içi artış miktarı aylık 77.17 Türk Lirasıdır. Derece değişikliğine bağlı olarak barem 10’un 5’inci kademesinden, barem 12’nin 1’inci kademesi şeklinde yapılan düzenlemede ortaya çıkan maaş artış miktarı, hem barem 10, hem de barem 12 için öngörülen barem içi artış miktarının altında olmasına rağmen ortaya çıkan böyle bir farkın, barem 10 veya 12’nin barem artış miktarına eşitleneceğine dair Kamu Görevlileri Yasasının 123’üncü ve/veya 102’inci maddesinde bu konu ile ilgili herhangi bir düzenleme mevcut değildir. Bu durumda 66.49 Türk Lirası artış miktarının, en azından barem 10’un, 66.75 Türk Liralık barem içi artış miktarına eşitlenmesi halinde barem 10’un 5’inci kademesinden maaş çeken kamu görevlisinin, derece değişikliği sonucunda barem 12’nin 3’üncü kademesine konması gerekir. Böyle bir uygulama da az önce belirttiğim yasal mevzuata ve/veya 123’üncü ve 102’inci maddelere aykırı bir durum yaratacaktır.
Bu nedenle barem 10’un 5’inci kademesinde terfi alan başvuru sahiplerinin (alt derecede çekmekte oldukları maaştan yüksek olması nedeniyle) barem 12’nin 1’inci kademsinden maaş çekmelerinin yürürlükteki mevzuata uygun olduğu
kanaatindeyim.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)