Sayın Hasan Yılmaz Dairemize yaptığı başvurusunda, 2004 yılında Beylikler Sitesi isimli alana Çevre Koruma Dairesi’nin Çevresel Etki Değerlendirmesi Ön Araştırma Raporu’nun (Ön ÇED) öngördüğü şekilde site sakinlerinin katkılarıyla arıtma tesisi kurduklarını, 2015 yılında Girne Belediyesi tarafından Beylikler Sitesi’nin batısında bulunan Hızır Reis Sokak’ta kanalizasyon altyapısı yapıldığını, bunun neticesinde site sakinlerine ait su faturalarına kanalizasyon kullanım ücreti yansıtılmaya başlanmasının ardından site sakinleri tarafından yapılan sözlü şikâyet üzerine kanalizasyon kullanım ücretinin su faturalarından kaldırıldığını ancak Mart 2016 tarihinde bu ücretin tekrar site sakinlerinin faturalarına yansıtılmaya başladığını, kanalizasyon sistemine bağlı olmayan ve kanalizasyon hizmeti kullanmayan site sakinlerinin yaptıkları sözlü ve yazılı şikâyetlere Belediye’den bir cevap gelmediğini, belirterek konunun araştırılması talep etti.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın Dördüncü Kısmı Kentsel Atık Su Yönetimi ilkelerini düzenlemektedir. Kentsel Atık Su Yönetimi ile ilgili yükümlülük ve sorumluluklar söz konusu Yasa’nın 19’uncu maddesinde yer almaktadır. Bu maddenin 1’inci fıkrasına göre kanalizasyon sistemleri, septik tanklar ve emici kuyulardan gelen kentsel atık suyun ve/veya endüstriyel atık suların Çevre Koruma Dairesi’nden Atık Su Deşarj izni alınmadan ve bu izinde belirtilen koşullara uygun olmadan doğrudan alıcı ortama deşarjı yasaktır. Yine aynı Yasa’nın 19’uncu maddesinin 7’inci fıkrası tahtında ev, site, tatil köyü ve benzerlerini inşa eden gerçek ve tüzel kişiler, evsel atık sularını, bir belediye kanalizasyon ve arıtma sistemine bağlanana kadar, bu Yasa’nın 21’inci maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca öngörülen tüzükte belirlenecek standartlara uygun olarak toplanması ve arıtılmasından sorumludurlar.
Bu doğrultuda Çevre Koruma Dairesi, ÇED Tüzüğü gereğince Beylikler Sitesi ile ilgili 2006 yılında Çevresel Etki Değerlendirmesi Ön Araştırma Raporu (Ön ÇED) tanzim etmiştir.
Ön ÇED Raporunun içeriğinde, bölgede kanalizasyon altyapısı bulunmaması nedeniyle yerleşim sonrası oluşacak atık sularla ilgili atık su arıtma tesisisin kurulup, işletileceği ve arıtma suyunun bahçe sulama suyu olarak kullanılmasının taahhüt edildiği belirtilmektedir.
Arıtma sisteminin işleyişi ile ilgili Çevre Koruma Dairesi’nin gerçekleştirdiği denetimlerde arıtma tesisinin özel bir firma tarafından rutin olarak işletildiği, bakımının yapıldığı, arıtılan suyun bahçe sulamada kullanıldığı ve arıtma tesisinden çıkan atık çamurun ise siteden özel bir vidanjör yardımı ile uzaklaştırıldığı tespit edilmiştir.
Beylikler Sitesi’nde bulunan arıtma tesisi yerinde ziyaret edilmiş, rutin bakım ve işletmesini yapan firmadan bilgi alınmıştır. Arıtılan suyun bahçe sulamada kullanıldığı ve site içerisinde yeşil alan yaratıldığı gözlemlenmiştir.
Su ve Toprak Kirliliği ve Hava Kalitesinin Korunması Tüzüğü’nün 51’inci maddesinin 1’inci fıkrası tahtında, Kanalizasyon sistemi olan bölgelerde her türlü atık sularının kanalizasyon sistemine bağlanması ilke olarak bölge sakinleri için bir hak ve mecburiyettir.
Yine 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 135’inci maddesine göre, Belediye tarafından yapılmış veya denetim, bakım ve işletilmesi Belediyeye verilmiş olan kanalizasyon şebekelerinin iki tarafında bulunan konut veya işyerlerinin kanalizasyon şebekesine bağlanması zorunludur ve bu konumda olan konut veya işyerlerini kanalizasyon şebekesinden yararlanıp yararlanmamasına bakılmaksızın Belediye Meclisi’nin 99’uncu maddesi uyarınca belirlediği ücretleri ödeme mükellefiyeti bulunmaktadır.
Değiştirilmiş şekliyle Girne Belediyesi Kanalizasyon Tüzüğünün 12’nci maddesinin (a) fıkrası uyarınca kanalizasyon sisteminin mevcut olduğu yerlerde, kanalizasyon sistemine bağlanmış olup olmamasına bakılmaksızın, her binanın mal sahibi, kiracısı veya tasarrufunda bulunduran kişi binanın içinde bulunduğu Belediyeye, her ay içerisinde o binaya kayıtlı su sayacından geçen her metre küp suya karşılık 0,70. TL olmak üzere “Kanalizasyon Kullanım Ücreti” ödemek mükellefiyetindedir.
Beylikler Sitesi 2004 yılında inşa edilmiştir. İnşa edildiği bölgede kanalizasyon sistemi olmadığından dolayı yerleşim sonrası oluşacak atık sularla ilgili olarak Çevre Koruma Dairesi’nin yasal mevzuatı gereği Ön ÇED Raporu hazırlanmış ve sitede bir arıtma tesisi kurulması koşulu getirilmiştir.
Site sakinlerinin katkılarıyla kurulan arıtma tesisi yasal mevzuata uygun olarak özel bir firma tarafından işletilmekte, rutin bakım ve kontrolleri yapılmakta, arıtılan su ise bahçe sulamada kullanılarak yeşil alan yaratılmaktadır.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 135’incı maddesi uyarınca kanalizasyon şebekelerinin yanında bulunan konut ve işyerlerinin, kanalizasyon şebekesine bağlanmak zorunda olduklarını, buna bağlı olarak Girne Belediyesi Kanalizasyon Tüzüğü’nün 12’inci maddesi kanalizasyon sisteminin mevcut olduğu yerlerde, kanalizasyon sistemine bağlanmış olup olmamasına bakılmaksızın, kullanılan su miktarı üzerinden “Kanalizasyon Kullanım Ücreti” mükellefiyeti getirmesi nedeniyle ve Su ve Toprak Kirliliği ve Hava Kalitesinin Korunması Tüzüğü, 51’inci maddesinin 1’inci fıkrasında, Kanalizasyon sistemi olan bölgelerde her türlü atık suların kanalizasyon sistemine bağlanması ilke olarak bölge sakinleri için bir hak ve mecburiyet olduğundan su faturalarına bu hizmetin yansıtılması hatalı bir uygulama değildir ve/veya mevzuata uygun bir uygulama olduğu anlaşılmaktadır.
Bu konuda Girne Belediyesi’nden temin ettiğimiz 2015 ve 2016 su fatura dökümleri incelenmiş ve kanalizasyon kullanım ücretinin 2016 yılının Mart ayında, yani kanalizasyon sisteminin devreye girdiği tarihten bir ay sonra su faturalarına yasal mevzuata uygun olarak yansıtıldığı ve idari bir hata olmadığı tespit edilmiştir.
Özellikle 2000 yılından itibaren Girne bölgesinde inşaatların çoğaldığı, şehrin kalabalıklaştığı ve yerleşim bölgelerinin yayılması neticesinde yeşil alanların azaldığı gözlemlenmektedir. Bölgedeki konut sayısının artması ile birlikte Girne Belediyesi’nin sorumlulukları artmakta, altyapı ihtiyacı çoğalmaktadır. Mevcut kanalizasyon sisteminin bölgedeki yükü kaldıramayacak nitelikte olduğu çeşitli çevrelerce dile getirilmekte ve kanalizasyon ve atık sularla ilgili sıkıntılar zaman zaman basında yer almaktadır. Girne Belediyesinin ve keza Çevre Koruma Dairesinin talep ve istekleri doğrultusunda yapılan ve düzenli olarak kontrol ve denetimi yapılan arıtma tesislerinin bu ücretten muaf tutulmaları belde halkı için daha adil bir uygulama olacaktır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)