KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
YÜKSEK YÖNETİM DENETÇİSİ
(OMBUDSMAN)
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesi’ne başvuruda bulunan Sayın Serdinç Maypa KKTC Başbakan Yardımcılığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Spor Dairesi Müdürlüğü Piyangolar Biriminin Kazı Kazan Tombala adı altında oynattığı şans oyunlarında şans kartlarının özel bölümlerinin kazınmadan kazanacak olan kartların anlaşıldığını ve bu nedenle şans oyunlarında hile ve/veya şaibe olduğunu iddia ederek konunun Dairemizce soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Serdinç Maypa KKTC Başbakan Yardımcılığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Spor Dairesi Müdürlüğü Piyangolar Birimi tarafından Hindistan’da bulunan Eagle Press Private Limited Şirketi ile akdedilen Kazı Hemen Kazan Oyunları Sözleşmesi tahtında bastırılan Kazı Kazan Tombala biletlerinin veya şans oyunları kuponlarının her sırasında 5 rakam yer aldığını, 10 kolondan oluştuğunu ve mezkur kartın kapalı özel bölümlerinin üzerinde kazınmadan görülebilen 50 adet rakamın bulunduğunu, bu rakamlardan farklı iki kolonda herhangi bir rakamın iki kez yazılmış olması halinde ilgili kuponun ikramiye kazandığının tespit edilebildiğini iddia etmiştir..
KKTC Başbakan Yardımcılığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Spor Dairesi Müdürlüğü Piyangolar Biriminin Sorumlusu Sayın Osman Yıldızev 11 Mart 2021 tarihli yazısında Hemen Kazan Tombala şans oyunu kartlarında 2 veya daha fazla kolonda ayni rakamların iki kez yazılmış kuponların kazanacağı iddiasının Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Dairesi tarafından başlatılan soruşturma uyarınca sorulan sorular neticesinde bilgilerine geldiğini, bunun üzerine bir araştırma yaptığını, bu araştırma esnasında iki kez ayni rakamların veya ayni rakamların daha fazla yazılmış kuponların ikramiye kazandığını tespit ettiğini, tüm merkez ve şubelerde Hemen Kazan Tombala şans oyun kartlarının satışını durdurup toplattığını, sorunlu kartların tutanağı tutulduğunu, Sayıştay denetimine hazır hale getirildiğini, konuyla ilgili Sayıştay Başkanını sözlü olarak bilgilendirdiğini, Hemen Kazan Tombala şans oyun kartlarının basımını yapan şirketle temasa geçilip 18 Ocak 2021 tarih ve PB.20-2021 tarihli yazıyla bu durumun sebebinin sorulup izahat istendiğini, 19 Ocak 2021 tarihinde mail yoluyla gelen cevapta meydana çıkan bu sorunun yazılım programlanmasından kaynaklandığını ve tüm sorunlu Hemen Kazan Tombala kartlarının tekrar basılacağını taahhüt ettiğini belirtmiştir. Ayrıca Sayın Yıldızev yazısında Hemen Kazı Kazan Tombala kartlarının Eagle Press Private Limited Şirketi tarafından ilk kez basıldığını, Piyangolar Biriminin ayni Şirketle 14-15 yıl süre ile çalıştığını, bu süre içerisinde Hemen Kazan isimli başka bir şans oyunu kartlarının basıldığını, 2014 yılından sonra Piyangolar Birimi bilet basımını bu şirket dışında Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içerisinde bulunan şirketlere verdiğini ancak 2014-2018 tarihleri arasında beş kez bilet basım denemesi yapılmasına rağmen biletlerin kusurlu olduğu anlaşıldığından bu işlemlerin başarılı olamadığını, bu çerçevede yapılan araştırmada Hemen Kazı Kazan biletlerinin gerek Türkiye Cumhuriyeti’nde gerekse Kuzey Kıbrıs matbaalarında basılamayacağının tespit edildiğini, Genel Yönetim Kurulunun yapmış olduğu değerlendirmede bu denemelerin yapıldığı 5 yıl içerisinde Piyangolar Biriminin yaklaşık 30 milyon TL’lik bir gelir kaybı olduğunun göz önünde bulundurularak ilgili işlemlerin elden teklifle ve Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılması yönünde karar üretildiğini, 1 Ekim 2019 tarihli PB.308-2019 sayılı yazı Merkezi İhale Komisyonu Başkanlığına gönderildiğini, ayni gün gelen cevapta 20/2016 sayılı Kamu İhale Yasasının 24’üncü maddesi uyarınca doğrudan alım yapılabileceği hususu bildirildiğini, bunu müteakip 22 Ekim 2019 tarihinde Hemen Kazan Tombala Oyunlarıyla ilgili Eagle Press Private Limited isimli şirket arasında Kazı Hemen Kazan Oyunları Sözleşmesi imzalandığını, Hemen Kazan Tombala ve diğer Kazı Kazan şans oyun kuponları güvenilirlik testlerinin Eagle Press Private Limited şirketi tarafından yapıldığını belirtmiştir.
Eagle Press Private Limited 1982 yılında kurulmuş olup basılı anlık piyongo biletleri, piyango yönetimi hizmetleri, çevirim içi piyango ve mobil piyango çözümleri, termal kağıt rulolar, farklı piyangolar için oyun fişleri, cep telefonu operatörleri için kazı kazan kartları ve metro demiryolları ve gişeler için manyetik biletler sağlayan bir şirkettir. Söz konusu Şirketin birden fazla kurum ve/veya kuruluş ve/veya şirket ve ülkeye hizmet vermektedir.
Piyangolar Birimi Hemen Kazan Tombala şans oyunu kuponlarında kazanan bireyleri ödeyebilmek için kazanan kişilerden Kimlik Kartı fotokopisi, ikamet adresi, telefon bilgilerinin bulunduğu bir form doldurulması suretiyle çekle ödeme yapıldığını, Hemen Kazan Tombala şans oyunu biletlerinin 2,000,000 adet basıldığını, bunların 945,897 adetinin satıldığını, 1,054,103 adetinin toplanıp tutanak tutulduktan sonra Sayıştay denetimine sunulacağını, ikramiyelerin %95’nin kazanıldığını ve tüm kazanan kuponlarının kaydının ve arşivinin tutulduğu belirtilmiştir.
KKTC Başbakan Yardımcılığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Spor Dairesi Müdürlüğü, Piyangolar Birimi Sorumlusu Sayın Osman Yıldızev 28 Nisan 2021 tarihli ikinci yazısında Genel Yönetim Kurulu’nun yaptığı değerlendirmede Piyangolar Biriminde Hemen Kazı Kazan bileti basılıp satışı olmuş olsa idi yaklaşık 30 milyon TL’lik kazancın olacağının hesabı yapıldığını, Hemen Kazı Kazan kuponlarının satışının yapılamadığını, satışa sunulması halinde Piyangolar Biriminin bu geliri sağlayabileceğini, Hemen Kazı Kazan biletlerinin hatalı basıldığı ilgili Şirket tarafından kabul edilmesi üzerine herhangi bir soruşturma başlatılmasının gerekli olmadığı kanaatine varıldığını belirtmiştir.
Piyangolar Sorumlusu Sayın Osman Yıldızev’in Dairemize gönderdiği 11 Mart 2021 tarihli ve keza 28 Nisan 2021 tarihli yazılar incelendiğinde Piyangolar Biriminde 30 milyon Türk Lirası civarında kayıplar olduğu ileri sürülse de ikinci yazıda bu kayıpların bir tahmin olduğu belirtilmiştir. Her iki yazı arasındaki bu tutarsızlıklar Sayın Osman Yıldızev’in gerçeği gizlediği intibası yaratmıştır. Yine Hemen Kazan Tombala kuponlarının %50’si satılırken, ikramiyelerin %95’inin kazanıldığı hususunu göz ardı etmemek gerekir. Ancak söz konusu Birimin tüm gelir, gider ile nakit kıymetlerinin Sayıştay Başkanlığının denetimine tabi tutulacağından bu aşamada mali denetimin neticesini beklemek gerekmektedir.
Bu tip şans oyunları bir çok ülkede yasal bir şekilde oynatılmaktadır. Devlet kontrolünde kuralları belirlenmiş ve yasal bir şekilde oynatılan şans oyunlarının güvenilir olması, herhangi bir hile ve/veya benzeri şüphelerin olmaması gerekmektedir. İdare bu tür şans oyunlarının kurallarını belirlerken şans oyunlarının güvenilirliğini ve herhangi bir kişiye haksız çıkar sağlanmaması için gereken her türlü önlemi almak ve bunu denetlemek zorundadır. Hemen Kazan Tombala şans oyununda yazılım programlanmasından kimin sorumlu olduğu ve/veya ortaya çıkan bu güvenlik zafiyetinin kimin ve/veya kimlerin haksız kazanç sağladığı bilinmemektedir. Skandal sayılabilecek bu güvenlik zafiyetinin tespit edilmesi için Piyangolar Birimi gereken dikkat ve ihtimamı ve/veya soruşturmayı yapmak zorundadır. Görüleceği üzere, Kazı Kazan Kartlarındaki anomaliyi ve/veya hatalı basımı fark eden Piyangolar Birimi değil, duyarlı bir bireydi. Bu da biletler üzerinde herhangi bir denetim yapılmadığının göstergesidir. Bundan sonra da herhangi bir güvenlik zafiyeti ve/veya benzeri bir sorun karşısında bu kuponların basım işleriyle ilgili şirketlerle yapılacak sözleşmelerde ortaya çıkması muhtemel zarar/ziyan ile ilgili tazminat maddelerinin de eklenmesi gerekmektedir.
Netice itibarıyla, KKTC Başbakan Yardımcılığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Spor Dairesi Müdürlüğü, Piyangolar Birimi tarafından, Eagle Press Private Limited Şirketine bastırılan Hemen Kazan Tombala Şans Oyun Kuponlarının ön yüzünde, İdarece gerekli görülen açıklamaların yer alması, gerekli güvenliğin sağlanması elzemdir. Bu nedenle kazınmadan kazanan kartların anlaşılır olmasından meydana gelen güvenlik zafiyetinin sebeplerinin araştırılması gerekir. Piyangolar Birimi’nin soruşturma açma gereği olmadığı yönündeki kanaatinin yanlış olduğu, bunun aksine güvenlik zafiyeti konusunda herhangi bir kişi ve/veya kişilerin haksız kazanç sağlayıp sağlamadığının araştırılması gerektiği, Piyango Biriminde görevli veya Hemen Kazan Tombala’dan sorumlu memurlar tarafından bu hususun niye açığa çıkarılmadığına dair izahat istenmesi, bundan sonra gerekli tedbirlerin alınması ve denetimlerin rutin olarak yapılması şarttır. Sayıştay Başkanlığı’nın denetimi mali tablonun daha net bir şekilde görülmesine katkı sağlayacaktır..
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)