Sayın Ayşe Baltacı, Dairemize yaptığı başvuruda, Gönyeli’de bulunan Pafta/Harita XXI/28.D.2, 2178 numaralı Parsel üzerine inşa ettiği konutuna Onay Belgesi (Final Approval) almak için Gönyeli Belediyesi’ne başvurduğunu, Gönyeli Belediyesi kendisinden yağmur suyu drenaj sistemi katkı payı olarak 5,140.10 TL talep ettiğini, söz konusu meblağın Onay aşamasında talep edilmesinin yasal olmadığını ve/veya Gönyeli Belediyesinin haksız zenginleştiğini iddia ederek konunun soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası’nın 10’uncu maddesi bir binaya Onay Belgesinin hangi koşullar altında verileceğini düzenlemektedir. Bu madde tahtında “yetkili makam” (Belediye sınırları içinde herhangi bir bölgede ilgili Belediye Meclisidir) bir bina için Onay Belgesi vermedikçe ve verene kadar hiçbir kimse o binayı işgal edemez veya kullanamaz. Yetkili makam iş veya inşaatın ruhsat uyarınca gerekli biçimde tamamlandığından tatmin olursa, ruhsatın verildiği iş veya inşaat ile ilgili olarak ruhsat sahibine bir Onay Belgesi verir.
Sayın Baltacı’ya ait inşaatın tamamlanması üzerine Sayın Baltacı Gönyeli Belediyesine Onay Belgesi almak için başvurdu. Bu başvuruya bağlı olarak Gönyeli Belediyesi tarafından yapılan incelemede ve/veya Sayın Baltacı’ya ait inşaat dosyasında Sayın Baltacı tarafından ödenmesi gereken kanalizasyon ve yağmur suyu katkı ücretlerinin ödenmediği tespit edilmiştir. Bunun üzerine Gönyeli Belediyesi söz konusu katkı payları ödeninceye kadar mezkur inşaata Onay Belgesi verilmeyeceğini bildirdi.
Gönyeli Belediyesi Başkanı Sayın Ahmet Benli 4 Nisan 2017 tarihli yazısında yağmur suyu hatlarının Fasıl 96 Yollar ve Binalar Yasasında Belediyelere verilen yetkiler çerçevesinde yapıldığını, Gönyeli Yağmur suyu Master Planı uyarınca hatların tek taraflı yapılmasından dolayı yolun bir tarafında yağmur suyu hattı yapılırken diğer tarafında bina inşa edenlerin hiçbir katkı yapmamalarının adaletsizlik olacağından ve taraf seçiminde şaibe yaratacağından dolayı Belediye Meclisi TK4/2009 ve TK7/2010 sayılı kararları aldıklarını, söz konusu kararlar tahtında imzalanan karşılıklı taahhütname ile inşaat dosyası sahiplerinden katkı payı alındığını belirtmiştir.
Fasıl 96 Yollar ve Binalar Yasasının 3. maddesine göre, başvuruya konu yerde inşaat izni vermeye yetkili makam Gönyeli Belediyesidir. Söz konusu Yasanın 9. maddesi uyarınca yetkili makam olan Gönyeli Belediyesi yeni bina inşaası için ruhsat verirken drenajla ilgili koşul koyma yetkisine sahiptir. Ancak, Gönyeli’de tek yönlü drenaj planının uygulandığı nedeniyle yol boyunca planlanan drenaj sisteminin yolun karşı tarafına inşa edilecek evlerin sahiplerinin, evlerinin önüne drenaj sistemi kurmasının işlevsel olmayacağını, aksine olumsuz etkilerinin olacağı düşüncesiyle drenaj kurulması koşulu koymak yerine inşaat sahiplerinden Belediye Meclisinin kararı ile katkı payı istenmektedir.
Bu amaçla Gönyeli Belediyesi Sayın Baltacı’dan yağmur suyu drenaj sistemi katkı payı olarak 5,140.10 TL talep etmiştir. Sayın Baltacı’nın, evini kullanmaya ihtiyacı olması nedeni ile Onay Belgesi alabilmek için bu katkı payını zorunlu olarak ödemiştir.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 77. maddesi tahtında, Belediyeler kaynakların tahsis ve kullanımında, verimlilik ve maliyetin geri dönüşü esaslarını dikkate alırlar. Belde halkına götürülen ve sosyal amaçlı hizmetler dışındaki her türlü hizmetin bedeli, hizmetlerden yararlandırılan kullanıcılardan uygun bir şekilde tahsil edilir. Aynı maddenin 2. fıkrası ise belediye gelirlerinin neler olduğunu sıralamaktadır. Belediyeler Yasası ve diğer yasalarla Belediyelere vergi, resim, harç, ücret ve benzeri adlarla sağlanmış olan gelirleri toplayabilecekleri açıkca belirtilmektedir.
KKTC Anayasası’nın 75. maddesi vergi ödevini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Ancak vergi, resim ve harçlar ve benzeri mali yükümlülükler yasa ile konulur.
Fasıl 96 Yolar ve Binalar Yasası’nın 9’uncu maddesi uyarınca Belediyeler ruhsat verirken drenajın seviyesi ve meyili ile ilgili koşul koyma yetkisi olmakla beraber söz konusu Yasada Belediyelere inşaat sahibinden yağmur suyu drenaj sistemi katkı payı talep etme yetkisi veren bir madde bulunmamaktadır. Dolayısıyle Belediyelerin inşaat sahiplerinden bu amaçla katkı payı talep etmesi ve/veya alması yasal değildir ve/veya Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasasına aykırıdır. Bu nedenle Sayın Baltacı’dan talep edilen ve Sayın Baltacı tarafından ödenen yağmur suyu drenaj sistemi katkı payının yasal olmadığı ve haksız bir şekilde alındığı sonucuna varılması gerekmektedir.
KKTC Anayasası’nın ilgili hükmü gereğince mali yükümlülükler yasa ile konulur. Bu nedenle Gönyeli Belediyesi tarafından talep edilen yağmur suyu drenaj sistemi için verilen hizmet ve katkı payı ancak gerekli yasal değişiklik yapıldıktan sonra talep edilebilir.
Emine DİZDARLI
YÜksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)