KKTC Anayasası’nın birinci maddesinde Devletin, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir cumhuriyettir.
Özellikle hukukun üstünlüğü ilkesi Anasayanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ilkesi ile birlikte değerlendirilmelidir. Bu ilkelere göre devlet organları, Anayasa ve yasalar çerçevesinde hareket etmek, yasalarda Anayasaya uygunluğu sağlamak ve temel hak ve özgürlükleri güvence altına almakla yükümlüdür. Hukuk devletinde, devletin tüm kurum, kuruluş ve organları üzerinde (yasa koyucu dahil) hukukun egemen olması gerekmektedir. Dolayısıyle hukuk devletinin bir gereği olarak hiç bir organ, makam veya mercii Anayasadan almadığı bir yetkiyi kullanamaz. Bu devlet düzeni sayesinde yönetilenlere hukuk güvenliği sağlamaktadır. Başka bir deyişle, Devlet görevlerini belli hukuk kuralları içeriğinde yürütmelidir.
Şeref Gözübüyük, Yönetim Hukukuk (1983) sayfa 12-14 adlı eserinde “hukuk devletinde devlet yalnız hukuk koyan bir varlık değil, koyduğu hukuka da bağlı olan bir varlık olduğunu” söylemektedir.
Hukuk devleti insan haklarına saygı duyan bu hakları koruyan, adil bir hukuk sistemini devam ettirmeyi amaçlayan ve bütün faaliyetlerinde hukuka ve Anayasaya uyan bir devlettir.
Bazı yasalar Anayasaya aykırı olabilir. Bu durumda yönetimin görevi bu aykırılığı düzeltmek için yeni yasal düzenlemeler yapmaktır. Yönetimin görevi yasaları veya Anayasa kararlarını veya hukukun üstünlüğü ilkesini göz ardı etmek değildir.
Devlet yönetiminin, her hal ve şart’ta kurum, kuruluş ve organları ile yasalara ve Anayasaya uymaları ve hukuka bağlı görev yapmaları gerekir veya bu durum kaçınılmazdır.
Son günlerde yerel basında ve televizyon yayınlarında Devlet organlarını yöneten üst düzey yöneticilerin yasaları ve Anayasa hükümlerini göz ardı ederek yaptıkları talihsiz beyanların hukuk ilkesine ters, devlet düzenine aykırı ve yönetilenlere hukuk güvenliği sağlamayan beyanlar olup suç teşkil edebilecek durumdadır. Devlet yönetiminde yasaların veya Anayasa kurallarının açıkta göz ardı edilmesi hiç bir şekilde kabul edilemez. Yönetim yaptıkları tüm işlemlerinde yasalara uygun olarak hareket edilmeli ve keyfi hareketlerden kaçınmalıdır.
Yönetimin kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyetlerini yasal zemine oturtmalı, yasal mevzuat uygulanmalı ve ilgili organların sevk ve idaresi bu şekilde saplanmalıdır.
Yüksek Yönetim Denetçisi olarak görevimiz, yukarıda belirtilen ilkelerin dışına çılıması durumunda, yetkilileri uyarmak, yasal mevzuat uyarınca gereğini yapmak ve kamu oyuna buy konuda bilgi aktarmaktır.
Emine Dizdarlı
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)