Sayın Ümit Yıldız Dairemize yaptığı başvuru ile Türkiye Cumhuriyeti’nden Gazilik Maaşı ödendiği gerekçesiyle Sosyal Hizmetler Dairesi’nce kendisine verilen sosyal yardımın kesileceğini öğrendiğini ve bu durumun adil olmadığı görüşünde olduğunu ifade ederek kendisine yardımcı olunmasını talep etmektedir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Konu ile ilgili olarak öncelikle Sosyal Hizmetler Dairesi yetkilileri ile telefonda görüşülerek bilgi alınmış, akabinde dönemin Sosyal Hizmetler Dairesi Müdürü Sayın Hüseyin Akcan’dan yazılı bilgi talep edilmiştir. Sayın Akcan, sorularımızı yanıtlayarak konuya ilişkin belgeleri tarafımıza göndermiştir.
Dönemin Sosyal Hizmetler Dairesi Müdürü Sayın Hüseyin Akcan, Lefkoşa Kaza Sorumlusu tarafından hazırlanan yazıyı Dairemize iletmiştir. Bahse konu yazıda verilen bilgiye göre, Sayın Ümit Yıldız hiçbir sabit geliri olmadığı gerekçesiyle sosyal yardım desteğinden yararlandırılması için Sosyal Hizmetler Dairesi’ne yönlendirilmiş, Sosyal Sigortalar Dairesi ve Maliye Bakanlığı’ndan herhangi bir geliri olmadığının belirlenmesi üzerine 1 Ocak 2021 tarihinde kendisine sosyal yardım bağlanmış ve bilahare Sayın Yıldız’ın başka bir gelire sahip olduğunun tespit edilmesi üzerine sosyal yardımı 31 Mart 2022 tarihinde durdurulmuştur. Sosyal Hizmetler Dairesi Lefkoşa Kaza Sorumlusu yazısında şöyle demektedir; “Sayın Ümit Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden Gazilik Maaşı adı altında bir ödenek aldığı bilgisinin tarafımıza ulaşması üzerine bu bilgi bizzat kendisinden teyit edilmiştir.” Bahse konu yazıda Sayın Yıldız’dan Gazilik Maaşına ilişkin belge ibraz etmesi talep edildiği ancak Sayın Yıldız’ın Daireye bu konuda herhangi bir belge sunmadığı belirtilmektedir. İlaveten Sayın Yıldız’ın, konu ile ilgilenen Sosyal Hizmet Memuruna üç ayda bir 11,000.00 (On bir bin) Türk Lirası maaş aldığını söylediği ve basit bir hesapla aylık yaklaşık 3,666.00 Türk Lirasına gelen bu miktarın, aylık 2,754.00 Türk Lirası tutarındaki Sosyal Yardım ödeneğinden fazla olması nedeniyle bu yardıma devam etmenin yasal olarak mümkün olmadığı kaydedilmektedir.
72/1989 sayılı Sosyal Yardımlar Yasası’nın 7’inci maddesi tahtında hazırlanmış olan Sosyal Yardımlar Tüzüğü’nün amacı, “sağlık, bedensel, ruhsal ve zihinsel veya yaşlılık gibi nedenlerle çalışamayacak muhtaç duruma düşen kişileri Sosyal Yardım yoluyla rehabilite etmek ve kendilerine ekonomik, sosyal ve psikolojik destek sağlamaktır. Kimlerin, hangi koşullar altında sosyal yardımlardan faydalanabileceği, Tüzüğün 5’inci maddesinin 1’inci fıkrasında belirtilmektedir.
Tüzüğün 7’nci maddesi ise sosyal yardımların hangi hallerde durdurulduğunu açıklamaktadır. İlgili madde şu şekildedir;
|
Sosyal Yardımların Durdurulması
|
7.
|
Aşağıda gösterilen durumlardan birinin gerçekleşmesi halinde Sosyal Yardım durdurulur.
|
|
|
(a)
|
Sosyal Yardım alanın vefat etmesi;
|
|
|
(b)
|
Saptanan Sosyal Yardım ödeneği üzerinde gelir getiren bir işte çalışmaları, taşınır-taşınmaz mal varlığında veya herhangi bir fondan (Sosyal Sigorta, Cemile Yardımı vs) gelir elde etmeleri;
|
|
|
(c)
|
Sosyal Yardım gören kadın veya erkeğin iffetsiz bir hayat yaşadığının tespiti;
|
|
|
(d)
|
Muhtaçlık sıfatının ortadan kalkması.
|
Tüzüğe göre, Sosyal Yardım bağlanan bir kimsenin, aldığı ödenek üzerinde bir gelirinin olması halinde Sosyal Yardımın durdurulması esastır. Sosyal Hizmetler Dairesi tarafından gönderilen yazıda, Sayın Ümit Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden Sosyal Yardım ödeneğinin üzerinde bir tutarda Gazilik Maaşı aldığının tespit edilmesi üzerine kendisine verilen Sosyal Yardımın durdurulduğu ifade edilmektedir. Bu açıklama üzerine, 9 Ağustos 2022 tarihinde, Sosyal Hizmetler Dairesi’nden söz konusu tespitlerini destekleyici belge gönderilmesi talep edilmiştir. Sosyal Hizmetler Dairesi Müdürü Sayın Hüseyin Akcan, 12 Ağustos 2022 tarihli cevap yazısında “..Ümit Yıldız hakkında istemiş olduğunuz maaş belgesi, ilgili kişinin TC kimlik bilgilerine ulaşılamadığından TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nden talep edilememiştir.” Ancak Sayın Akcan’ın yazısının ekinde göndermiş olduğu Sosyal Hizmet Memurunun konuya ilişkin raporuna göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’ne bir yazı gönderilerek Sayın Yıldız’ın maaş aldığına dair belge talep edildiği anlaşılmaktadır. Bu bilgi üzerine Sosyal Hizmetler Dairesi’nden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ve Bakanlığın Büyükelçilikle yapmış oldukları yazışmaların bir sureti temin edilerek incelenmiştir. Bu yazışmalardan anlaşıldığı üzere Sosyal Hizmetler Dairesi 3 Haziran 2022 tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bir yazı göndererek Sayın Ümit Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden maaş alıp almadığı konusunun Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’nden öğrenilmesi hususunda yardım talep etmiştir. Sosyal Hizmetler Dairesi bu yazısında Bakanlığa Sayın Yıldız’ın KKTC Kimlik numarasını aktarmış, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da TC Lefkoşa Büyükelçiliği’ne aynı bilgi ile yani Sayın Yıldız’ın KKTC Kimlik numarası ile soru yöneltmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği’nden gelen cevapta adı geçen kişinin detaylı kimlik bilgisine ihtiyaç duyulduğu belirtilmektedir.
Lefkoşa Büyükelçiliği’nden gelen cevabın ardından, Sayın Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden maaş alıp almadığı konusunda bilgi alabilmek amacıyla ihtiyaç duyulan Türkiye Cumhuriyeti kimlik bilgisine ulaşmak için başka bir girişimde bulunduklarına dair Sosyal Hizmetler Dairesi tarafından Dairemize herhangi bir belge sunulmamıştır. Bu bilgiler ışığında, Sosyal Hizmetler Dairesi’nin Sayın Ümit Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden Sosyal Yardım ödeneğinin üzerinde bir tutarda Gazilik Maaşı aldığına dair tespitinin yazılı bir belgeye ve/veya resmi bir belgeye dayanmadığı ve sözlü bilgiye göre işlem yapıldığı anlaşılmaktadır. Sosyal Hizmet Memuru raporunda Sayın Ümit Yıldız’a ulaşmaya çalıştıklarını ancak Daireye verdiği irtibat numaralarının hiçbirinden kendisine ulaşılamadığını kaydetmiştir. Raporda, Sayın Yıldız’ın kızı ve oğlu ile telefonda görüşülerek sorunun çözümü için girişimde bulunulduğu ancak Sayın Yıldız’dan Daireye bir dönüş olmadığı, dolayısıyla herhangi bir belge ibraz etmediği belirtilmektedir.
27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın 17’nci maddesinin 1’inci fıkrasına göre “İdari işlemler, basit, açık ve anlaşılır bir dille ve gerekçeli olarak yazılır.”
İdari kararların gerekçeli olması yerleşmiş bir hukuk prensibidir. Yüksek İdare Mahkemesi’nin YİM:118/2019 sayılı kararında şöyle denmektedir;
İdari kararın gerekçeli olması ise doktrinde Kemal Gözler İdare Hukuku, Cilt 1, 3. Baskı, s.952’de şu şekilde ifade edilmiştir:
“Gerekçe, idari kararın alınmasına yol açan maddi ve hukuki sebeplerin tam ve sarih açıklamasını içeren bir metin veya metin parçasıdır. Gerekçe, asıl karar metnin bir parçası olabileceği gibi asıl karar metnine eklenmiş ek bir metin şeklinde de olabilir. Diğer bir ifadeyle gerekçe, bir kararın sebeplerinin içinde açıklandığı maddi araçtır. Açıkçası gerekçe, kararın sebeplerinin taşıyıcısıdır.”.
Sosyal Hizmetler Dairesi’nin sözlü bilgiye dayanarak işlem yapmasının hukuka uygun olmadığını, ilaveten gerçekleştirdiği işlemi, 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın 13’üncü maddesinin 2’nci fıkrasında belirtildiği gibi yani “İdare, işlemden doğrudan doğruya etkilenecek özel kişilere işlemi tebliğ etmekle yükümlüdür.” hükmüne uygun biçimde Sayın Ümit Yıldız’a tebliğ etmemekle idari yükümlülüğünü İyi İdare Yasası’na uygun biçimde yerine getirmediğini söylemek mümkündür.
Öte yandan Sayın Ümit Yıldız Dairemize yaptığı başvuruda 3 ayda bir Gazilik Maaşı aldığını yazılı olarak ifade etmektedir. Yani Sayın Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden bir geliri olduğu kendi beyanıyla sabittir. Ancak Sayın Yıldız’ın dilekçesinde bu maaşın ne kadar olduğu belirtilmiş değildir. Dolayısıyla elimizde Sayın Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden almış olduğu gelirin, saptanan Sosyal Yardım ödeneğinin üzerinde olup olmadığına dair bir bilgi ve/veya belge bulunmamaktadır. Buradan hareketle Sayın Ümit Yıldız’a verilen sosyal yardımın durdurulması işleminin, Ümit Yıldız’ın Gazilik Maaşının kesin rakamı teyit edilmediği cihetle Sosyal Yardımlar Tüzüğü’nün 7’nci maddesinin (b) fıkrasına uygun işlem yapıldığını söylemek mümkün değildir. Sosyal Hizmetler Dairesi, Sayın Ümit Yıldız’ın Gazilik Maaşının teyit edilmiş miktarını resmi bilgi ve/veya belge ışığında öğrenmeden işlem yapmakla hatalı davranmıştır.
Sosyal Yardımlar Tüzüğü’nün 7’nci maddesine göre, Sosyal Yardım bağlanan bir kimsenin, aldığı ödenek üzerinde bir gelirinin olması halinde Sosyal Yardımın durdurulması esastır. Sosyal Hizmetler Dairesi’nin Sayın Ümit Yıldız’a verilen sosyal yardımın, Sayın Yıldız’ın Türkiye Cumhuriyeti’nden almış olduğu Gazilik Maaşından daha düşük olduğu gerekçesiyle durdurduğu kaydedilmektedir. Ancak Dairenin bu tespitinin sözlü beyana dayandığı, Sayın Yıldız’ın Gazilik Maaşının ne kadar olduğunun somut veya resmi bir belgesi bulunmadığı anlaşılmıştır. Sosyal Hizmetler Dairesi’nin bahse konu Gazilik Maaşının ne kadar olduğunu belgeli bir şekilde tespit etmesi ve Sayın Yıldız’a yapılan sosyal yardımın kesilip kesilmeyeceği konusunun, bu bilgi ışığında değerlendirilme yapması gerekirdi.
Sosyal Hizmetler Dairesi’nin sözlü bilgiye dayanarak işlem gerçekleştirmesinin Sosyal Yardımlar Tüzüğü’nün 7’nci maddesinin (b) fıkrasına uygun olmadığı ve idare tarafından hatalı davranıldığı ve kaza idarenin gerçekleştirdiği işlemi 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’na uygun biçimde Sayın Yıldız’a tebliğ etme yükümlülüğünü yerine getirmediği görülmektedir.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)