Dairemize başvuruda bulunan Sayın Arzu Pürtül, Dipkarpaz Belediyesi’nde maliye memuru olarak çalıştığını, 2010 yılında geliri ve sosyal güvencesi olmayan kadınlar için el emeklerini kullanarak maddi kazanç elde edebilecekleri bir projeyi internet üzerinden bulduğunu, konuyu o dönemin Belediye Başkanı Sayın Mehmet Demirci’ye aktardığını, 2011 yılı Ekim ayında Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’nin finansmanıyla Dipkarpaz Belediyesi’nin sosyal sorumluluk projesi olarak Çok Amaçlı Toplum Merkezi’ni (ÇATOM) hayata geçirdiklerini, Dipkarpaz Belediyesi’ndeki maliye memurluğu görevinin yanında ÇATOM’da da görevli olarak çalıştığını, 2014 yılındaki yerel seçimler sonucunda Sayın Suphi Coşkun’un Belediye Başkanı olarak göreve gelmesiyle Dipkarpaz Belediyesi çatısı altında sürdürülen Dipkarpaz ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nin faaliyetleri Belediye’nin ekonomik durumunun müsait olmadığı hususu gerekçe olarak gösterilerek iptal edildiğini, bunun üzerine Sayın Arzu Pürtül ve arkadaşları Dipkarpaz ÇATOM Yardımlaşma ve Kalkınma Kooperatifi Limited’i tescil ettirdiklerini, bir süre sonra Sayın Pürtül Dipkarpaz Belediyesi’nden gelen bir yazıyla Birlik’teki ilişiğinin kesildiğini öğrendiğini, söz konusu Belediye’nin ve/veya Belediye Başkanı Sayın Coşkun’un ÇATOM’la bağlantılı çeşitli sebepler ortaya koyarak kendisine uyarma ve kınama cezası verdiğini, maaşından kesinti yapıldığını ve görev yerinin değiştirilerek Karpaz View Otel’e gönderildiğini iddia ederek konunun Dairemizce soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
2011 yılında Dipkarpaz Belediye Meclisi’nin almış olduğu 52/2011 numaralı karar ile Çok Amaçlı Toplum Merkezi (ÇATOM) faaliyetlerine başlamıştır. Dipkarpaz Belediye Meclisi’nin 34/2012 sayılı kararı ile ÇATOM’un daha verimli ve hesap verebilir bir yapıya sahip olabilmesi için döner sermayeli olarak çalışmasına karar verilmiştir. Dipkarpaz Belediye Meclisince 28 Kasım 2012 tarihinde aldıkları 52/2011 nolu karar ile ÇATOM’un harcamalarının yapılabilmesi için Dipkarpaz Belediyesi adına Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd’de bir hesap açılmasına, ÇATOM’dan yapılan tüm ödemelerin bu hesaptan karşılanmasına, ÇATOM tarafından yapılacak harcama belgelerinin Belediyenin ödeme belgeleriyle aynı olmamasına, ÇATOM nezdinde yapılan tüm harcamalar ile faaliyetlerin aylık olarak Belediye Meclisinin bilgisine getirilmesine ve harcamaların veya gelir ve giderlerinin Dipkarpaz Belediyesi Mali İşler Tüzüğü’ne uygun bir biçimde yapılmasına karar vermiştir. Bununla birlikte Dipkarpaz Belediyesi, Belediyeye bağlı kurulacak Döner Sermaye İşletmelerinin Mali ve İdari yöntemleri ile ilgili esasları düzenleyerek 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 24’üncü ve 133’üncü maddelerinin verdiği yetkiye istinaden, Döner Sermaye İşletmeleri Tüzüğü’nü yapmıştır. Dipkarpaz Belediye Başkanı Sayın Demirci ÇATOM projesinin daha da güçlenmesi için ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ isminin ticari unvanını tescil ettirerek kullanımlarına aldılar.
Bunu müteakip, dönemin Dipkarpaz Belediye Başkanı Sayın Mehmet Demirci 6 Şubat 2014 tarihli bir yazıyla Sayın Pürtül’e adı geçen projede gösterdiği özveri için teşekkür etmiş ve ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nde görevlendirmiştir. Söz konusu görevin yanında Sayın Pürtül’ün Dipkarpaz Belediyesi’nin mali işlemleri, belediyenin aylık mizanları, yıllık kesin hesapları, bütçenin hazırlanması, sermaye kuruluşlarının takibini devam ettirmesi, ÇATOM atölye çalışmaları ve etkinliklerinde de çalışması öngörülmüştür.
2014 yılının Haziran ayında gerçekleşen Yerel Yönetim Seçimleri neticesinde Dipkarpaz’da Belediye Başkanı değişmiştir. Akabinde 17 Eylül 2014 tarihinde ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’ne üye kadınlar ile Dipkarpaz Belediye Başkanı Sayın Suphi Coşkun bir araya gelerek ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nin Belediye’nin çatısı altından çıkartılmasına ve kadınların yönetimine verilmesi konusunda mutabakata varılmıştır.
Bu mutabakat uyarınca Kooperatif Şirketler Tüzüğü’nün verdiği yetkiye istinaden 12 Aralık 2014 tarihinde Kayıt Belgesi 5/2014 ile KKTC’nin ilk kadın kooperatifi Dipkarpaz ÇATOM Yardımlaşma ve Kalkınma Kooperatifi Limited (ÇATOM KOOP) kurulmuştur. Dipkarpaz Belediye Başkanı Sayın Suphi Coşkun 07 Ocak 2015 tarihli bir yazı ile Sayın Arzu Pürtül’ün Belediye’deki görevini aksattığı ve zamanının çoğunu Birlikte geçirdiği için bir yazı ile ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ ve ÇATOM etkinlikleri ile ilişiğinin kesildiğini bildirmiştir.
Döner Sermaye İşletmeleri Tüzüğü’nün 10’uncu maddesi tahtında Döner Sermaye İşletmelerinin personel işlerini, Belediyenin personel işleriyle ilgili birim yürütmektedir. Döner Sermaye İşletmelerinin muhasebesi ticari ve sanayi işlemlere uygun olarak çift kayıt bilanço esasına göre tutulması gerekmektedir. Muhasebe ve stok kontrol işlemleri ise Belediye’nin mali işler birimi tarafından yürütülür. Sayın Arzu Pürtül IV’üncü Derece Maliye Görevlisi kadrosu içinde yer almaktadır. Bu nedenle mezkûr Tüzüğün belirlediği koşullar gereğince Sayın Pürtül’ün ÇATOM’un mali işlerini yapmasında (Belediye’deki mali görevlerini aksatmaması kaydı ile) bir sakınca bulunmadığı açıkça görülmektedir.
65/2007 sayılı Belediye Personel Yasası’nın 7’inci maddesinin öngördüğü usule göre Belediye Başkanı, Belediye personelinin atamalarını, asıl ve sürekli kadrolara yerleştirilmelerini, çekilmiş sayılma, görevden uzaklaştırma veya göreve son verilme dahil tüm disiplin işlemlerini bu Yasa çerçevesinde oluşturulacak komisyonların ve/veya kurulların yapması gerekir. Belediye Başkanı bu işlemleri yaparken Belediye Meclisine bilgi vermekle yükümlüdür.
ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’ndeki kadınların el emeklerini üretebilmeleri için KKTC Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na ait Dipkarpaz İlkokulu bahçesinde bulunan bina ve/veya ÇATOM KOOP’un kullandığı Köy Kadın Kursu binası, 25 Mart 2011 tarihinde dönemin Dipkarpaz Belediye Başkanı Sayın Mehmet Demirci ile dönemin İlköğretim Müdürü Sayın Bumin Paşa arasında imzalanan Taahhütname ile Dipkarpaz Belediyesi’nin kullanımına verilmiştir. Taraflar arasında imzalanan Taahhütname üzerinde herhangi bir kullanım süresi bulunmamaktadır ve/veya söz konusu Taahhütname bir süre ile sınırlandırılmış değildir.
Sayın Arzu Pürtül ÇATOM’daki görevlerinden uzaklaştırıldıktan sonra ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ için kullanılan binayı (Dipkarpaz İlkokulu bahçesindeki Köy Kadın Kursu Binası) ve Kaleburnu’nda köy kahvesi yanında bulunan atıl durumdaki öğretmen lojmanını Dipkarpaz ÇATOM Yardımlaşma ve Kalkınma Kooperatifi Limited (ÇATOM KOOP) tarafından kullanılması maksadıyla KKTC Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı, İlköğretim Dairesi’ne 20 Ocak 2015 tarihli 3/20105 sayılı yazıyı yazarak mezkûr binanın kullanımını talep etmiştir. KKTC Milli Eğitim Bakanlığı, İlköğretim Dairesi bu talep doğrultusunda mezkûr binanın bir odasının sosyal amaçlar doğrultusunda Dipkarpaz ÇATOM Yardımlaşma ve Kalkınma Kooperatifi’nin kullanımına verilmesini uygun görmüştür. Bu amaçla 27 Ocak 2015 tarihinde KKTC Milli Eğitim Bakanlığı ile ÇATOM KOOP arasında Kullanım Mukavelesi akt edilmiştir.
Söz konusu binayı teslim almak maksadıyla devir teslim için gün ayarlanmasına rağmen, Sayın Arzu Pürtül’ün 26 Ocak 2015 akşamında rahatsızlanması sonucu ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nde yer alacak sayım işlemleri gerçekleştirilememiş ve/veya 27 ve 28 Ocak 2015 tarihleri için doktor raporu bulunduğu cihetle önceden kararlaştırılan sayıma katılma olanağı olmamıştır. Bunun üzerine Dipkarpaz Belediyesi görevlileri Sayın Pürtül’ü arayarak mezkûr binanın anahtarını talep ettiler ancak herhangi bir sayım gerçekleşmediğinden Sayın Pürtül anahtarı vermeyi reddetmiştir. Sayın Pürtül hastalık izninden sonra sayım yapabileceğini bildirmiştir. 29 Ocak 2015 tarihinde polis nezaretinde sayım yaptıktan sonra binanın anahtarlarını dönemin KKTC Milli Eğitim Bakanı’nın talimatıyla ilkokul müdürüne teslim etmiştir. ÇATOM – KOOP ile ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nin aynı amaçla kurulmuş olan iki kurum olması hasebiyle o dönemde, Dipkarpaz Belediyesinin, ÇATOM – KOOP ile ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nin kullanımındaki binayı talep etmesi etik dışı bir durum idi. Dipkarpaz İlkokulu binası dışında bir başka binayı kullanımları için talep edebilirlerdi. Sayın Başkan köyde kurulup ve çok başarılı bir şekilde el sanatları eğitilmesi için köy kadınlarına verilen yeri ısrarla talep etmesi hatalı bir harekettir ve/veya kadınların faaliyetlerini görmezden gelerek onları yarı yolda bırakmak kabul edilen bir husus değildir.
Dipkarpaz Belediyesi, Sayın Pürtül’ün kendi bilgileri dışında KKTC Milli Eğitim Bakanlığı ile “Kullanım Mukavelesi” imza ettiği gerekçesi ileri sürülerek Sayın Pürtül aleyhine 11 Mart 2015 tarihinde disiplin soruşturması başlatarak kendisini küçük düşürdüğü ve görevini ikinci plana attığı nedeniyle çeşitli suçlamalar getirilerek savunması istenmiştir. Sayın Arzu Pürtül hakkında getirilen 17 Nisan 2015 tarihli disiplin soruşturması tamamlanmış ve neticesinde Sayın Pürtül’e uyarma ve kınama cezası verilmiştir.
Yukarıdan anlaşılacağı üzere, Dipkarpaz Belediyesi Sayın Pürtül ile olan sorunları görüşerek veya konuşarak çözmek yerine Sayın Pürtül’ü suçlamaya devam etmiştir. İki taraf arasında var olan sorunlar büyüdükçe Sayın Başkan önemsiz detaylarla uğraşıp olumlu sonuç almasını engellemiştir. Yine, Dipkarpaz Belediyesi’nin yaptığı şikayet üzerine Polis soruşturması başlatılmış ancak Başsavcılık tarafından Sayın Pürtül aleyhine herhangi bir suç unsuru bulunmadığı cihetle soruşturma sonlandırılmıştır.
İlk etapta KKTC Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Kullanım Mukavelesi tahtında verilen binanın ÇATOM EKO TURİZM BİRLİĞİ’nin tasarrufunda olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle Sayın Pürtül’ün Birlik binasını boşaltması, anahtarını teslim etmesi ve sayım yapılması için Dipkarpaz Belediyesi tarafından makul bir sürenin tanınması gerekmekte idi. El emeği ile yapılan ürünlerin açık havaya maruz kalmaları ve kapı önüne konulduktan veya bırakıldıktan sonra zarar görebilecekleri Dipkarpaz Belediyesi tarafından dikkate alınması gereken bir husus idi. Bu tür olaylar yaşanırken olabilecek olumsuzlukları bertaraf etmek için mezkûr dükkânın boşaltılmazdan önce Belediye Başkanı ile ÇATOM kadınlarının bir araya gelip görüşmeleri ve orta yolu bulmaları gerekirdi. Sayın Coşkun böyle bir görüşmeyi gerçekleştirmiş olsaydı kuvvetle muhtemel bu tür bir sorun yaşanmamış olacaktı.
Belediye Personeliyle ilgili suçlamalar getirildiğinde 65/2007 Sayılı Belediye Personel Yasası’nın 96’ncı maddesi hükümleri tahtında Belediye Başkanı tarafından Personelin daha özenli olması gerektiği hususu yazılı olarak bildirilmelidir. Söz konusu suçlamalar yazılı, açıklayıcı ve gerekçeli olmalıdır. Sayın Pürtül’e verilen uyarı ve kınama cezası mezkûr Yasanın 98’inci maddesi gereğince Belediye Başkanı tarafından savunmanın alındığı tarihten başlayarak beş gün içinde verilmesi gerekmektedir. Sayın Belediye Başkanı söz konusu cezayı bir ay gibi bir sürenin sonunda açıklamıştır. Yine bağımsız bir Belediye Disiplin Kurulu’nun oluşturulmadığı anlaşılmaktadır. Soruşturmayı yapan da şikâyet edenin de aynı kişi olduğu görülmektedir. Bu bağlamda Dipkarpaz Belediye Başkanı söz konusu Belediye Personel Yasası’nda belirtilen usullere uymayarak, süreleri aşarak hatalı davranmış ve ilgili yasa hükümleri ihlal edilmiştir.
65/2007 Sayılı Belediye Personel Yasası’nın 104’üncü maddesi Belediye personelinin izin hakkı ve izin düzenlemesini içermektedir. Bu Yasa maddesinin 1’inci fıkrasına göre izin her Belediye personelinin hakkıdır ve her Belediye personeli yılda en az on beş gün izin kullanmak zorundadır. İlgili Belediye, bu hakkın kullanılmasını sağlamak amacıyla gerekli düzenlemeyi yapmakla yükümlüdür. Yine 104’üncü maddesinin 6’ıncı fıkrası uyarınca Belediye personeli yıllık izin hakkını, başvurusunda belirtmek koşuluyla, yurt içinde veya yurt dışında kullanabilir. İzin her çalışanın hakkı olmakla beraber ilgili İta Amirinin izni onaylaması gerekir.
Dipkarpaz Belediye Başkanı, Sayın Arzu Pürtül’e izinsiz veya özürsüz bir şekilde işe gitmediği için kınama cezası vermiş ve işe gitmediği günlerin karşılığını maaşından kesileceği hususunu bildirmiştir. Yine, Sayın Başkan Dipkarpaz Belediye Meclisi’nin 31/2015 sayılı 24 Temmuz tarihli kararına atıfta bulunarak Sayın Pürtül’ün hal ve hareketlerini düzeltmediği takdirde Belediye ile ilişiğinin kesileceği ikazını yapmıştır.
Tüm bu uyarıların ve/veya ikazların neticesinde Sayın Belediye Başkanı Sayın Pürtül’ün 65/2007 Sayılı Belediye Personel Yasası’na aykırı hareket ettiği, belediye memuriyetine yakışmayan davranışlar ve eylemlerde bulunduğunu iddia ederek 3 Ağustos 2015 tarihinden itibaren Karpaz View Otel’de görev yapması için görevlendirmiştir. Belediye Personel Yasası’nın 7’inci maddesi Belediye Başkanının belediye personeli ile ilgili görevlerini düzenlemektedir. Söz konusu Yasa maddesine göre Belediye Başkanı, Belediye personelinin yer değiştirmelerini (nakillerini) Belediye Personel Yasası çerçevesinde oluşturulacak Komisyonların ve/veya Komitelerin ve/veya Kurulların kararlarına göre yürütmesi öngörülmektedir. Keza, Belediye Başkanı bu işlemleri yaparken Belediye Meclisine bilgi vermekle yükümlüdür. Söz konusu görevlendirmeye müteakip, Sayın Pürtül Dipkarpaz Belediye Başkanlığı’ndan Karpaz View Otel’e gitmek için toplu ulaşım araçlarının olmaması, sürüş ehliyetinin bulunmaması nedeniyle sürüş ehliyeti alabilmesi için 35 (otuz beş) günlük süre için izin istemiştir. Sayın Pürtül’ün bu izni Belediye Başkanı tarafından uygun görülmüştür. Sayın Pürtül’ün, Karpaz View Otel’de görevlendirilmesi bir nakil işlemidir ve bu işlem oluşturulmuş bir Komite, Komisyon ve/veya Kurul tarafından yapılmamıştır. Her ne kadar da Dipkarpaz Belediye Başkanı Sayın Suphi Coşkun konu ile ilgili Belediye Meclisine bilgi vermiş olsa da nakille ilgili bir Komite, Komisyon ve/veya Kurul hakkında bir bilgi olmadığı cihetle Sayın Pürtül’ün naklinin yasaya aykırı bir şekilde gerçekleştiği açıkça görülmektedir.
Belediye Personel Yasası’nda yer değiştirmeler ve/veya nakiller 65/2007 sayılı Yasa’nın 73’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Belediye hizmetlerinin daha etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla Belediye Personelinin isteği üzerine, ayni hizmet sınıfında çalışan personelin karşılıklı olarak aynı Belediye içinde yer değiştirmek suretiyle atayabilir. Bundan da anlaşılacağı üzere Sayın Pürtül’ün Belediye dışında bir yere görevlendirilmesi Yasa’nın ilgili hükümlerine aykırıdır ve/veya Yasanın 73’üncü maddesi kurallarına aykırıdır.
Dipkarpaz Belediye Meclisi 22 Nisan 2016 tarihindeki birleşiminde 13/2016 numaralı kararı kaleme alarak Belediye Personel Yasası’nın 96’ıncı maddesinin 5’inci fıkrası uyarınca “Belediye Görevinden Çıkartma Cezası”nı uygulayacakları ve bunu yürürlüğe koymak için Belediye Başkanını bu konuda yetkilendirdikleri belirtilmektedir.
Belediye Meclisi’nin iki kararı mukayese edildiğinde ortaya konan sebep veya sebepler bakımından fark olsa da her iki kararda amacın Sayın Pürtül’ün işine son verilmesi olduğu açık bir şekilde görülmektedir. Bir personelin farklı sebepler ortaya konularak iki kez Belediye Meclisi kararıyla belediye görevinden çıkartma cezası ile karşı karşıya kalması alışılmadık bir durumdur ve/veya Belediye Başkanı’nın ve Belediye Meclisi’nin, yetkilerini keyfi kullandıklarının bir göstergesidir. Disiplin işlerinde uygulanacak usul mezkûr Yasa’nın 93’üncü ve 94’üncü maddelerinde yer almaktadır. Sayın Coşkun ve Belediye Meclisi tüm bu kuralları yok saymış ve keyfi davranmıştır. Belediye personeli ile zıtlaşarak yetkilerini mezkur yasada belirtilen usule göre kullanmadıkları ve bu nedenle görevlerini suiistimal ettikleri anlaşılmaktadır.
Yeri gelmişken önemli bir hususa değinmekte yarar vardır. Belediye Meclisi, Belediyenin genel karar organıdır. Belediye Meclisi, Seçim ve Halkoylaması Yasası kurallarının öngördüğü esaslara göre halk tarafından 4 yıl süreyle seçilmiş üyelerden oluşur. Belediye Meclisi’nin görevleri Belediye Yasası’nın 48’inci maddesinde yer almaktadır. Söz konusu Yasa maddesi incelendiğinde Belediye Meclisi’nin bir kişinin işten çıkartılması için Belediye Başkanı’na yetki vermesi gibi bir görevi bulunmamaktadır. Her hâlükârda işten çıkartma gibi önemli işlemlerin Disiplin Kurulu tarafında soruşturma prosedürüne uygun bir biçimde ve Belediye Personel Yasası kuralları gereğince yapılması gerekir. Bu bağlamda Disiplin Kurulunda görev alan görevlilerin tarafsızlığının korunması önem arz etmektedir. Disiplin cezalarının sağlıklı ve objektif olması, cezayı veren disiplin amirlerinin olayı objektif değerlendirmeleriyle mümkündür. Bu bakımdan Belediye Başkanı’nın bu soruşturmayı yürütmesi için Belediye Meclisi tarafından görevlendirilmesi hatalıdır ve/veya Belediye Meclisi’nin görevleri arasında yoktur.
Sonuç olarak, Belediye Personel Yasası’nın 11’inci maddesi tahtında belediye personelinin işbirliği içinde çalışması esastır. Belediye çalışanları, resmi vasıfların gerektirdiği saygınlık ve güvene layık olduklarını, görevleri içindeki ve dışındaki hareketleriyle göstermek zorundadırlar. Buna karşılık olarak da Belediye Başkanları ve Belediye Meclisi de görevlerini yerine getirirken ilgili Yasalarda gösterilen esas ve usüllere göre hareket etmeleri gerekir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)