Dairemize başvuruda bulunan Sayın Mustafa Mercan, babası Şehit Derviş Hasan Mercan Terekesinin Tereke İdare Memurudur. 41/1977 sayılı İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası uyarınca babasının şehit olması nedeniyle bir konut veya 500,000 puan değerinde Puan Belgesi almaya hakkı olduğunu ve/veya İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü tarafından bu güne kadar Terekeye herhangi bir mal veya puan verilmediğini , bunun neticesinde mağduriyet yaşadıklarını iddia ederek konunun Dairemizce soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu , 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor tanzim edilmiştir.
Merhum Derviş Hasan Mercan 1958 yılında Larnaka’da hadise kurbanı olmuştur. Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle Larnaka’da ikamet eden ailesi Lefkoşa’ya göç etmek zorunda kalmıştır. İlgili dönemde Kıbrıs Türk Yönetimi tarafından Merhum Meryem Derviş ve çocuklarına Şht. Ecvet Yusuf Caddesi, Kızılay No:89 Lefkoşa adresinde bir konut tahsis edilmiştir. Bundan bir süre sonra Merhum Derviş Hasan Mercan’ın eşi Meryem Derviş bakıma muhtaç olması ve kızının kendisi ile birlikte yaşamasından dolayı kendisine tahsis edilen mezkur evin hakkından feragat etmek istediğini ve/veya ilgili konutun tahsis hakkının kızı Melek (Derviş) Çaluda’ya devredilmesini istediğini Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanlığı’na yazılı olarak bildirdi. Akabinde Melek (Derviş) Çaluda ve Eşi Özbay Çaluda Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanlığı’na müştereken başvurarak söz konusu evin mülkiyet hakkının kendilerine verilmesini talep ettiler. Söz konusu başvuruyu değerlendiren Saptama Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanlığı, Melek – Özbay Çaluda çiftinin taleplerini uygun buldukları hususunu Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü’ne yazılı olarak bildirmiştir. Bunun neticesinde TM 5928 numaralı dosya tahtında tapu işlemleri başlatılmış ve neticelendirilmiştir.
Şehit Derviş Hasan Mercan Terekesi’nin İdare Memuru Sayın Mustafa Mercan bu gelişmeler ışığında Çalışma ve İskan Bakanlığı’na şehit ailesi olmaları nedeniyle mağduriyet yaşadıklarını ve bu nedenle kendilerine bir adet konut verilmesini talep etmiştir. Çalışma ve İskan Bakanlığı yapılan başvuruyu değerlendirerek gerekli evraklar ile müracaat yapmaları halinde Şehit Ailesi haklarından yararlanacaklarını belirtmiştir. Bunun üzerine Sayın Mustafa Mercan Çalışma ve İskan Bakanlığı’na yeniden başvuruda bulunarak Terekeye hak kazandıkları bir konut veya 500,000 puan değerinde bir kaynak veya 500,000 puan değerinde Puan Belgesi verilmesini talep etmiştir.
41/1977 sayılı İskan , Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası’nın 24’üncü maddesinin 1’inci fıkrası tahtında şehit ve hadise kurbanlarının en yakınlarından eşi ve/veya çocuklarına bir , ana ve/veya babasına da bir olmak üzere konut verilir. Ana ve babası sağ ise her biri ½ hisse alır, ikisinden biri ölmüş ise, hayatta olan tümünü alır, eş ve çocuklar ise yasal hisselerini alır. Çocuk yoksa eş konutun tümünü alır. Verilen taşınmaz mallar için Kesin Tasarruf Belgesi verilir. Ayni maddenin 4’üncü fıkrası uyarınca şehit ve hadise kurbanlarının en yakınlarından eş ve/veya çocuklarına ve ana ve/veya babasına, yukarıdaki (1)’inci fıkra kurallarına uygun olarak bir konut verilmemesi halinde, kendilerine 500,000 puan değerini aşmayan başka bir kaynak ve böyle bir kaynağın mülkiyeti veya 500,000 puan değerinde Puan Belgesi verilir.
Yukarıdan anlaşılacağı üzere, şehit ve hadise kurbanlarının yakınlarına 41/1977 sayılı Yasanın 24’üncü maddesi tahtında bir konut ve/veya 500,000 puan değerinde bir kaynak verilmemesi halinde, kendilerine 500,000 puan değerinde Puan Belgesi verilir.
KKTC İçişleri Bakanlığı, İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü 10 Ekim 2005 tarihli yeni başvuruyu değerlendirmesine rağmen Sayın Mustafa Mercan talep ettiği haklarına karşılık sadece kaynak verilmesini kabul edeceğini, bunun dışında Puan Belgesi verilmesi önerisini kabul etmeyeceğini belirtmesi üzerine kaynak dağıtımı olmadığı sebebi ile işlemler sonuçsuz kalmıştır.
41/1977 sayılı Yasanın 24’üncü maddesi hükümleri incelendiğinde söz konusu maddenin başvuru sahibine bir seçim hakkı tanımadığı görülmektedir. Söz konusu madde tanımına giren kişiler İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü tarafından dağıtılacak bir konutu veya kaynağı olmaması halinde başvuru sahibine 500,000 puan değerinde bir Puan Belgesi tanzim eder ve söz konusu Puan Belgesini başvuru sahibine verir. Başvuru sahibi verilen Puan Belgesini reddetme hakkına sahip değildir. İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü tarafından bu süreler içerisinde kaynak dağıtımı yapılmadığı bilinen bir husustur. Bu durumda İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü Yasa maddesinin ilgili hükmü gereğince veya söz konusu maddenin emrettiği şekilde 500,000 puan değerinde Puan Belgesi tanzim edip Sayın Mustafa Mercan’a (kabul edip etmemesine bakılmaksızın) vermesi gerekirdi. Bunu yapmamakla İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü hatalı davranmış ve Sayın Mercan’ın yıllarca beklemesine ve/veya söz konusu işlemlerin askıda kalmasına neden olmuştur.
Netice itibariyle, İskan ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü’nün 500,000 puan değerindeki Puan Belgesini ivedilikle hazırlayıp Sayın Mustafa Mercan’a vermesi gerekmektedir. Sayın Mercan İdarece kendisine uygulanan işlemin hatalı olduğunu ve/veya haklarının ihlal edildiği düşüncesine varması halinde dava etme hakkına sahiptir ve/veya mahkemeye gitme yetkisi bulunmaktadır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)