Sayın Ediz Tunçel, Gemikonağı, Ecevit Caddesi üzerinde bulunan evinin karşısındaki akaryakıt istasyonunda yapılan araç yıkama işi nedeniyle oluşan gürültüden rahatsızlık duyduğunu, söz konusu rahatsızlık nedeniyle şikayet etmesine rağmen KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü’nün sorunun çözümüne ilişkin üzerine düşeni yapmadığını iddia ederek Dairemize başvuruda bulunmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Sayın Ediz Tunçel, Gemikonağı, Ecevit Caddesi’nde kain 61 numaralı evde ikamet etmektedir. Mezkur ana caddenin diğer tarafında, yani Sayın Tunçel’in evinin karşısında, 66 numarada Cem Pişmiş Akaryakıt İstasyonu konumlanmaktadır. Sayın Tunçel’in iddiasına göre Akaryakıt İstasyonu’nda haftanın yedi günü sabahın çok erken saatlerinden gece geç saatlere kadar araba yıkama işi yapılmakta ve bu iş için kullanılan elektrik süpürgesi ve yüksek basınçlı su ve köpük püskürtme makinesi çevrede rahatsız edici bir ses yaratmaktadır.
Bu konuda yapılan şikayet üzerine Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü söz konusu işyerine denetime giderek gürültü ölçümü yapmıştır. 18/2012 sayılı Çevre Yasası tahtında çıkarılmış olan Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetim Tüzüğü uyarınca, ses değerlendirme birimi dBA’dır. Yapılan ölçümlerde, ses güç seviyesi insan kulağının en duyarlı olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirme birimi olan dBA cinsinden belirlenmektedir. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü Lefke Birimi’nin şikayete konu işyerini denetleyerek gerçekleştirdiği 11 Nisan 2018 tarihli gündüz ölçümünde 68 dBA, 6 Ağustos 2018 tarihli ölçümde ise 65 dBA ölçüm sonucu elde edilmiştir. Tesis ve işletmelerin yaptıkları faaliyet sonucu çıkardıkları gürültü, Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetim Tüzüğü kapsamındadır. Tüzükte, alan gürültü hassasiyeti seviyelere ayrılmıştır. Buna göre yerleşim ve ticari bölgelerin karışık kullandığı yerlerin hassasiyet seviyesi III olarak belirlenmiştir. Sayın Ediz Tunçel’in ve şikayete konu Akaryakıt İstasyonu’nun bulunduğu bölge de III’üncü hassasiyet bölgesidir. Kapsam dahilindeki tesis ve işletmelerin gürültü göstergelerinin sınır değerleri de yine Tüzükte tablolar halinde açıklanmaktadır. Söz konusu Tüzüğe göre III’üncü hassasiyet bölgelerdeki tesislerin ve diğer tesislerin çalışmasına yönelik gürültü göstergelerinin sınır değerleri 58 dBA’yı, tüm çevresel gürültüye yönelik gürültü göstergelerinin sınır değerleri ise 60 dBA’yı geçmemelidir. Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü Lefke Birimi, tespit edilen sonuçların sınır değerinin üzerinde çıkması üzerine ihbar göndererek işyerine gürültü önleyici tedbir alması için 10 Eylül 2018 tarihine kadar süre tanımıştır. Akabinde 12 Eylül 2018 tarihinde gerçekleştirilen denetimde ses ölçümü “şikayetçi konuta sınırdan” yapılmış ve gürültü seviyesi elektrikli süpürgeden 56 dBA, yıkama basınç tabancasından 58 dBA olarak ölçülmüştür. Gürültü seviyesinde bir azalma olduğu ve son ölçüm sonucunun Tüzükçe belirlenmiş olan kabul edilebilir seviyede olduğu anlaşılmaktadır.
Cem Pişmiş Akaryakıt İstasyonu’nunda sürdürülen işlerle ilgili gereken izinlerin alınıp alınmadığı iddiası da Dairemiz tarafından soruşturulmuştur. 33/1977 sayılı Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası’nın 4’üncü maddesi uyarınca her kazanın Kaymakamı, izin verme yetkilisidir. Bu durumda Akaryakıt İstasyonları konusunda yetkili makam, Kaymakamlıklardır. Akaryakıt (Depolama, Nakliye ve Satış) Yasası tahtında çıkarılmış olan “1978 Akaryakıt İstasyonlarında Akaryakıtın Muhafaza ve Depolanmasındaki Malzeme ve Yapı Şeklinin Saptanması ve Yerlerin Ruhsatlandırma, Yönetme İşleminin Düzenlenmesi Tüzüğü”ne göre mevcut akaryakıt istasyonlarında izin makamınca verilmiş bir ruhsat olmaksızın herhangi bir tamir, tadilat, ilave, kısmen veya tümü ile yıkılma veya herhangi bir değişiklik yapılamaz. Dolayısıyla bir akaryakıt istasyonunda herhangi bir amaçla kullanmak üzere bir eklenti yapılacaksa bunun için Kaymakamlıktan izin alınması gerekmektedir. Cem Pişmiş Akaryakıt İstasyonu’nun yan tarafında bulunan ve araç yıkama işinin yapıldığı eklentiyi veya ek binayı inşa etmeden önce, Lefke Kaymakamlığı’ndan izin almadığı tespit edilmiştir. Bu izinsiz uygulama Tüzüğe aykırıdır. Tüzük hükümlerine aykırı hareket edilmesi durumunda izin makamı olan kaymakamlıkların bir ihbarname ile tayin edecekleri bir müddet zarfında söz konusu istasyonun istenilen şekle getirilmesini isteme, aksi durumda kapatılmasını emretme ve hatta önceden verilmiş olan akaryakıt depolama ve satış iznini iptal etme yetkisi vardır. Lefke Kaymakamlığı konunun izin verme makamı olarak Tüzük ile kendisine verilen idari yaptırım yetkilerini kullanmayarak ve/veya söz konusu istasyonun yıkama işlerini izinsiz yürütmesine göz yumarak hatalı davranmıştır.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 81’inci maddesinin 1(A) fıkrası uyarınca Belediye sınırları içinde kar gütmek amacıyla bir iş, meslek, ticaret veya zanaatla uğraşmak isteyenler Belediyeden izin almak zorundadırlar. Söz konusu işyeri bir akaryakıt istasyonu olarak açılmıştır. Lefke Belediyesi tarafından verilmiş olan İzin Belgesine göre bu işyerinin yalnızca “Benzin İstasyonu” çalıştırma izni bulunmaktadır. Lefke Belediyesi konu işyerine araç yıkama işi yapılmasıyla ilgili bir izin vermemiştir. Hal böyle iken Lefke Belediyesi konu ile ilgili bilgi sahibi olduğu halde Yasa hükmüne aykırı hareket eden işyeri ile ilgili herhangi bir yaptırım uygulamamış, herhangi bir işlem başlatmamıştır.
Belediyelerin belde halkının sağlık, huzur ve refahını, beldenin temizlik ve düzenini, tarihi ve kültürel yapıların ve çevrenin korunmasını sağlamak amacıyla Belediyeler Yasası uyarınca emirler vermek, yasaklar koymak ve aykırı hareketleri engellemek ve cezalandırmakla yetkilidir. Yine 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası tahtında Belediyeler, sınırları içerisinde meydana gelen rahatsızlıkları önlemekle yükümlüdür. Gürültü ve ses kirliliğinin neden olduğu rahatsızlıkla ilgilenmek de yine Belediyenin sorumluluğundadır. Lefke Belediyesi izinsiz olarak çalışan bir işyerinin neden olduğu rahatsızlığın giderilmesi konusundaki yükümlüğünü yerine getirmemiş, belde halkı veya mahalle sakinleri için rahatsızlık teşkil eden veya yaratan işyeri ile ilgili herhangi tedbir ve/veya önlem almamıştır. Lefke Belediyesi, çevreyi rahatsız edici şekilde çalıştırılan veya inşaa edilen araba yıkama yeri ile ilgili gerekli işlemleri başlatması ve bu duruma veya rahatsızlığa derhal son vermesi gerekir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)