Sayın Ömer S. Beydola kiracıları tarafından Posta Dairesine havale edilen kira alacaklarının konu Daire tarafından kendisine geç ödendiğini iddia ederek konunun soruşturulması için Dairemize başvurmuştur.
Sayın Beydola’nın başvurusunun ekinde sunduğu belgeler iki dükkan için konu şahsın kiracıları Sayın Tezer Zurnacıoğlu ve Sayın Franz Beounhofer – Taçam Gökbörü’nün Posta Dairesine yapmış olduğu kira bedeli karşılığı havale ödemelerine ilişkindir. Bu belgeler detaylı olarak incelendiğinde, Sayın Tezer Zurnacıoğlu tarafından 28 Aralık 2021 tarihinden 8 Kasım 2022 tarihine kadar yapılmış olan 10 adet havale ödemesinin göndericisine iade edildiği ve Sayın Franz Beounhofer – Taçam Gökbörü tarafından 29 Temmuz 2021 tarihinden 4 Temmuz 2022 tarihine kadar yapılmış olan 12 adet havale ödemesinin de yine göndericisine geri iade edildiği ve iade olan havale ödemelerinin 16 Kasım 2022 tarihinde Sayın Beydola’ya imzası karşılığında ödendiği görülmektedir.
Posta Dairesi nezdinde yapılan soruşturmada dönemin Posta Dairesi Müdürü havale ödemeleriyle ilgili uygulamayı şu şekilde aktarmıştır: “ KKTC Posta Dairesi şubelerinden veya Lefkoşa Merkez Postanesinden kabulü yapılan havaleler Lefkoşa Merkez Postanesindeki havale bölümü tarafından açılıp dökümü alınmaktadır. Bu dökümlerin bir nüshası dağıtıcılar (tevziatcılar) tarafından ilgili alıcının adresine üzerinde “Haber Kağıdı” yazan belgelerle ulaştırılmaktadır. Alıcı adreste bulunduğu zaman haber kağıdı şahsa verilir, adreste bulunmadığı durumda ise kapının altından dağıtıcı tarafından atılır. Havalenin alıcısı iki ay içerisinde bu ödemeyi Posta Dairesi Şubelerinden veya Lefkoşa Merkez Postanesinden almazsa sistem otomatik olarak bu havaleyi göndericinin adına iade etmektedir. Göndericisi ilgili havaleyi ya geri alıp tekrar alıcıya havale eder yada ilgili havaleyi iade olarak ödenir. Göndericisi veya alıcısı tarafından 3 yıl alınmayan havaleler “Elde Kalan Havale” adı altında Posta Dairesi muhasebe şubesince depozito olarak sistemden düşülüp ödemesi yapılır ve devlete gelir kaydedilir.”
Posta Dairesi Kuruluş Görev ve Çalışma Esasları Yasasının 12’nci maddesi altında yapılan Posta Dairesi Kuruluş, Görev ve Yetkileri Tüzüğünün 44.,45. ve 46. maddeleri şu şekildedir; “ Havalaleler türk parası olarak düzenlenir. Kuruş kesirleri kabul edilmez. Posta havale yollama kağıdı gönderici tarafından yazı makinesiyle veya mürekkeple doldurulur. Havale edilen para havale yollama kağıdında rakam ve yazı ile gösterilir. Eksik müphem veya düzensiz şekilde doldurulmuş posta havaleleriyle rakam ve yazılarında tasdikli bile olsa düzeltmeler, çizikler, kazımalar ve metinin gerektirdiği yazılardan başka yazı ilave edilmiş olanlar kabul edilmez. Posta havale yollama kağıdının kuponu arkasına göndericinin alıcıya yazacağı yazılar için ücret alınmaz. Gönderici uygun şekilde doldurduğu posta havale yollama kağıdını havale bedeli ve gerekli ücretle birlikte havale kabul eden posta memurlarına alındı karşılığında verir.”
Aynı Tüzüğün 98. maddesi uyarınca “Alıcı adresinde bulunamazsa adi ve taahhütlü mektup postası gönderileri, değer konulmuş mektup ve kutular, koliler ve havalelerin haber kağıtları kendisiyle birlikte oturan aile fertlerinden veya hizmetçilerinden yetişmiş olan birine, bunların da bulunamamaları halinde aynı yerde oturan müdür, memur, mal sahibi gibi kimselere verilebilir.” Yine aynı Tüzüğün sırasıyla 103. ve 112. maddeleri şu şekildedir; “Kayıtlı posta gönderileriyle havalelerin bedelleri görevlilerce tanınmayan alıcılara kimliklerini ispat etmek şartıyla teslim olunur veya ödenir. Bu ispat; posta kimlik kartı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kimlik Kartı, veya görevli personelce tanınmış ödeme gücü olan bir kişinin alıcının kimliğini yazı ile tasdik ve sorumluluğu kabul etmesiyle olur. Yabancıların, pasaport ve ikamet tezkereleri de ispat belgesi olarak kabul edilir.” “Hazır bulunmadığı için alıcıya adresinde ödenemeyen ve alıcısı haber kağıdı ile çağrıldığı halde bedeli alınmayan havaleler, gelişinden itibaren bir ay sonunda çıkış yerine geri gönderilir. Ödeme şartlı gönderilerin tahsil edilen bedellerine ait havalelerle mutemetler tarafından ilk göndericilere geri yollanan paralara ait havaleler çıkış yerine geri gönderilmez.”
Aynı Tüzüğün 115. Maddesi şu şekildedir: “……………Bedeli göndericisine ödenemeyen havaleler postaya verildikleri tarihten başlayarak 3 yıl bekletilir ve bu süre sonunda gelir kaydedilir. Havale bedelinin göndericisi tarafından alınmayacağının bildirilmesi halinde, alıcısı da 3 yıllık süre içinde sahibi sayılır.”
Havale ödemeleriyle ilgili yasal mevzuat incelendiğinde uygulama şekli ile bazı farklılıklar bulunduğu tespit edilmiştir. Posta Dairesi Kuruluş, Görev ve Yetkileri Tüzüğünün 98. maddesi alıcının evde bulunmaması durumunda haber kağıdının kapı altından atılması gibi bir uygulamadan bahsetmemektedir. Yine aynı Tüzüğün 112. maddesine göre alıcısı haber kağıdı ile çağrıldığı halde bedeli alınmayan havaleler, gelişinden itibaren bir ay sonunda çıkış yerine geri gönderilir denmektedir. Ancak bu sürenin iki ay olarak uygulandığı tespit edilmiştir. Uygulamada yapılan bu farklılıklar Posta Dairesi Kuruluş, Görev ve Yetkileri Tüzüğünün 98. maddesi ve 112. maddesine aykırıdır.
27/2013 sayılı İyi İdare Yasasının 5. ve 17. maddelerinin 1. ve 2. fıkraları aşağıdaki gibidir.
Hukuka Uygun
|
5.
|
(1)
|
İdare, Anayasaya ve yasalara uygun faaliyette bulunur.
|
Davranma Yükümlülüğü
|
|
(2)
|
İdare, Anayasa ve yasalar yanında, tüzüklere, yönetmeliklere ve diğer düzenleyici işlemlere de uygun davranma yükümlülüğü altındadır. Bu Yasa kapsamında “idare” olarak kabul edilen özel hukuk kişileri, bunların yanında kendi iç düzen kurallarına da uymakla yükümlüdürler.
|
İdari İşlemlerin Şekli
|
17.
|
(1)
|
İdari işlemler, basit, açık ve anlaşılır bir dille ve gerekçeli olarak yazılır.
|
|
|
(2)
|
Yasalarda açıkça belirlenen durumlar dışında idare sözlü idari işlem yapamaz.
|
İdari merciler tarafından yerine getirilen işlem ve eylemlerin temel amacı kamu yararını tesis etmektir. İdarenin bu amaçla ve tek taraflı olarak yerine getirdikleri işlemlere idari işlem denir. İdari işlemlerin hukuka uygun olmaları gerekmektedir. Posta Dairesinin hukuki bir zeminden yoksun ve sözlü olarak yaptığı idari işlemler 27/2013 sayılı İyi İdare Yasasının 5. ve 17. maddelerinin 1. ve 2. fıkralarına aykırıdır.
Sayın Ömer S. Beydola ile telefonda yapılan görüşmede kendisine herhangi bir şekilde haber kağıdı ulaşmadığını belirtmiştir. 22 havale ödemesinin 16 Kasım 2022 tarihinde işlem görmesi Sayın Beydola’nın konu ödemelerin hepsinden bu tarihte haberdar olduğunu düşündürmektedir. Haber kağıdı uygulaması sıkıntı yaratan bir bilgilendirme şekli olup daha önce de Dairemize bu konuyla ilgili şikayetler gelmiştir.
Posta Dairesi Kuruluş, Görev ve Yetkileri Tüzüğü günümüz şartlarına uygun değilse ve/veya uygulamada sıkıntı yaratıyorsa konu Tüzüğün güncellenmesi ve özellikle havale ödemeleri gibi gönderimler söz konusu olduğunda konu ödemelerin bilgisinin alıcıya kısa mesaj gönderilerek verilmesinin çok daha işlevsel olacağı kanaatindeyim.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)