Sayın İlke Özgür Davulcu Dairemize başvuruda bulunarak, işverenlerin çalışanları için ödeme yükümlülüğünde oldukları prim yatırımlarını eksik ödenmesi ve/veya hiç ödenmemesi durumunda çalışanların KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü’nün sunmakta olduğu ücretsiz tedavi, gözlük ve/veya ilaç yardımı, emeklilik gibi hak ve/veya yardımlardan yararlanamadıklarını, işvereni tarafından eksik prim yatırılan çalışanların mağduriyet yaşadığını iddia etmiş ve Dairemizden soruşturma başlatması talebinde bulunmuştur.
Yapılan başvurunun incelenmesi neticesinde konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş, soruşturma başlatılmış ve rapor düzenlenmiştir.
Sosyal Sigortalar Dairesi, 16/1976 sayılı Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası, 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı olanları kapsayan 73/2007 sayılı Sosyal Güvenlik Yasası, 30/1996 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Hizmetlerin Birleştirilerek Hesaplanması Yasası, 38/2017 sayılı Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik İlişkilerini Düzenleyen Sosyal Güvenlik Antlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunmasına İlişkin Yasa ile 58/1989 sayılı Sosyal Sigortalar Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası tahtında işlem yapmaktadır. Ülkemizde yürütülen sosyal sigorta sistemi primli sistem olup üçlü katkı (İşçi+İşveren+Devlet) esasına dayanmaktadır. Bu çerçevede, sosyal sigorta ve sosyal güvenlik mevzuatının öngördüğü hizmetlerin finansmanı her sigorta kolu için tahsil edilen prim gelirlerinden karşılandığından sigorta menfaatlerinden yararlanmak için mevzuatın öngördüğü diğer koşullarla birlikte prim ödeme koşulunun yerine getirilmesi yasal zorunluluktur. Bir başka deyişle, prim ödeme koşulunun yerine getirilmemesi ve/veya eksik yerine getirilmesi durumunda Sosyal Sigortalar Dairesinin sağladığı yardım ve/veya haklardan yararlanmak yasal olarak mümkün değildir.
İşverenin prim yatırma konusunda mevzuata uygun davranıp davranmadığına ilişkin teftiş ve denetim yapmak Sosyal Sigortalar Dairesi’nin görev, yetki ve sorumlulukları arasındadır. Şöyle ki, görevlendirildiği bölgedeki işyerlerinde Sosyal Sigortalar mevzuatı bakımından teftiş yapma görevi 58/1989 sayılı Sosyal Sigortalar Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası uyarınca Sosyal Sigortalar Dairesi müfettişlerine verilmiştir. Bu çerçevede, etkin yapılan denetimlerle işverenin eksik prim yatırılmasının önüne geçilebilir ve çalışanın mağduriyeti önlenmiş olabilir. Ancak eksik yapılan prim yatırımları ile hak ve menfaatlerden faydalanılması mevzuata aykırıdır.
Dairemize yapılan şikayet, işverenlerin prim ödememesine ilişkin genel bir şikayet olduğundan, soruşturmamız bu çerçevede yapılmıştır. Yapılan şikayet belli bir işverenin prim ödememesi üzerine yapılmış olsaydı, Sosyal Sigortalar Dairesine bu yönde sorular sorulabilecek ve idari hata yapılıp yapılmadığı, Sosyal Sigortalar Dairesinin etkin denetim yapıp yapmadığı ortaya çıkartılabilecekti. Bu şekilde yapılan genel bir şikayette idarenin hatalı ve/veya eksik işlem yaptığına kanaat getirmek mümkün değildir.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçi
(Ombudsman)