Sayın Yusuf Avcıoğlu, Dairemize müracaat ederek Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tarafından 3 özel şirketten hizmet alınması sürecinde, Kamu İhale Yasası’na aykırı hareket edildiğini iddia ederek konunun soruşturulması talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve rapor hazırlanmıştır.
Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun başvurusu ile ilgili olarak başlatılan araştırmada, konunun daha sağlıklı değerlendirilebilmesi için 30 Eylül 2021 tarihinde dönemin Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Genel Müdürü’nden OMB.0.00-05/00-21/241 sayılı yazımızla bilgi talep edilmiştir. Kurum Müdürü bu konudaki değerlendirmesini, 15 Ekim 2021 tarihli yazı ile Dairemize iletmiştir.
Sayın Yusuf Avcıoğlu başvurusunda Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu ile ilgili 3 iddia ortaya atmış ve bunların soruşturulmasını talep etmiştir. Bunlardan ilki, Türkiye Cumhuriyeti’nden hibe edileceği söylenen gaz tribünleri ve/veya jeneratörün yerleştirileceği zeminin hazırlanması amacıyla Teknecik Elektrik Santrali’nde beton dökümü ve bazı altyapı işleri için ihaleye çıkılmadan, Tüfekçi Ltd’den hizmet alındığı yönündedir. Bu konuyla ilgili olarak dönemin Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman), 4 Kasım 2021 tarihinde bir rapor yayımlamış ve Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun herhangi bir keşif bedeli çıkarmadan, ihalesiz bir biçimde, Tüfekçi Ltd’den 1,262,948.24 Türk Lirası karşılığında hizmet almasının 20/2016 sayılı Kamu İhale Yasası’nın ilgili hükümlerine aykırı olduğuna ilişkin değerlendirmesini açıklamıştır. Bu nedenle raporumuzda bu konuya yer verilmemiştir.
Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun başvurusunda dile getirdiği diğer bir iddia ise 30,000 ton akaryakıtın taşınması amacıyla Gizde İletişim Ltd’ten, ihaleye çıkılmadan, 822,000.00 Amerikan Doları karşılığı hizmeti alındığı yönündedir. İlgili dönemin Elektrik Kurumu Genel Müdürü, Gizde İletişim Ltd’den 18.08.2021 ve 23.08.2021 tarihlerinde Teknecik Elektrik Santrali’nde teslimatları başlayan akaryakıt için taşımacılık hizmeti alındığını, bahse konu akaryakıtın temininin ise Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2021 tarihli, ES (K-1) 1009-2021 sayılı Kararı uyarınca gerçekleştirildiğini kaydetmiştir.
Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2021 tarihli, ES (K-1) 1009-2021 sayılı Kararı incelendiğinde bu karar ile Bakanlar Kurulu’nun ES (K-1) 173-2021 sayı ve 13 Şubat 2021 tarihli Kararının tadil edilerek 3 maddelik ES (K-1) 173-2021 sayılı karara 4’üncü maddenin eklendiği anlaşılmaktadır. Söz konusu Karar Teknecik Santralinde kullanılmak üzere akaryakıt (fuel-oil) temini ve taşımasına ilişkindir. Geçmiş yıllarda Merkezi İhale Komisyonu’nca sonuçlandırılmış ihale kararları neticesi imzalanan sözleşmeler incelendiğinde, ihale edilen mal ve hizmetin “akaryakıtın alımı ve taşınması” biçiminde tanımlandığı, sözleşmenin teknik şartnamesinde akaryakıtın ne şekilde taşınacağına detaylı biçimde yer verildiği görülmektedir. Başka bir ifade ile akaryakıt temini ve taşımacılığı işlemleri birbiri ile bağlantılı sürdürülmektedir.
Yüksek İdare Mahkemesi’nin YİM:79/2021 (D.10/2021) sayılı kararı tahtında, ES (K-1) 1009-2021 sayılı ve 2.8.2021 tarihli Bakanlar Kurulu kararına istinaden doğrudan alım yoluyla akaryakıt (fuel oil) temin edilmesini öngören karar ve işlemlerinin yürütülmesinin durdurulmasına emir verilmiştir. Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun şikayetine konu akaryakıt taşımacılığı hizmetinin, ES (K-1) 1009-2021 sayılı Bakanlar Kurulu kararının neticesi olarak gerçekleştirildiği, bu kararın ES (K-1) 173-2021 sayılı Bakanlar Kurulu kararının tadil edilmiş hali olduğu ve ES (K-1) 173-2021 sayılı Bakanlar Kurulu kararının akaryakıt (fuel-oil) temini ve taşımasına ilişkin olduğu anlaşılmaktadır. Yüksek İdare Mahkemesi’nin ilgili karara istinaden yapılan işlemlerin durdurulması yönünde bir emir vermiş olması ve söz konusu dava ile ilgili mahkeme sürecinin halen devam etmesi nedeniyle, bu konuda değerlendirme yapmamızın, Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası’nın 15’inci maddesine aykırı olacağı görüşündeyim.
Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun başvurusuna konu iddialardan bir diğeri, 50 MW gücünde bir santral kurulması amacıyla çıkılacak ihale şartnamelerini hazırlaması için Eltemtek (Elektrik Tesisleri ve Mühendislik Hizmetleri A.Ş) Şirketi ile 1,120,000.00 Türk Lirası karşılığında sözleşme yapıldığına ilişkindir.
Dönemin Müdürü konuya ilişkin açıklamasında, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun geçmiş yıllarda Eltemtek (Elektrik Tesisleri ver Mühendislik Hizmetleri A.Ş)’den defalarca ihale şartnamesi hazırlama ve danışmanlık konularında hizmet aldığını, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti arasında 11 Haziran 2016 tarihinde imzalanan 3/2017 sayılı Onay Yasası ile Cumhuriyet Meclisi’nden geçirilerek uluslararası antlaşma niteliğinde olan “Enerji Alanında İşbirliğine İlişkin Antlaşma” uyarınca Yönetim Kurulu’nun 21 Mayıs 2021 tarih ve TB/130/2021 sayılı kararı ile aynı firmadan benzer bir hizmet alınmasına karar verildiğini kaydetmiştir. Sayın Müdürün verdiği bilgiye göre söz konusu karar sonrası ilgili firma ile 5 Ağustos 2021 tarihinde bir sözleşme imzalandığı ancak sözleşmenin, aslı ilgili firmaya dahi verilmeden, hemen akabinde iptal edildiği belirtilmektedir. Dairemize sunulan belgelerden ihale dosyası hazırlanmasına ilişkin sözleşmenin iptal edildiği hususunun 24 Ağustos 2021 tarih ve KTE.0.00-002/02-21/E.10235 sayılı yazı ile söz konusu firmaya bildirildiği anlaşılmaktadır. Sayın Müdür cevap yazısında, söz konusu sözleşme iptal edildiğinden dolayı ilgili firmadan herhangi bir hizmet alımı yapılmadığını, haliyle firmaya herhangi bir para ödenmediğini, ilaveten sözleşmenin iptal edildiği damga pullarının iadesi ve sözleşmenin yürürlükten kaldırıldığının bildirilmesi için konunun Maliye Bakanlığı’na aktarıldığını ifade etmektedir. Yönetim Kurulu’nun bu konuda 22 Eylül 2021 tarihinde almış olduğu TB/255/2021 sayılı karar şöyledir; “Enerji arz güvenliğinin sağlanması amacı ile yaklaşık 50 MW kurulu güce sahip doğal gaz ile çalışan enerji alım garantili, yap işlet modeli ile sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) temini, depolaması ve doğal gaza dönüşüm tesisi ve Kıb-Tek iletim şebekesine bağlantı içerecek şekilde santral kurulumuna yönelik Merkezi İhale Komisyonu vasıtasıyla, uluslararası ihaleye çıkılması amacıyla gerekli şartnamelerin Kurum tarafından hazırlanmasına, bu amaçla Kurum mühendislerinden bir komisyon oluşturulması hususunda Kurum Genel Müdürünün yetkili kılınmasına oy birliği ile karar verilir.”
Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun üç başvuru konusuna ilişkin yapmış olduğumuz çalışmayı özetlemek gerekirse ilk konu başlığı olan Teknecik Elektrik Santrali’nde beton dökümü ve bazı altyapı işleri için ihaleye çıkılmadan, Tüfekçi Ltd’den hizmet alındığı yönündeki iddia, dönemin Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman)’nin 4 Kasım 2021 tarihli raporu ile değerlendirmiş olduğundan, bu hususun yeniden ele alınmasına gerek görülmemiştir.
Sayın Yusuf Avcıoğlu, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun Gizde İletişim Ltd’ten, ihalesiz olarak akaryakıt taşımacılığı hizmeti aldığına ilişkin iddiada bulunmuştu. Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun şikayetine konu akaryakıt taşımacılığı hizmeti, ES (K-1) 1009-2021 sayılı Bakanlar Kurulu kararının neticesi gerçekleştirilmiş olup, bahse konu taşımacılığı yapılacak olan akaryakıtın ihalesiz olarak doğrudan alım yöntemiyle temin edilmesi hususunda Yüksek İdare Mahkemesi’nin YİM:79/2021 (D.10/2021) sayılı dava ikame edilmiş ve Yüksek İdare Mahkemesi ES (K-1) 1009-2021 sayılı ve 2.8.2021 tarihli Bakanlar Kurulu kararına istinaden doğrudan alım yoluyla akaryakıt (fuel oil) temin edilmesini öngören karar ve işlemlerinin yürütülmesi durdurulmuştur. ES (K-1) 1009-2021 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, ES (K-1) 173-2021 sayılı Bakanlar Kurulu kararının tadil edilmiş hali olup ES (K-1) 173-2021 sayılı Bakanlar Kurulu kararının akaryakıt (fuel-oil) temini ve taşımasına ilişkindir. Yüksek İdare Mahkemesi’nin ilgili karara istinaden yapılan işlemlerin durdurulması yönünde bir emir vermiş olması ve söz konusu dava ile ilgili mahkeme sürecinin devam etmesi nedeniyle, bu konuda şu aşamada değerlendirme yapmamızın Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası’nın 15’inci maddesine aykırı olacağı görüşündeyim.
Sayın Yusuf Avcıoğlu’nun Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun ihale şartnamesi hazırlaması için Eltemtek (Elektrik Tesisleri ve Mühendislik Hizmetleri A.Ş) şirketi ile sözleşme yapıldığına ilişkin iddiası da araştırılmıştır. Yapılan soruşturma neticesinde şikâyete konu sözleşmenin iptal edildiği, sözleşme konusu hizmetin alınmadığı ve ilgili şirkete herhangi bir ödeme yapılmadığı tespit edilmiştir. Hal böyle iken gerçekleştirilmeyen bir idari işlemle ilgili değerlendirme yapılması mümkün değildir.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)