Sayın Filiz Ateşyürür, Alsancak Yeşiltepe Mahallesinde kain taşınmaz malının bitişiğindeki parselin mal sahiplerinin, bölgedeki yeşil alana kamu yolu açılması talebiyle Alsancak Belediyesi’ne müracaat ettiklerini iddia ederek konunun soruşturulması için Dairemize başvuruda bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Filiz Ateşyürür, Alsancak Belediyesi Yeşiltepe Mahallesi, Pafta/Harita: S30-A-20-A-3-B, Blok/Ada 113’deki 70 numaralı parselin mal sahibidir. Aynı Pafta/Harita içerisindeki 61 numaralı Parselin mülkiyeti Sayın Fatma Avcı’ya aittir. Bitişikteki 69 numaralı Parsel, Tapu ve Kadastro Dairesi, LKD-122/2019 numaralı dosya tahtında bölünmüş ve Parsel 92 ve 118 (Yeni K.No.411-454) oluşturulmuştur. Tapu ve Kadastro Dairesi, Taşınmaz Mal Araştırma Belgesi’ne göre söz konusu bölünme sonrası ilgili bölgedeki 1272,47 metre karelik yeşil alan, Parsel 5 olarak Girne Kaymakamlığı’nın mülkiyetine verilmiştir. Bunların hemen altındaki 75 numaralı Parsel ise başka bir şahsın malıdır.
Sayın Filiz Ateşyürür, 61 numaralı parselin mal sahibinin, rahat bir ulaşım sağlayabilmek amacıyla, yeşil alandan kendi parseline yol yapılması talebiyle Alsancak Belediyesi’ne başvuruda bulunduğunu, bunu öğrenmesi neticesinde kendisinin de İçişleri Bakanlığı’na bir itiraz dilekçesi verdiğini ancak İdarenin yasalara aykırı biçimde söz konusu talebi gerçekleştirmek amacıyla çalışma başlattığını iddia ederek Dairemize müracaat etmiştir.
Bölgede yapılan incelemenin ardından Alsancak Belediye Başkanı Sayın Fırat Ataser’den konuya ilişkin bilgi alınmış ve 61 numaralı parselin mal sahibi Sayın Fatma Avcı’nın Alsancak Belediyesi’ne bir dilekçe ile müracaat ederek söz konusu yeşil alandan yol talebinde bulunduğu tespit edilmiştir. Sayın Fatma Avcı Alsancak Belediyesi’ne yaptığı dilekçesinde, mal sahibi olduğu Yeşiltepe Mahallesi Pafta/Harita: S30-A-20-A-3-B’deki 61 numaralı parsele ulaşım sağlayabilmek için yeşil alan olan Parsel 69’un Kuzey Batı sınırından 36 ayaklık kamu yolu açılmasını ve kamu yolu açılması için kullanılacak alanın sınır düzenlemesi yapılarak parsel 61’den alınmasını talep etmektedir.
2007 Girne İkinci Bölge (Karşıyaka, Lapta, Alsancak, Malatya, İncesu, Yeşiltepe, Ilgaz, Beşparmak, Karaağaç, Esentepe, Bahçeli Ön İmar Sınırları ve Bu Alanlar İçerisine Uygulanacak Kural ve Koşullar) Kapsamlı Emirnamesi, Resmî Gazete’nin 30 Ocak 2007 tarihli, 17 sayılı nüshasında Amme Enstrümanı 69 altında yayınlanmak sureti ile ilan edilmiştir ve bu tarihten beri yürürlüktedir.
Yukarıda sözü edilen parseller, Girne İkinci Bölge Emirnamesi kapsamında olup şikâyete konu Yeşiltepe, Emirnamenin 2. maddesine göre Koyu Yeşil Bölge olarak tanımlanan alanın içerisindedir. Emirnamede Yeterli Yol, Emirname amaçları ve kapsamı bakımından, uzunluğu, malzemesi ile sağlıklı, güvenli ve konforlu taşıt aracı ve/veya yaya ulaşımını ve erişimini sağlayan, genişliği en az 6 metre olan ve altyapısı mevcut olan en az bir kamu yoluna bağlanan, kamuya ait mevcut yol olarak tanımlanmaktadır.
İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Sayın Gürkan Kara, başlattığımız soruşturma üzerine konu hakkında ilgili Dairelerinden aldığı görüşleri tarafımıza iletmiştir. Şehir Planlama Dairesi Müdürlüğü Sayın Türkmen Yiğitcan, söz konusu yeşil alanın kamu yolu bağlantısının Girne İkinci Bölge Emirnamesinde tanımlanan yeterli genişlikte yani 6 metre olmadığından bu aşamada yapılmak istenen hudut düzenlemesi ile de kamu yolu sağlanamayacağını kaydetmiştir. İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürü Sayın Emine Azimli ise yapmış oldukları incelemeye göre 75 numaralı parselden 69 numaralı parsele ulaşan kamu yolunun noktasal ve yetersiz olduğunu tespit ettiklerini, bu durumda 69 numaralı parsele yeterli ve güvenli yol sağlandıktan sonra hudut düzenlemesi yapılmasının uygun olacağı görüşünde olduklarını bildirmiştir. Hal böyle iken parsel 75’ten yeşil alana genişletilmeye uygun bir yoldan söz etmenin olası olmadığı anlaşılmaktadır.
İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Sayın Gürkan Kara, söz konusu taleple ilgili olarak bağlı Dairelerinden alınan görüşler doğrultusunda değerlendirmelerini yaparak konuyu sonuçlandırıldıklarını kaydetmiştir.
Fasıl 224 Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Kıymet Takdiri) Yasası’nın 11.A maddesinin 1’inci fıkrasına göre bir taşınmaz malın herhangi bir sebepten dolayı bir kamu yoluna çıkmak için gerekli olan geçitten mahrum olacak şekilde kapalı olması, veya mevcut geçidin, bir taşınmaz malın uygun şekilde kullanılması, inkişafı veya işletilmesi için yeterli olmaması halinde, o taşınmaz malın sahibi, makul bir tazminat ödemek koşulu ile civarındaki taşınmaz mallar üzerinden geçit talep etmek hakkına sahiptir.
2007 Girne İkinci Bölge Kapsamlı Emirnamesinin 38’inci maddesine göre herhangi bir kamu yoluna bağlantısı bulunmayan ve Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Kıymet Takdiri) Yasası altında geçit hakkına sahip olan parseller üzerinde inşaata yönelik gelişmelerde, ambulans, itfaiye, polis aracı ve benzeri her türlü acil durum aracının parsele güvenli, konforlu ve sağlıklı ulaşımının sağlanması esastır.
Parsel 61’in mal sahiplerinin taşınmazlarına ulaşım ihtiyacının giderilmesi için yukarıda sözü edilen maddeler ışığında bir değerlendirme yapmak ve mevzuata uygun bir çözüm üretmek İçişleri Bakanlığı’nın uhdesindedir.
Alsancak Belediye Başkanı Sayın Fırat Ataser Dairemize göndermiş olduğu yazıda, Sayın Fatma Avcı’nın Parsel 61’deki taşınmazına ulaşım sağlayabilmek için yeşil alan olan parsel 69’un kuzey batı sınırından 36 ayaklık kamu yolu açılması ve kamu yolu açılması için kullanılacak alanın sınır düzenlemesi yapılarak parsel 61’den alınmasına ilişkin talebinin Alsancak Belediyesi İmar Bölümü’nce incelendiğini, talebin Belediye tarafından uygun bulunduğunu ve başvuru sahibine sözlü olarak olumlu görüş bildirdiklerini kaydetmiştir. Konu, Alsancak Belediyesince 12 Eylül 2019 tarihinde İçişleri Bakanlığı’na aktarılmış ancak Bakanlık, Belediyeye olumlu veya olumsuz herhangi bir cevap vermemiştir.
İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Sayın Gürkan Kara konu ile ilgili olarak yeşil alanların parselasyon çalışması sonucu oluştuğunu veya Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edildiğini, İlçe Belediyesi olmayan Belediyelerin bu gibi kararlar alma yetkilerinin bulunmadığını, Belediyelerin Planlama Onay Makamı olan Şehir Planlama Dairesi’nden görüş almadan ve/veya planlama onayı almadan hiçbir gelişme ve/veya sınır düzeltme yetkisinin olmadığı kaydetmiştir.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası tefsiri uyarınca Belediyelerin karar organı Belediye Meclisidir. Söz konusu Yasanın 48’inci maddesi ile Belediye Meclisi’nin görevleri düzenlenmekte olup bu maddeler arasında yeşil alanlarla ilgili bir hüküm yoktur. Belediyelerin yeşil alanlarla ilgili sorumluluğu, Yasanın 24’üncü maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca buraları İmar Yasasına uygun olarak düzenlenmek, genişletmek, aydınlatmak, ağaçlandırmak, dinlenme yerleri yapmak ve sürekli olarak bakımlarını sağlamaktır. Başka bir ifade ile Belediyelerin herhangi bir yeşil alana kamu yolu açılması ve/veya yeşil alanda sınır düzenlemesi yapılması ve/veya bu hususta karar alma ve/veya görüş bildirme yetkisi bulunmamaktadır. Şikâyete konu özelinde Alsancak Belediye Başkanı Sayın Fırat Ataser’in, Sayın Fatma Avcı’nın yeşil alan olan parsel 69’un kuzey batı sınırından 36 ayaklık kamu yolu açılması ve kamu yolu açılması için kullanılacak alanın sınır düzenlemesi yapılarak parsel 61’den alınması yönündeki talebine olumlu görüş vererek yetkisini aştığını söylemek mümkündür.
Kaldı ki KKTC Anayasası’nın Devletin mülkiyet hakkına ilişkin 159’uncu maddesine göre yeşil sahaların mülkiyeti, gerçek veya tüzel kişilere devredilmesi mümkün değildir.
Bu koşullar altında, sorunu farklı alternatif seçenekleri ile çözüme kavuşturmak mümkün iken, yalnızca bir ailenin taşınmaz malına ulaşımını kolaylaştırmak adına Alsancak Belediyesi’nin hiçbir kamu yararı bulunmadığı aşikâr olan bu girişimi, manidardır. Alsancak Belediyesi, geçit hakkı düzenlemesine ilişkin mevzuatın doğru biçimde uygulanması ile çözülebilecek bu ihtiyaçla ilgili, başka bir birey tarafından bağış olarak hibe edilen yeşil alanın amacına aykırı bir şekilde kullanılmasına imkân tanıyarak hatalı davranmış ve yetkisini aşmıştır.
İçişleri Bakanlığı’nın İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü, Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü ve Şehir Planlama Dairesi Müdürlüğü’nden aldığı görüşler doğrultusunda söz konusu taleple ilgili değerlendirmesini sonuçlandırarak mevzuata uygun hareket etmiştir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)