Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesi’ne başvuruda bulunan Sayın Şükrü Alkaya, KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma Dairesi Müdürlüğü ile KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğüne işvereni Levent Gıda (Foods) Ltd. tarafından yapılan 18 Ocak 2016 tarihli İş Yasası hüküm ve ilkelerine aykırı bildirim neticesinde hizmet akdinin haksız bir şekilde feshedildiğini, tazminatını alamadığını, bu nedenle maddi ve manevi mağduriyet yaşadığını ve İşe Giriş-İşten Ayrılma Bildirgesine veya resmi belgelere mesnetsiz biçimde kayıt düşülmesi neticesinde haksız bir suç isnatı ile yüz yüze kaldığını iddia ederek konunun Dairemizce soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu 38/1996 Sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Şükrü Alkaya KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü nezdinde 1/12604 sicil numarası ile kayıtlı bulunan Levent Gıda (Foods) Ltd.’de çalışmaya başlamıştır. Söz konusu kayıtlara göre Sayın Alkaya’nın işe başlama tarihi 1 Mart 2001’dir. Sayın Alkaya’nın faaliyet alanı gıda, içecek ve tütün perakende ticaretidir. İşvereni Levent Gıda (Foods) Ltd. tarafından bünyesinde bulunan depoda yapılan sayım ve/veya kontrolde depo içerisinde bulunan içkilerin eksik çıkması sebebiyle Polise şikayet yapılmıştır. Bu şikayet sonucunda Sayın Alkaya tutuklanarak 26 Ocak 2016 tarihinde Lefkoşa Kaza Mahkemesi huzuruna çıkarılmış ve 25/2016 sayılı teminata bağlanmıştır. İşvereni Levent Gıda (Foods) Ltd. 18 Ocak 2016 tarihinde Sayın Alkaya’nın 1 Şubat 2016 tarihinden itibaren suç işlediği iddiası ile işten durdurulacağını gerekçe göstererek KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü nezdinde bulunan İşten Ayrılma Bildirgesini düzenleyerek işten durdurulduğunu bildirmiştir.
Sayın Şükrü Alkaya 3 Kasım 2020 tarihinde KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğüne ve keza 16 Kasım 2020 tarihinde KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma Dairesi Müdürlüğüne yazı yazarak işvereni tarafından haksız bir şekilde işten durdurulduğunu, İşten Ayrılma Bildirgesinde belirtilen işten duruş gerekçesinin gerçekleri yansıtmadığı cihetle düzeltilmesini ve kendisine işten durdurulurken ödenmeyen ihbar tazminatının ödenmesini talep etmiştir.
Sayın Şükrü Alkaya 3 Kasım 2020 tarihinde KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğüne yapmış olduğu dilekçesi neticesinde Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü 04 Kasım 2020 ile 10 Kasım 2020 tarihlerinde kendisi ile yüz yüze görüştüğü, söz konusu şikayeti ile ilgili öncelikle Çalışma Dairesi Müdürlüğü ile görüşmesi gerektiği kendisine bildirildiği, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğünün Hukuk Dairesi (Başsavcılık) ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü ile yaptığı istişare sonucunda işten durdurulma ihbar tazminatının 18 Aralık 2020 tarihinde kendisine ödendiği ve bu süre zarfında Lefkoşa Kaza Mahkemesi tarafından ısdar edilen 25/2016 sayılı Teminat emrinin 27 Ekim 2020 tarihinde red ve iptal edildiğini belirtmiştir.
Sayın Şükrü Alkaya 16 Kasım 2020 tarihinde KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma Dairesi Müdürlüğüne yapmış olduğu müracaat ışığında KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma Dairesi Müfettişlerinden Sayın Aylin Karadağlı’nın konuyla ilgili iki Teftiş Raporu düzenlendiği, 10 Aralık 2020 tarihli Teftiş Raporunda Sayın Şükrü Alkaya’nın 16 Kasım 2020 tarihinde KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma Dairesi Müdürlüğü, Lefkoşa Bölge Amirliğine gelerek vermiş olduğu ifadede Levent Gıda (Foods) Ltd.den şikayetçi olduğunu, mezkur işyerinde 01 Mart 2001 tarihinde işe başladığını, 15 yıl süre ile çalıştığını, 18 Ocak 2016 tarihinde yüz kızartıcı bir suçtan mahkum olmuş gibi bir sebep gösterilerek işten durdurulduğunu, herhangi bir bildirimin yapılmadığını, ihbar tazminatının ödenmediğini, 26 Kasım 2020 tarihinde konu ile ilgili Hukuk Dairesi (Başsavcılık) yeterli şahadet olmadığı ve/veya delil yetersizliği nedeniyle mezkur dosyanın 3 Aralık 2020 tarih ve SAV.0.00-ÇSGB-20/2142 sayılı yazıyla kapatılmış olduğunu belirtmiştir.
22/1992 sayılı İş Yasası’nın 12’inci maddesi tahtında süresi belirli olsun veya olmasın hizmet akitlerinde işveren dilerse, hizmet akdini, süresinin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin yazılı olmak koşuluyla feshedilebilir. İşverenin bunu yapabilmesi için söz konusu Yasa maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca işçinin hırsızlık yapması ve/veya yüz kızartıcı bir suçtan mahkum olması veya ilgili maddenin 4’üncü fıkrası gereğince işçinin işyerinde işlediği bir suç dolayısıyla mahkemece cezalandırılması gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen her iki koşul da Sayın Şükrü Alkaya’ya şamil değildir ve/veya Sayın Şükrü Alkaya’nın isnat edilen suçla ilgili herhangi bir dava veya mahkumiyeti bulunmamaktadır.
22/1992 sayılı İş Yasası çalışma ve iş hayatını ve işçi ile işveren ilişkilerini düzenlemektedir. Hizmet Akdinin Feshinde Bildirimin nasıl yapılacağı hususu Yasanın 12’inci maddesinde yer almaktadır. Söz konusu Yasa maddesine göre süresi belirli olmayan hizmet akitlerinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Her iki taraf için de geçerli olmak koşuluyla, deneme süresini tamamlamış bir işçi için hizmet akdi belirli koşullara bağlı olarak feshedilebilir. Şöyle ki; Hizmet süresi en çok altı ay sürmüş olan bir işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak bir hafta sonra, Hizmet süresi altı aydan bir yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak üç hafta sonra, Hizmet süresi bir yıldan iki yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra, Hizmet süresi iki yıldan beş yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak beş hafta sonra ve Hizmet süresi beş yıldan fazla sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra hizmet akdi feshedilebilir. Hizmet Akdinin feshinde belirtilen süreler asgari olup, sözleşme ile artırılabilir. Bildirim zorunluluğuna uymayan taraf yukarıda belirtilen sürelere ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. Her ne şekilde olursa olsun en az üç yıl devam eden bir hizmet akdi, bu Yasa kuralları açısından süresi belirsiz bir hizmet akdi olarak işlem görür.
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesine yapılan mezkur başvurunun soruşturmasının devam ettiği süre içerisinde Çalışma Dairesi Müfettişi Sayın Mehmet Bergin ile Çalışma Dairesi Müfettişi Sayın Aylin Karadağlı, Levent Gıda (Foods) Ltd.’in İnsan Kaynakları Müdürü Sayın Nurten Emine Öziç ile görüştüğü, Sayın Alkaya’ya İş Yasası gereğince 6 haftalık maaşının (6x 403,95=2423.10 Türk Lirası) ihbar tazminatı olarak verilmesi gerektiği hususunun bildirildiği ve İSG 11A Uyarı Formunun imza karşılığı Levent Gıda (Foods) Ltd.’e verildiği veya tebliğ edildiği tespit edilmiştir. Yine Çalışma Dairesi Müfettişi Sayın Aylin Karadağlı 22 Aralık 2020 tarihinde Ek Teftiş Raporu düzenlemiştir. Ayni gün Levent Gıda (Foods) Ltd.’in İnsan Kaynakları Müdürü Sayın Nurten Emine Öziç’in Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amirliğine giderek Sayın Şükrü Alkaya’nın 6 haftalık ihbar tazminatı olan 2423.10 Türk Lirası tutarındaki 031779 numaralı Nova Bank Ltd.’e ait çek yaprağını Sayın Aylin Karadağlı’ya “Tutanak 1” tahtında teslim etmiştir. Bunu müteakip Sayın Şükrü Alkaya ihbar tazminatını aldığını beyan eden “Tutanak II” isimli belgeyi imzalayarak çekini teslim almış ve ihbar tazminatı ile ilgili şikayeti bu şekilde sonuçlandırılmıştır.
22/1992 sayılı İş Yasası’nın 13’üncü maddesi işveren ve işçinin sorumluluğunu düzenlemiştir. Buna göre; İşveren, yazılı fesih bildiriminde dayandığı fesih nedenini belirtmek zorundadır. İşçi de fesih bildiriminde neden gösterilmediğini veya gösterilen nedenin yeterli olmadığını veya feshin yasadışı veya haksız nedenlerle yapıldığını veya akdin feshinde geçerli bildirim sürelerine riayet edilmediğini ileri sürerek, yetkili mahkemeden feshin geçersizliğine karar vermesini isteyebilir Bu istem fesih bildiriminin tebliği tarihinden başlayarak yetmiş beş gün içinde yapılmazsa başvuru hakkı düşer. İşçinin feshe dayalı olan ve olmayan diğer hakları ile işten durdurulduğu andan başlayıp Mahkemenin sonuçlandığı döneme ait maddi ve manevi kayıplar için tazminat isteme hakkı saklıdır.
Daha önce belirttiğimiz üzere 22/1992 sayılı İş Yasası’nın 13’üncü maddesi uyarınca işveren, yazılı fesih bildiriminde dayandığı fesih nedenini belirtmek zorundadır. Sayın Alkaya, fesih bildiriminde neden gösterilmediğini veya gösterilen nedenin yeterli olmadığını veya feshin yasadışı veya haksız nedenlerle yapıldığını veya akdin feshinde geçerli bildirim sürelerine riayet edilmediğini ileri sürerek yetkili mahkemeden feshin geçersizliğine karar vermesini isteyebilir. Hizmet akdinin işveren tarafından yeterli nedenlere dayanmadığı veya 22/1992 sayılı İş Yasası kurallarına aykırı olarak feshedildiği tespit edilmesi halinde, bu Yasada öngörülen tazminat miktarlarını talep etme hakkı vardır.
Netice itibariyla, Dairece başlattığımız soruşturma sonucunda Sayın Alkaya 22/1992 sayılı İş Yasası’nın 12’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (C) bendi gereğince 6 haftalık ihbar tazminatını almıştır. Keza Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü İşten Ayrılma Bildirgesi üzerindeki işten ayrılma gerekçesini düzelterek Sayın Alkaya’nın daha çok mağduriyet yaşamamasının önüne geçmiş oldu.
İşveren resmi bir kuruma bildirim yaparken doğru bilgilerin verildiğine dikkat etmelidir. İdare de görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kişilerin zarara uğramamaları için Yasaların öngördüğü şekilde hareket etmeleri gerekmektedir. KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü Sayın Alkaya ile ilgili bir mahkumiyet kararı olmadan kayıt düşmesi neticesinde hatalı davranmış ancak bilahare hatasını telafi ederek gerekli düzeltme işlemini yaparak Sayın Alkaya’nın mağduriyetini gidermiştir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)