Lefkoşa, Haspolat köyünde kain Aner Atlı Spor Kulübü’nün bulunduğu bölgenin orman arazisi olduğu, bazı yerlerin dere yatağı ve/veya gölet olup üzerinin doldurulduğu, mezkur alan üzerinde otopark, restoran ve padok yapıldığı iddiasıyla basına yansıyan haberlere istinaden bir çevre sorununun yaşanmasını önlemek amacıyla Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesi tarafından bir soruşturma başlatılmıştır.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
KKTC İçişleri Bakanlığı, Lefkoşa Kaymakamlığı nezdinde başlatılan soruşturmada Aner Atlı Spor Kulübü’nün kullanımında olan arazinin Haspolat’ta kâin Organize Hayvancılık Bölgesinde, Pafta/Harita XXI.16EI.&EII, Blok: F, Parsel:33 içerisinde yer aldığını, söz konusu Parsel’in bir kısmı olan 1,138.96 m2 büyüklüğündeki alanın ağıl yapılması veya ağıl olarak kullanılması için Sayın Emre Aner’e, 30 Ekim 2015 tarihli Ağıl Yeri Kullanım Sözleşmesi tahtında verildiği tespit edilmiştir. Lefkoşa Kaymakamlığı söz konusu ağıl yerinin hepsini Sözleşmede belirtilen şartlara tabi olmak üzere verildiği açıkça görülmektedir. Bunlar şöyledir: İnşaat ile ilgili yasa ve tüzüklerin gerektirdiği makamdan izin alınacaktır. Arazi ağıl amaçları dışında başka bir amaç için kullanılmayacaktır. İnşa etmeyi deruhte ettiği ağıl projesini bir ay içinde başlayıp birinci yılın sonunda tamamlayacaktır. Konu ağıl yeri ilçe Kaymakamlığının onayı olmadan kimseye devredilmeyecektir. Noter huzurunda yapılan devir işlemleri geçersiz sayılacaktır. Bu şartların herhangi birisini yerine getirilmemesi halinde bu sözleşme iptal edilerek kullanımına verilen arazi alınacak ve arazi üzerine yapılan yatırım için tazminat ödenmez.
KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı, Orman Dairesi Müdürlüğü ise Aner Atlı Spor Kulübü’nün KKTC İçişleri Bakanlığı, Lefkoşa Kaymakamlığı’ndan ağıl yeri kullanımı olarak aldığı arazinin devamı niteliğindeki Pafta/Harita XXI.16E, Parsel:33 içerisinde bulunan 3 dönüm 3 evlek büyüklüğündeki orman alanının Orman Dairesi Müdürlüğü tarafından Sayın Aner’e padok, prefabrik kafe yapılması ve ağaçlandırmak maksadıyla 13 Ocak 2017 tarihli Kira Sözleşmesi ile kiralanmıştır. Orman Dairesi Müdürlüğü tarafından akdedilen 13 Ocak 2017 tarihli Kira Sözleşmesi tahtında kira müddeti 12 Ocak 2027 tarihine kadar 10 yıldır. İcar edilen taşınmaz malın tarifine bakıldığında 3 dönüm 3 evlek orman arazisi olduğu açıkça belirtilmektedir. Ancak Orman Dairesi Müdürlüğü, Aner Atlı Spor Kulübüne kiralanan arazide orman ağacı bulunmadığını ve bu nedenle orman yapısında bir değişiklik olmadığını belirtmiştir.
KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nden edinilen bilgide Haspolat Organize Hayvancılık Bölgesi için 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 50’inci maddesi gereğince Organize Hayvancılık Bölgesinin oluşturulması için bir Ön ÇED Raporu hazırlanmadığını, bundan dolayı 22 Ekim 2008 tarih ve (K-II)2121-2008 no’lu Bakanlar Kurulu Kararına göre ağıl yeri olarak ayrılan mezkûr Bölgedeki tüm ağılların izinsiz olduğu tespit edilmiştir. 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 52’inci maddesi tahtında yapılan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Tüzüğü’nün 6’ıncı maddesi ÇED ve ÖN ÇED Araştırma Raporu Hazırlama Yükümlüğü’nü düzenlemiştir. Bu kapsamda Ek II’deki faaliyetler içinde yer alan “Organize Hayvancılık Bölgeleri” için ise ÇED Ön Araştırma Raporu hazırlanıp yine Daireden faaliyet hakkında “Çevresel Etkileri Önemsizdir” kararı alınmadıkça bu faaliyetler için hiçbir teşvik, onay, izin ve ruhsat verilmez.
Lefkoşa ilçesine bağlı Haspolat köyünde kâin “Organize Hayvancılık Bölgesi” ile ilgili dönemin Çevre Koruma Dairesi Müdürü Sayın Eşref Ünlüsoyer Lefkoşa Kaymakamlığına hitaben yazdığı 16 Eylül 2011 tarih ve ÇKD.0.00.10/89/9-11-1018 sayılı yazıda, söz konusu hayvancılık bölgesinin meskûn mahal içinde yer aldığı ve Sanayi Bölgesine yakın olması sebebiyle çevresel açıdan uygun olmadığını belirtmiştir. Yine Sayın Ünlüsoyer Şehir Planlama Dairesi’ne hitaben yazdığı 03 Ekim 2012 tarih ve ÇKD.0.00.74/94/66-12-1611 sayılı yazısında Haspolat köyünde kâin mezkûr arazinin Çevresel Etki Değerlendirme Ön Araştırma Raporu’nun Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından onaylanması ve bölgedeki ağıl projelerinin Jeoloji ve Maden Dairesi ile Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’ndan da onay alması kaydıyla yasal statüde olabileceğini kaydetmiştir.
Değiştirilmiş şekliyle 39/1988 sayılı Su İşleri Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası’na göre mezkûr Daire göletlerin denetim, bakım, onarım ve işletmesinden sorumludur. Su İşleri Dairesi, ülkenin her türlü su kaynakları ile buna bağlı tarımsal kaynaklarının en iyi şekilde kullanılmasını, geliştirilmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Su İşleri Dairesi Müdürlüğünce Dairemize gönderilen yazıda Aner Atlı Spor Kulübü’nün olduğu bölgede dere yatağı ve/veya gölet olmadığı ileri sürülmüştür. Bu iddiaları Orman Dairesi Müdürlüğü de eyit ederek desteklemiştir. Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğünce hazırlanan ve Aner Atlı Spor Kulübü’nün kullanımında olan yerin taslak haritaları incelendiğinde mezkûr yerin dere yatağı ve/veya gölet yakınında bulunmadığı görülmektedir. KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Su İşleri Dairesi Müdürlüğü tarafından yerinde yapılan keşifte Aner Atlı Spor Kulübü’nün kullanımında olan bölgede doldurulmuş dere yatağı ve/veya gölet bulunmadığını, dolayısıyla dere akışını etkileyen bir müdahale olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca bölgedeki dere yatağı ve göletlerin de denetlendiğini ve bir müdahale olabilecek bir durumun görülmediği belirtilmiştir.
27 Ekim 2021 tarihinde başvuru konusu yerde Dairemiz tarafından gerçekleştirilen keşifte Aner Atlı Spor Kulübü’nün kullanımında bulunan bölge içerisinde doldurulmuş dere yatağı ve/veya gölet bulunmadığını, Orman Dairesi Müdürlüğünce kiralanan 3 dönüm 3 evlek orman alanı içerisindeki kafenin prefabrik olduğu ancak Lefkoşa Kaymakamlığı tarafından kiralanan alanda bulunan iki katlı beton yapının bölgedeki diğer yapılar gibi Lefkoşa Türk Belediyesi’nden izin alınmadan inşa edildiği tespit edilmiştir.
Fasıl 82 Kamu Derelerinin Korunması Yasası uyarınca yetkili makam veya kurum derenin geçtiği veya derenin bulunduğu İlçenin Kaymakamıdır. Bu durumda Lefkoşa Kaymakamlığı yetkilidir. Mezkûr Yasa’nın 4’üncü maddesi uyarınca kimse, herhangi bir derenin kenarlarını veya duvarlarını yıkamaz, kesip deviremez veya onların içini veya altını kazamaz veya başka biçimde onlara zarar veremez veya onları tahrip edemez. Bu Yasa maddesinin herhangi bir kuralına aykırı davranan herhangi bir kişi suç işlemiş olur.
Netice itibariyle, Haspolat köyünde kâin Aner Atlı Spor Kulübü’nün bulunduğu bölgede bazı yerlerin dere yatağı ve/veya gölet olup üzerinin doldurulduğu ile ilgili basında ortaya çıkan iddiaların gerek Orman Dairesi Müdürlüğü, gerek Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü gerekse Su İşleri Dairesi Müdürlüğü tarafından teyit edilmemiştir. Yerinde yapılan incelemelere veya elde edilen bilgi ve belgelere göre de mezkûr iddialar gerçeği yansıtmamaktadır.
22 Ekim 2008 tarih ve (K-II)2121-2008 no’lu Bakanlar Kurulu Kararına göre Haspolat köyünde kâin ağıl yeri olarak ayrılan kontrol ve yönetiminin İçişleri Bakanlığına verilen arazinin Organize Hayvancılık Bölgesi ilan edilmesinin ardından bir ÇED Ön Araştırma Raporu hazırlanmadığı, bundan dolayı mezkûr Bölgedeki tüm ağılların izinsiz yapıldığı anlaşılmaktadır. Lefkoşa Kaymakamlığı’nın Çevre Yasası’nın ilgili hükümleri gereğince söz konusu ağılların izinlendirilmesi amacıyla gerekli işlemleri başlatması ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu temin etmesi gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)