Gönyeli Belediye Başkanı Sayın Ahmet Y. Benli 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasası tahtında 22 Ekim 2020 tarihinde gerçekleştirilen 70’inci Genel Yönetim Kurulu (Genel Kurul) toplantısında Divan Başkanlığı görevini üstlenmiş olan Girne Belediye Başkanı Sayın Nidai Güngördü’nün mezkûr Yasanın belirlediği usul ve kurallara uygun olmayan bazı uygulamalar yaptığını iddia ederek konunun soruşturulması için Dairemizden yardım talebinde bulunmuştur.
38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş olan konuyla ilgili ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği, 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasası uyarınca hukuki statüsü düzenlenmiş, belediyeler arasındaki ilişkileri, işbirliğini ve eşgüdümü etkin bir kurumsal yapıya kavuşturmak amacıyla kurulmuş tüm belediyelerin doğal üye olacağı bir kamu tüzel kişiliğidir. 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası uyarınca oluşturulan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içerisinde faaliyet gösteren tüm belediyeler, Birliğin asil üyeleridir. KKTC’de 28 Belediye vardır.
Birlik Genel Yönetim Kurulu, Birliğin organlarından biri olup tüm Belediye Başkanlarından oluşmaktadır. Mezkûr Kurulun üyelerinin görev süresi seçim dönemi ile sınırlıdır.
22 Ekim 2020 tarihinde gerçekleştirilen Kıbrıs Türk Belediyeler Birliğinin 70’inci Genel Yönetim Kurulu Toplantısının Gündemi şu şekilde düzenlenmiştir:
1) Açılış,
2) Başkanlık Divanının Oluşturulması,
3) Birlik Başkanının Konuşması,
4) Birlik Mali Durum Raporu,
5) Faaliyet Raporunun Okunması,
6) Birlik Yürütme Kurulu’nun Seçimi ve
7) Dilek ve Temenniler.
Sayın Ahmet Y. Benli’nin ilk iddiası konu Genel Yönetim Kurulu Toplantısında, Kurul gündemine “işbirliği odaklı yönetim” maddesinin eklenmesini talep ettiği ancak Divan Başkanlığı tarafından konu talebin oylamaya sunulmadığı yönündedir.
70’inci Genel Yönetim Kurulu (Genel Kurul) Toplantısında Divan Başkanlığı görevini üstlenmiş olan Girne Belediye Başkanı Sayın Nidai Güngördü’nün 28 Nisan 2021 tarihli yazısına göre Toplantı Gündeminin toplantı tarihinden takriben 10 gün önce Sayın Ahmet Y. Benli’ye tebliğ edildiğini ve gündemde böyle bir maddenin görüşüleceği ile ilgili bir bilgi olmadığını, hal böyle olmasına rağmen Sayın Ahmet Y. Benli tarafından gündeme böyle bir maddenin ilavesi ile ilgili olarak Toplantı Tarihinden önce veya toplantı gününde herhangi bir talep yapılmadığı kaydedilmektedir. 16 Ekim 2020 tarihli bir yazıyla Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Başkanı Sayın Mahmut Özçınar Toplantı Gündemini tüm Belediye Başkanlarına elektronik posta göndererek bildirmiştir. Sayın Ahmet Y. Benli’nin de imzasının bulunduğu 70. Genel Yönetim Kurulu Toplantısı Tutanağı incelendiğinde kendisinin toplantı gününde toplantı gündemine herhangi bir madde eklenmesi yönünde bir talebi olmadığı görülmektedir. Sayın Benli ilk iddiasında haklı olmamakla beraber, Sayın Benli’nin ve/veya herhangi bir Birlik Üyesinin mezkûr hususla ilgili bir talebinin bulunması halinde Genel Yönetim Kurulu’nun gündemine ne şekilde yeni bir madde ekleneceği, toplantı gündeminin üyelere nasıl tebliğ edileceği ile ilgili herhangi bir düzenleme 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasında mevcut değildir.
Sayın Ahmet Y. Benli’nin ikinci iddiası mezkûr Genel Yönetim Kurulu’nda Birlik Mali Raporu’nun ve buna bağlı Birlik Bütçe verilerinin ve dökümanlarının gerektiği gibi sunulmadığı ayrıca Genel Yönetim Kurulunun raporu aklaması için herhangi bir oylama yapılmadığıdır.
Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasası’nın 24’üncü maddesinin 1’inci ve 2’nci fıkraları tahtında Birlik Bütçesi, Birliğin her yıl Ocak ayı başından Aralık ayı sonuna kadar bir yıla ait gelir ve gider tahminlerini harcanmasına ve hizmetlerin yapılmasına ilişkin konuları düzenler. Birlik Genel Yönetim Kurulu Aralık ayı içerisinde bütçesinin Gelir ve Gider Cetvellerini inceleyerek aynen veya değiştirerek kabul eder. Bu bütçe kesindir. Sayıştay Başkanlığı, Birliğin her türlü harcamalarını ve mali işlerini teftiş etmeye ve denetlemeye yetkilidir.
Mezkûr Genel Yönetim Kurulu’nun gündemi 7 maddeden oluşmaktadır. Söz konusu gündemin 4’üncü maddesi “Birlik Mali Durum Raporu” ve 5’inci maddesi ise “Birliğin Faaliyet Raporu’nun Okunması” ’nı öngörmektedir. 22 Ekim 2020 tarihinde yapılan Genel Yönetim Kurulu Toplantısının gündeminde Bütçe verilerinin görüşülmesi ve oylanması maddesi bulunmamakla birlikte, yukarıdaki Yasa maddelerinde görüldüğü gibi Birlik Genel Yönetim Kurulu Aralık ayı içerisinde bütçenin Gelir ve Gider Cetvellerini inceleyerek aynen veya değiştirerek kabul etmektedir.
4 Mart 2021 tarihli Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği 72’nci Genel Yönetim Kurulu toplantısının gündeminin 2’nci maddesinde 2020 yılı Mali Raporunun onaya sunulması ve 3’üncü maddesinde Birlik Yürütme Kurulunca hazırlanan 2021 yılı bütçesinin sunumu ve onaya sunulması vardır. Toplantı Tutanakları incelendiğinde 2020 yılı Bütçe Kesin Hesaplarının Genel Yönetim Kurulunun onayına sunulmasının ardından toplantıya katılanların oybirliği ile onaylandığı 2021 yılı Bütçe Tasarısının ise oybirliği ile kabul edilip, 2021 yılı Bütçesinin onaylanarak kesin bütçe haline geldiği görülmektedir. Mezkûr Genel Yönetim Kurulu toplantısına 19 Belediye Başkanının katıldığı ve Mali Rapor ile birlikte 2021 Bütçe Tasarısını onayladıkları anlaşılmaktadır.
39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasası’nda Birlik Genel Yönetim Kurulu’nun toplanma ve karar alma usulleri ile ilgili herhangi bir düzenleme yoktur. Bu nedenle 19 Belediye Başkanının katılımı ile gerçekleşen Genel Yönetim Kurulunun toplanma usulüne uygun olarak toplanıp toplanmadığı konusunda bir değerlendirme yapamayacağımız gibi 19 Belediye Başkanının aynı yönde oy kullanmasının karar alınması açısından yeterli bir sayı olup olmadığını da söylememiz mümkün değildir. Bu nedenle Birlik Başkanı ve üyelerine daha etkin bir koruma sağlaması adına Yasanın yeniden düzenlenmesi, eksikliklerin giderilmesi veya tadil edilmesi gerekmektedir.
Sayın Ahmet Y. Benli’nin üçüncü iddiası mezkûr Genel Yönetim Kurulu toplantısında Yönetim Kurulu seçiminin kapalı oyla yapılmasının talep edildiği ancak bu talebin Divan Başkanı tarafından oylamaya sunulmadığı, Genel Yönetim Kurulu bittikten ve üyeler ayrıldıktan sonra yedek üyeleri yeterli ve/veya herhangi bir aday olmamasına rağmen kendi kişisel düşüncesine göre atadığı, bu hususun 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasına aykırı olması sebebiyle usulsüz bir işlem yaptığı yönündedir.
39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasının 14’üncü maddesinin 1’inci fıkrası tahtında, Birlik Yürütme Kurulu, Birlik Genel Yönetim Kurulunun kendi üyeleri arasından seçeceği dokuz asil ve iki yedek belediye başkanından oluşur. Aynı maddenin 2’nci fıkrası tahtında, Birlik Yürütme Kurulu üyeleri bu göreve iki yıllık bir süre için seçilirler ve Belediye Başkanlığı görev süresi dolması halinde yukarıda bahsedilen iki yıllık görev süresinin tamamlanmasına bakılmaksızın Birlik Yürütme Kurulu üyelikleri sona erer. Konu Yasada Birlik Yürütme Kurulu üyelerinin gizli oyla seçileceğine dair herhangi bir düzenleme bulunmamakla birlikte Birlik Genel Yönetim Kurulu’nun toplantı yeter sayısı, karar alma usulü, kararların içeriği ve oylama usulü ile ilgili hiçbir düzenleme yapılmamıştır ve/veya bulunmamaktadır.
Soruşturma sırasında Dairemize sunulan belgeler ışığında 22 Ekim 2020 tarihinde gerçekleştirilen 70’inci Genel Yönetim Kurulu gündeminin 6’ncı maddesi olan Birlik Yürütme Kurulu’nun seçim sürecine ilişkin olayları şu şekilde özetleyebiliriz; Sayın Mahmut Özçınar 9 kişiden oluşacak Yönetim Kurulu için ortak bir formül üzerinde mutabakat sağlanabileceğini, bundan önceki yıllarda yapıldığı gibi üç Bağımsız, üç Ulusal Birlik Partili ve üç Cumhuriyetçi Türk Partili Belediye Başkanından oluşacak bir liste önerdi. Sayın Özçınar, Sayın Mehmet Harmancı ile önceden yaptığı temas sonucu hiçbir Yönetimde yer almak istemediğini belirttiğinden bu şekilde bir formül düşünüldüğünü, ayrıca bu formül içinde Demokrat Partili bir Belediye Başkanının olmamasının bir eksiklik olarak fark edildiğini belirtti. Sayın Ahmet Y. Benli, daha farklı bir uzlaşı önerisi getirdi. Bu öneri iki Cumhuriyetçi Türk Partisi, iki Ulusal Birlik Partisi, iki de Bağımsız Belediye Başkanına ilave olarak bir Toplumcu Demokrasi Partisi üyesi birde Demokrat Parti üyesinden oluşan 8 kişiye ilave olarak 9’uncu üyenin seçimle belirlenmesi şeklindedir. 9’uncu üye olması düşüncesi ile liste başına seçimle belirlenmesini önerdiği iki Başkanın isminin ilk harfleri olan “A” ve “M” harflerini yazdı. Sayın Mahmut Özçınar bu şekilde yapılacak bir oylamanın 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasına aykırı olduğunu, kabul edilemeyeceğini ve ileriki yıllar için olumsuz bir geleneğe yol açacağını belirtti. Sayın Özçınar, Sayın Benli’nin önerisi yerine mevcut Yürütme Kurulunun aynen devam edebileceğini ve yeni yıl içinde uygun görülürse yapılacak Yasa değişikliğinden sonra düzenlenecek Genel Yönetim Kurulunun gündemine alınmasının daha doğru olacağını söyledi. Sayın Mahmut Özçınar ve Sayın Ahmet Y. Benli’nin kendi aralarında görüşerek mutabakat sağlama olanağını yakalamaları için Divana iki kez ara verildi. Fakat taraflar arasında Yürütme Kurulu listesi açısından mutabakat sağlanamadı ve bu husus Divana bildirildi.
Divan Başkanı Sayın Nidai Güngördü, Yürütme Kurulunun seçimle belirleneceğini Genel Yönetim Kuruluna duyurdu. Sayın Mahmut Özçınar söz alarak Yürütme Kurulunu oluşturabilecek dokuz adayın ismini içeren listeyi Divana sundu. Divan Başkanı verilen dokuz kişilik asil üye listesini önüne koydu. Başka liste verilip verilmeyeceğini Genel Yönetim Kuruluna sordu. Bir kısım üyenin talebi ile Sayın Mahmut Özçınar’ın yazılı olarak verdiği listenin tahtaya yazılması istendi. Listenin isimlerinin ilan tahtasına yazılması sonrası Divan Başkanı üç kez çağrı yaparak Yürütme Kuruluna girmek isteyen başka aday olup olmadığını sordu. Üçüncü ve son kez çağrı yaptığını belirttikten sonra mevcut listeye ilaveten herhangi bir müracaat olmaması nedeni ile oylamaya geçildi. Divan Başkanının çağrısı üzerine toplantıda bulunan 28 Belediye Başkanından söz alan veya öneride bulunan veya itiraz eden olmadı. Bunun üzerine Divan Başkanı seçim amacıyla bu listeyi toplantıda hazır bulunanların oylamalarına sundu ve bu listeyi destekleyenlerin el kaldırmasını istedi. Toplantıda hazır bulunan 28 Belediye Başkanından 15 Belediye Başkanı el kaldırdı. Divan Başkanı ve Divan üyeleri el kaldıranların tespitini yaptığı sırada Sayın Ahmet Y. Benli ve diğer 9 Cumhuriyetçi Türk Partili Belediye Başkanı ve Bağımsız Belediye Başkanı Sayın Ali Öncü toplantı alanını terk etti. Hemen akabinde Lefkoşa Belediye Başkanı Sayın Mehmet Harmancı da toplantı yerinden ayrıldı.
12 Belediye Başkanın ayrılması sonucunda toplantı yerinde 16 Belediye Başkanı kalmış oldu. 15 Belediye Başkanı Sayın Mahmut Özçınar’ın önerdiği dokuz kişilik asil üye aday listesine onay vererek el kaldırdı. Esentepe Belediye Başkanı Sayın Cemal Erdoğan ise aday listesine onay anlamında el kaldırmamakla beraber toplantı yerinde kalmaya devam etti.
Divan Başkanı Sayın Nidai Güngördü dokuz kişilik Yürütme Kurulu aday listesinin oy çokluğu ile seçildiğini belirterek seçilen Yürütme Kurulu üyelerinin isimlerini okudu. Daha sonra Yürütme Kuruluna iki yedek üyenin seçilmesi işlemine geçildi. Bu amaçla Sayın Mahmut Özçınar Sayın Emrah Yeşilırmak’ı önerdi. Toplantıda hazır bulunan bazı Belediye Başkanları da ikinci yedek üye olarak Sayın Fırat Ataser’i önerdi. Divan Başkanı yedek üyelik için başka aday olmak isteyen olup olmadığını sordu. Başka aday çıkmadığından birinci yedek üye Sayın Emrah Yeşilırmak, ikinci yedek üye Sayın Fırat Ataser olarak belirlendi.
Birlik Yürütme Kurulunun seçiminde ciddi bir uyuşmazlık yaşandığı aşikardır. Yaşanan uyuşmazlığın kaynağı 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasında yapılmamış olan ve/veya eksik olan düzenlemelerdir. Birlik Genel Yönetim Kurulu’nun toplanma ve karar alma usulleri ile ilgili herhangi bir düzenleme olmamasından dolayı Birlik Yürütme Kurulu seçiminin usulüne uygun ve/veya 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasına uygun olarak yapılıp yapılmadığı konusunda bir kanaate varmamız mümkün değildir.
39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasası’nın 28’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (A) bendi ve 2’nci fıkrası tahtında Genel Yönetim Kuruluna, Birlik Meclisinin, Birlik Genel Yönetim Kurulunun ve Birlik Yürütme Kurulunun çalışma usulü ve toplantı düzeni ile ilgili tüzük yapma yetkisi verilmektedir. Genel Yönetim Kurulu toplantılarına ilişkin hususları düzenleyen bir tüzük veya yönetmelikte; olağan toplantı zamanları veya toplantı çağrısı, olağanüstü toplantı zamanları ve toplantı çağrısı, toplantı gündeminin hazırlanmasına ilişkin hususlar örneğin toplantı gündemini kimin hazırlayacağı, üyelere toplantıdan ne kadar süre önce ve nasıl tebliğ edileceği, gündeme yeni madde eklenmesi usulü, gündem sıralamasının değişmesi koşulları, gündem dışı konuşma olup olmayacağı, olacaksa ne şekilde olacağı, toplantı ve karar yeter sayısı, oylama usulü ve alınan kararların içeriği gibi düzenlemeler bulunması gerekmektedir.
Kıbrıs Türk Belediyeler Birliğinde, 39/2003 sayılı Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasının yetersiz kaldığı noktalarda bazı gelenekler ve ortak uzlaşı formülleriyle yürütülen çalışmaların Birlik Üyeleri arasında sıkıntılara yol açmaya başladığı gözlemlenmiştir. Bu noktadan hareketle 70’inci Genel Yönetim Kurulu Toplantısının Divan Başkanı Sayın Nidai Güngördü’nün mezkûr toplantıyı yönetim biçiminin ve/veya mezkûr toplantıda yapmış olduğu uygulamaların usulsüz olduğu sonucuna varmak mümkün değildir. Öte yandan, Sayın Ahmet Y. Benli’nin şikayet konusu yaptığı hususlar Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği Yasasına bir aykırılık teşkil etmese de mezkûr Yasanın eksikliklerini ortaya koyduğu için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle mevcut eksikliklerin ivedilikle tamamlanması ve/veya Genel Yönetim Kurulu Toplantılarının çalışma usul ve esaslarını düzenleyen bir Tüzüğün yapılması Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği üyeleri arasında doğan sıkıntıların giderilmesi açısından elzemdir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)