Sayın Umur Yılmaz, Lefkoşa’da Göçmenköy bölgesinde ikamet ettiğini, bu bölgede bulunan The Elysium Park isimli işletmenin yarattığı ses ve gürültü kirliliğinin çevre halkını rahatsız ettiğini ve defalarca şikayet etmesine rağmen KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Çevre Dairesi Müdürlüğü’nün bu konuda görevini gerektiği şekilde yapmadığını iddia ederek konunun soruşturulması için Dairemizden yardım talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 58’inci maddesi Çevresel Gürültü Yönetimiyle ilgili yetkili makamları düzenlemektedir. Söz konusu maddenin 1’inci fıkrası tahtında Çevre Koruma Dairesi, Çevresel gürültü yönetimiyle ilgili Çevre Yasası kurallarının ve bu Yasa uyarınca çıkarılması öngörülen tüzüklerin uygulanmasını sağlar ve denetler. Belediyelerin yetki ve sorumlulukları ise aynı maddenin 2’nci fıkrasında düzenlenmiştir.
Belediyeler, 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 59’uncu maddesinin (1)’nci fıkrasının (A) bendi uyarınca yürürlükte bulunan tüzükte belirtilen çevresel gürültü standartları da dahil olmak üzere, bu Yasada çevresel gürültüyle ilgili belirtilen genel kuralları izler ve uygulanmalarını sağlar. Belediyeler, kendi sınırları içinde gürültüyle ilgili gelen şikayetleri değerlendirir ve gerekirse yaptırım uygular.
18/2012 sayılı Çevre Yasasının 59’uncu maddesi tahtında Çevre Koruma Dairesi’nin çevresel gürültü yönetimi ile ilgili tüzük yapma yetkisi vardı. Söz konusu madde uyarınca Çevre Koruma Dairesi’nin önerisi üzerine toplumun fiziksel ve ruhsal sağlığını korumak için gerekli olan limit değerlerin de dahil olduğu çevresel gürültü standartları ile ilgili çevresel gürültü seviyelerini ölçmek ve değerlendirmek için teknik standart, yöntem ve kuralları da belirleme yetkisine haizdir.
Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü, 4 Nisan 2016 tarihinde Yakın Doğu Bulvarı No 9, Lefkoşa adresinde bulunan Sayın Çağla Ağınlı’ya ait The Elysium Park’a verdiği Yıllık İzin Belgesi’ne göre, 18/2012 sayılı Çevre Yasası ile yürülükteki Tüzük kuralları ve izinde belirtilen özel koşullara uyulması kaydı ile hoparlör veya ses yükseltici cihaz kullanarak müzik yayını yapılması uygun görülmüştür. Söz konusu özel koşullara göre müzik yayını kapalı-açık alanda yapılabilir. Müzik yayını sırasında işletmeye yakın yerleşim alanı sınırında ses seviyesi 55 dBA Leg’i veya arka plan (fon) gürültüsü aşılmamalı ve müzik yayını hafta arası saat 00:00’a, Cuma ve Cumartesi saat 01:00’a kadar olmalıdır. Söz konusu Yıllık İzin Belgesi 4 Nisan 2017 tarihine kadar geçerli idi.
18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56’ncı maddesi Çevresel Gürültü Yönetimi ile ilgili Yükümlülük ve Sorumlulukları düzenlemektedir. Söz konusu maddenin 1’inci fıkrasına göre kişilerin huzurunu ve sükununu ve/veya bedensel ve duygusal sağlığını bozacak şekilde gürültü yapmak yasaktır. Yine aynı maddenin 3’üncü fıkrası tahtında hiçbir gerçek veya tüzel kişi, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nden izin almaksızın ve verilen iznin koşullarına uymaksızın, herhangi kamuya açık bir yerde veya kuvvetlendirilen sesin kamuya açık bir yerde işitilebileceği biçimde veya durumda başka herhangi bir yerde makine veya elektrikle kuvvetlendirilmiş ses çıkaran veya yayın yapan herhangi bir hoparlör, megafon, amplifikatör veya başka ses yükseltici cihaz kullanamaz veya çalıştıramaz veya başkasının kullanmasına veya çalıştırmasına izin veremez.
Sayın Umur Yılmaz’ın şikayeti üzerine The Elysium Park’ta 17 Haziran 2016, 18 Haziran 2016, 25 Haziran 2016, 13 Temmuz 2016, 12 Ağustos 2016, 4 Nisan 2017, 12-13 Mayıs 2017 ve 8 Temmuz 2017 tarihlerinde müzik sesinin en yoğun olduğu 21:30-23:00 saatleri arasında yapılan denetimlerde ses ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Bu denetimler neticesinde ve/veya ses ölçümlerinde çevrede yaşayanları olumsuz yönde etkileyebilecek, kişilerin huzurunu ve sükununu veya bedensel ve duygusal sağlığını bozacak şekilde gürültü yaratıldığı tespit edilmiştir. The Elysium Park Düğün Salonu ile ilgili Ses Ölçüm Raporları dosyamızda mevcuttur.
Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü, söz konusu yerde yaptığı ölçümler neticesinde çevrede yaşayanları etkileyecek şekilde gürültü yapıldığını tespit etmesi üzerine İşletme sahibi Sayın Ağınlı’ya 30 günlük ihbar göndererek 2017 yılında yapmayı planladıkları etkinliklerde yaratmış oldukları gürültüyü ortadan kaldıracak tedbirler almadıkça kendilerine müzik yayını yapmak için izin verilemeyeceğini bildirmiştir. Bu bildirime rağmen Sayın Ağınlı, ses izolasyonunun sağlanması için herhangi bir önlem almadığından 4 Nisan 2017 tarihine kadar verilen hoparlör veya ses yükseltici cihaz kullanmasına olanak sağlayan Yıllık İzin Belgesi, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından yenilenmemiştir. Konu işletmenin takriben 1 senedir müzik izni olmadan etkinliklerinde hoparlör kullanarak müzik yayını yaptığı tespit edilmiştir.
Sayın Çağla Ağınlı, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nden herhangi bir izin almadan veya Yıllık İzin Belgesinde belirtilen özel koşullara uymadan müzik yayını yapmaya devam ederek 18/2012 sayılı Çevre Yasasının 56’ncı maddesinin 3’üncü fıkrasına aykırı davranmıştır.
Söz konusu şikayeti takip ettiğimiz 1 senelik süre zarfında Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından Sayın Ağınlı’ya iki kez uyarı yazısı yazıldığı tespit edilmiş olmasına rağmen söz konusu işletme aleyhine herhangi bir adım atılmamıştır veya dava dosyalanması için herhangi bir girişimde bulunulmamıştır. Çevre Yasası’nın 79’uncu maddesi ceza kurallarını düzenlemektedir. Bu maddeye aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve mahkumiyetleri halinde yürürlükteki aylık asgari ücret kadar para cezasına veya 1 yıl kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilirler. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü, ses ve gürültü kirliği ile ilgili bu kadar geniş yetkileri varken, söz konusu yetkilerini kullanmayarak 18/2012 sayılı Çevre Yasasının ses kirliliğinin önlenmesi ile ilgili yükümlülük ve sorumluluklarını yerine getirmemiştir.
Başvuru konusu şikayeti Lefkoşa Türk Belediyesi’nin yetki ve sorumlulukları çerçevesinde değerlendirdiğimizde, 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 25’inci maddesinin 7’nci fıkrası tahtında gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almak ve bu amaçla denetimler yapmak Belediyelerin görevleri arasındadır. Yine Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğünün II. Kısım 4’üncü maddesi tahtında mezkur Tüzüğün kendi yetki alanları içerisinde uygulanmasından Belediye sınırları içerisinde yerel idareler, dışında ise mülki amir sayılan Kaymakamlar sorumludur. Ayni Tüzüğün 11’inci maddesi uyarınca endüstri, turistik tesis yapıları ve işyeri sahipleri işyerlerini açma izni alınırken çevreye gürültü yayma açısından kendi sınırları içerisinde makine, araç ve donatımların yapı içinde uygun yerlere yerleştirilmesi gibi tedbirleri almakla ve bunları Belediye sınırları içerisinde yerel idarelere, dışında ise mülki amir sayılan Kaymakamlara bildirmekle yükümlüdür.
Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Sayın Mehmet Harmancı, bölge sakinleri tarafından Belediye’ye herhangi bir yazılı ve/veya sözlü şikayet yapılmadığı nedeniyle gürültü konusunun değerlendirilmediğini ancak şikayet olması durumunda Belediye tarafından işlem yapılabileceğini belirtmiştir.
Lefkoşa Türk Belediyesi Meclisi, 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 82’nci ve 133’üncü maddelerinin kendisine verdiği yetkiyi kullanarak “Lefkoşa Türk Belediyesi Açılması İzne Bağlı Olan İşyerlerinin Çalışma Koşullarını Düzenleyen Tüzüğü” yapmıştır. Bu Tüzüğün 19’uncu maddesi tahtındaGazino, Diskotek, Gece Kulübü, Pub, Bar ve benzeri Eğlence Yerleri soğuk meze, alkollü ve alkolsüz içkilerin çeşitli tarzda hazırlanıp, sıcak veya soğuk bir şekilde tüketime sunulduğu ve sanatçılar tarafından veya başka bir şekilde müzik sunulan, gerektiğinde dans etme pisti bulunan umuma açık tesisler, bu madde kapsamındadır. Bu tür eğlence yerlerinin çalıştırılmasında göz önünde bulundurulması gereken özel hükümler vardır. Söz konusu maddenin 12’nci fıkrası tahtında bu tür yerlerde ses izolasyonunun uygunluğu, gürültü ve çevre kirliliği mevzuatına uygun olup olmadığı hususu Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin yetkili Odası tarafından yeterliliğinin belgelenmesi gerekmektedir.
Sayın Harmancı, 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 82’inci maddesine göre, açılması izne bağlı olan işyeri izinlerinin yıllık olarak verildiğini, The Elysium Park’ın ise 2013 yılından itibaren Lefkoşa Belediyesi tarafından izinlendirilmiş bir işyeri olduğunu, konu işyerinin sahibi Sayın Çağla Ağınlı’nın 17 Ocak 2017 tarihinde yapmış olduğu izin başvurusu Belediyeler Yasası’nın 82’nci maddesi uyarınca değerlendirildiğini ve Açılması İzne Bağlı Olan İşyerleri Tüzüğü’ndeki kurallar uyarınca 31 Aralık 2017 tarihine kadar Lefkoşa Türk Belediyesi tarafından izinlendirildiğini, işyeri izinleri ile ilgili başvurularda Yasa ve/veya Tüzük ve/veya Müracaat Forumlarında, işletme izni verilirken müzik konusu ile ilgili bir şart aranmadığını belirtmiştir. Oysa ki Lefkoşa Türk Belediyesi Açılması İzne Bağlı Olan İşyerlerinin Çalışma Koşullarını Düzenleyen Tüzüğün 19’uncu maddesinin 12’nci fıkrası incelendiğinde The Elysium Park Düğün Salonu gibi eğlence yerlerine İşyeri İzinlendirme Belgesi verilirken işyerinin ses izolasyonuna uygunluğu, gürültü ve çevre kirliliği mevzuatına uygun olup olmadığının Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin yetkili Odası tarafından belgelendirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Sayın Harmancı’nın Belediye tarafından İşyeri İzin Belgesi verilirken müzik konusu ile ilgili bir şart aranmadığını belirtmesi doğru değildir ve/veya söz konusu Tüzük maddesine aykırıdır. Lefkoşa Türk Belediyesi söz konusu Tüzüğü uygularken bu hususu göz ardı etmeleri ciddi bir eksikliktir ve/veya Tüzükten kaynaklanan görevlerini layıkıyla yerine getirmediklerinin bir göstergesidir. Çevre Yasası’na istinaden yapılan Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğünün Belediye sınırları içerisinde uygulanmasından Belediyeler sorumludur. Yine Belediyeler Yasası uyarınca Belediyeler, Belediye sınırları içinde ses ve gürültü dahil meydana gelen tüm rahatsızlıkları önlemekle yükümlüdür.
Günümüzde yaşanan en büyük sorunlardan biri de çevre sorunlarıdır. Çevre kirliliklerinden en önemlisi ses kirliliğidir. Yerleşim bölgeleri için Tüzükte belirtilen temel kriterlere uyulmalı ve plansız kentleşmenin yarattığı sorunlar dikkate alınmalıdır. Ülkemizin sosyal koşulları dikkate alındığında, düğün organizasyonlarının yaz mevsiminde olması buna benzer şikayetlerin yaşanma olasılığının çok yüksek olduğunu göstermektedir. Bu nedenle Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü ile Belediyelerin koordineli bir şekilde çalışmaları, birbirlerini tamamlayıcı şekilde denetimler yapmaları ve denetim yapıldıktan sonra gereklerinin yerine getirilmesi önem taşımaktadır. Belediyelerin, üzerlerine düşen görevleri yaparak rahatsızlıklar oluşmadan gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir.
Çevre Dairesi Müdürlüğü, The Elysium Park’taki eksikliklerin giderilmesi konusunda ve/veya ses izolasyonunun yapılması ile ilgili gereken adımları atması ve/veya söz konusu gayrı yasal duruma göz yummaması gerekmektedir. Keza Lefkoşa Türk Belediyesi de çevresel gürültüye maruz kalan kişilerin huzur ve sükunu, beden ve ruh sağlığının bozulmaması için gerekli tedbirleri almalı ve buna yönelik mevzuatın uygulanmasında işbirliği ve koordinasyonu sağlayarak ses kirliliği sorununa çözüm bulmalıdır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)