Sayın Halide Yarkıner, ikamet ettiği Lefkoşa Şehit Sonay Ali Sokak’ta bulunan Golden Tulip Hotel-Pasha Casino isimli işyerinin havalandırma ve klima veya soğutucu motorlarından rahatsız edici biçimde yüksek ses geldiğini, konu ile alakalı olarak Lefkoşa Türk Belediyesi’ne ve Çevre Koruma Dairesi’ne dilekçe verdiğini ancak sorunun giderilmediğini iddia ederek Dairemize müracaat etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve rapor hazırlanmıştır.
Sayın Halide Yarkıner’in başvurusu ile ilgili olarak başlatılan araştırmada, 3 Eylül 2024 tarihinde, OMB.0.00-05/00-24/121 sayılı yazı ile Lefkoşa Türk Belediyesi’ne ve OMB.0.00-05/00-24/122 sayılı yazı ile Çevre Koruma Dairesi’ne soru gönderilerek bilgi talep edilmiştir. Lefkoşa Türk Belediyesi’nden 20 Eylül 2024 tarihinde LTB.0.02-053/02-24/E.6070 sayılı yazı, Çevre Koruma Dairesi’nden 23 Eylül 2024 tarihinde ÇKD.0.00-370/14-24/E.2342 sayılı yazı Dairemize gönderilmiştir.
Lefkoşa Türk Belediyesi’nden gelen yanıtta, Sayın Halide Yarkıner’in Belediyeye yaptığı 13 Temmuz 2023 tarihli şikâyet dilekçesi üzerine bahse konu işyerine denetime gidildiği ve dışarıya yüksek ses çıktığının tespit edildiği belirtilmiştir. Belediyeden gelen yazıda şikâyete neden olan arızanın giderilmesi konusunda işyerine sözlü uyarı yapıldığı, sonrasında konunun takip edildiği belirtilmektedir. Belediye yetkilisi, söz konusu işyerinde arızanın giderilmesi için çalışmalara başlandığını ve izolasyon tedbirleri alındığını tespit ettiklerini ifade etmektedir.
Lefkoşa Türk Belediyesi’nden gelen yanıtta, izolasyonun yapılması beklendiği için Sayın Halide Yarkıner’in 13 Temmuz 2023 tarihli dilekçesinin, 16 Mayıs 2024 tarihinde cevaplandırıldığı kaydedilmiştir.
Raporlarımızda defalarca belirttiğimiz gibi idareye yapılan dilekçe ile idareye başvurma hakkına ilişkin kurallar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası ve 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası tahtında düzenlenmiştir. Hem Anayasa’da hem de İyi İdare Yasası’nda idarenin dilekçelere hangi süre içerisinde yanıt vermesi gerektiği açık bir biçimde belirtilmiştir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’nın 76’ncı maddesi dilekçe hakkına ilişkindir. Söz konusu maddeye göre herkes, kendisi veya kamu ile ilgili dilek veya şikayetleri hakkında tek başına veya topluca yetkili makamlara yazı ile başvurma ve bunların süratle incelenmesi ve karara bağlanması hakkına sahiptir. Gerekçeye dayanacak kararın, en geç otuz gün içinde dilek ve şikâyet sahibine yazılı olarak bildirilmesi gerekir.
Benzer şekilde 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın 15’inci maddesi, özel kişilerin yetkili makamlardan istemde bulunmasına ilişkin usul ve kurallara açıklık getirmektedir. Söz konusu maddenin 1’üncü fıkrasına göre özel kişiler, kendileri veya kamu ile dilek ve şikayetleri hakkında, tek başına veya topluca, yetkili makamlara yazı ile başvurma ve idareden yetkisi içindeki bir konuda birel işlem yapmasını isteme hakkına sahiptir. Yasa’nın yine aynı maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca idare, istemle ilgili kararını, en geç otuz gün içinde, gerekçeli olarak, başvuran kişiye veya kişilere yazılı olarak bildirmekle yükümlüdür.
İdare, işlemlerini yasalar çerçevesinde yerine getirmek zorundadır. Hem Anayasa’da hem de İyi İdare Yasası’nda dilekçelerin otuz gün içerisinde cevaplanması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Ne Anayasa’da ne de İyi İdare Yasası’nda dilekçelerin cevaplandırılmasının belirli koşullar altında geciktirilebileceğine dair bir düzenleme yoktur. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin kendisine yazılı olarak başvuruda bulunan bir vatandaşın dilekçesini “şikâyete konu işyerinde izolasyonun yapılması beklendiği için” cevaplandırmamak veya bahse konu işin bitimini bekledikten sonra cevaplandırmak gibi keyfi hareket etme hakkı da yetkisi de yoktur. Dilekçeleri otuz gün içerisinde cevaplandırmamak, hem Anayasa hem de İyi İdare Yasası’nın ilgili hükümlerine aykırıdır.
Sayın Halide Yarkıner Belediyeye yaptığı dilekçesinde Golden Tulip Hotel-Pasha Casino’nun havalandırma ve klima motorlarından gelen kesintisiz ve yüksek sesten rahatsız olduğunu ve bu konuda yardım talep ettiğini belirtmektedir. Bu aşamada Belediyelerin gürültü ve rahatsızlıklar konusunda yasalar nezdinde nasıl görevlendirildiklerine bakmak gerekir.
51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 23’üncü maddesi Belediyelerin Diğer Görevleri hakkındadır. İlgili maddenin 7’nci fıkrasına göre “Gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almak ve bu amaçla denetimler yapmak” Belediyelerin görevlerindendir.
2/2023 sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasası ile yapılan değişiklikler sonrasında, Belediyeler Yasası’nın sabit para cezası gerektiren suçlar ile ilgili 122’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (Ş) bendi şu şekilde düzenlenmiştir;
|
Sabit Para Cezası Gerektiren Suçlar
|
122.
|
(1)
|
Sabit para cezasını gerektiren suçlar şunlardır;
|
|
|
(Ş)
|
Çevre Yasasının 58’inci maddesinin (2)’nci fıkrası uyarınca Belediyeler tarafından yaptırım uygulanması kapsamında çevre ile ilgili mevzuata aykırı olarak gürültü yapılması;
|
Aynı maddenin 4’üncü fıkrasının (A) bendine göre söz konusu sabit para cezası, aylık asgari ücret kadardır.
18/2012 sayılı Çevre Yasası 58’inci Çevresel Gürültü Yönetimiyle İlgili Makamlar maddesinin 2’nci fıkrası Belediyelerin bu konudaki yetki ve sorumluluğu ile alakalı olup aşağıdaki gibidir;
|
Çevresel
Gürültü Yönetimiyle İlgili Yetkili Makamlar
|
58.
|
(2)
|
Belediyeler:
|
|
|
(A)
|
Bu Yasanın 59’uncu maddesinin (1)’nci fıkrasının (A) bendi uyarınca çıkarılması öngörülen tüzükte belirtilen çevresel gürültü standartları da dahil olmak üzere, bu Yasada çevresel gürültüyle ilgili belirtilen genel kuralları izler ve uygulanmalarını sağlar.
|
|
|
(B)
|
Kendi sınırları içinden gürültüyle ilgili gelen şikayetleri değerlendirir ve gerekirse yaptırım uygular.
|
|
|
(C)
|
Bu Yasanın 59’uncu maddesinin (1)’inci fıkrasının (C) bendi uyarınca çıkarılması öngörülen tüzüğün gerektirmesi halinde stratejik gürültü haritaları ve çevresel gürültü eylem planları hazırlar.
|
Özetlemek gerekirse Belediyeler, hem 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası hem de 18/2012 Çevre Yasası tahtında gürültü ve rahatsızlıklarla alakalı yetkili makamlardan biridir.
Lefkoşa Türk Belediyesi, kendi sınırları içerisinde gerçekleşen gürültü ile ilgili olarak kendisine yapılan 13 Temmuz 2023 tarihli şikâyeti değerlendirmiş, şikâyet edilen işyerinden dışarıya yüksek ses çıktığını tespit etmiştir. Belediye’den gelen yazıda işyerinin sözlü olarak uyarıldığı, sonrasında işyerinin gürültüyü kesmek için izolasyon işlemi başlattığının tespit edildiği kaydedilmektedir. Lefkoşa Türk Belediyesi Halide Yarkıner’e 13 Temmuz 2023 tarihli dilekçesinin cevabı olarak 16 Mayıs 2024 tarihinde bir yazı göndermiştir ve yazıda şöyle denmektedir; “Golden Tulip Hotel – Pasha Casino’nun havalandırma ve klima motorlarının ses ile ilgili kontrolleri yapılmış olup işletme tarafından izolasyon yapılmıştır.”
Yaptığımız araştırma neticesinde Lefkoşa Türk Belediyesi’nin 25 Haziran 2024 tarihinde Çevre Koruma Dairesi’ne LTB.0.02-711/01-24/E.4165 sayılı bir yazı gönderdiği, bu yazıda Halide Yarkıner’in yapılan izolasyonun sorunu çözmeye yetmediği konusunda Belediye’ye yeniden dilekçe yazdığı tespit edilmiştir. Sözü geçen E.4165 sayılı yazıda Belediye, Çevre Koruma Dairesi’nden ses ölçüm yaparak sonucunu bildirmesini talep etmektedir. Belediyelerin ses ve gürültü ile ilgili yetki ve sorumlulukları yukarıda belirttiğimiz gibidir. Belediye’nin ses ölçüm sonuçlarına göre işlem başlatmasına ilişkin yasa ile belirlenmiş bir görevi yoktur. Belediye Golden Tulip Hotel – Pasha Casino isimli işyerine sözlü olarak uyarıda bulunmuştur ancak yasada “sözlü uyarı” biçiminde bir ifade ve/veya uygulama yoktur. İlaveten Lefkoşa Türk Belediyesi’nin 25 Haziran 2024 tarihinde Çevre Koruma Dairesi’ne gönderdiği LTB.0.02-711/01-24/E.4165 sayılı yazıda sözünü ettiği “tekrar yapılan dilekçeye” bir yanıt verdiğine dair Dairemize bir belge iletilmemiştir.
Netice itibarı ile 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 122’nci maddesine göre çevre mevzuatına aykırı biçimde gürültü yaptığı için Golden Tulip Hotel – Pasha Casino isimli işyerine bir aylık asgari ücret karşılığı kadar sabit para cezası kesilmesi gerekirdi. Ancak Lefkoşa Türk Belediyesi Sayın Halide Yarkıner’in şikayetine konu gürültünün kaynağı olan Golden Tulip Hotel – Pasha Casino’ya para cezası kesmemiş, Yasanın kendisine verdiği yetkiyi kullanmamıştır.
Bu aşamada çok önemli olduğuna inandığım bir hususun altını çizmekte yarar görüyorum. 51/1995 sayılı Belediyeler Yasası’nın 23’üncü maddesinin 7’nci fıkrası yukarıda da belirttiğimiz gibi Belediyelere gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almaları yönünde görev yüklemektedir. Yasada bahsi geçen gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almanın ne şekilde yapılabileceği konusunda Lefkoşa Türk Belediyesi Açılması İzne Bağlı Olan İşyerlerinin Çalışma Koşullarını Düzenleyen Tüzüğü önemli bir kılavuzdur.
Lefkoşa Türk Belediyesi Açılması İzne Bağlı Olan İşyerlerinin Çalışma Koşullarını Düzenleyen Tüzük, Belediyeler Yasasının Açılması İzne Bağlı Olan İşyerleri ve İzin Harcı hususunu düzenleyen 82’nci maddesi ve belediyelerle alakalı Tüzük Yapma Yetkisi konusundaki 133’üncü maddeleri tahtında hazırlanmıştır.
Tüzüğün 3’üncü maddesine göre Yasa’nın 82’nci maddesinde belirtilen işyerleri Belediyeden yazılı izin almadan açılamaz ve çalıştırılamaz. İzin belgeleri bir yıllık olup her yıl yenilenmelidir.
Lefkoşa Türk Belediyesi Açılması İzne Bağlı Olan İşyerlerinin Çalışma Koşullarını Düzenleyen Tüzüğün 5’inci maddesi şöyledir;
|
İzin Verilirken Gözönünde Bulundurulacak Kıstaslar
|
5.
|
İzin verilirken aşağıdaki kriterler esas alınır;
|
|
1)
|
İnsan sağlığına zarar verilmemesi;
|
|
2)
|
Tesis edilmiş yapıya tarihi, kültürel değerlere zarar verilmemesi ve çevre kirliliğine yol açmaması;
|
|
3)
|
İşyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili önlemlerin alınması;
|
|
4)
|
63/87 Sayılı Kat Mülkiyet Yasası’na uyulması;
|
|
5)
|
Yangına karşı önlem alınması;
|
|
6)
|
Otel, bar, sinema, içkili yerler için işleticilerin genel asayiş ve güvenlik açısından aranan şartlara sahip olması (Karakter Belgesi);
|
|
7)
|
Elektrik tesisatını uygun ve güvenli olması;
|
|
8)
|
Otel, pastahane, lokanta gibi yerlerin patlayıcı, yanıcı maddelerin satıldığı, depolandığı yerlerin yanında açılmaması;
|
|
9)
|
Bar, pavyon gibi umuma açık alkollü içki satılan yerlerin okul, yurt, cami gibi binaları etkilemeyecek uzaklıkta olması;
|
|
10)
|
18/2012 Çevre Yasası hükümleri ile uyum içinde olması;
|
|
11)
|
Park-trafik açısından sakınca yaratmamak için gerekli tedbirlerin alınması;
|
|
12)
|
Fiziksel engellilerin rahat hareket etmesini sağlayacak düzenlemelerin bulunması;
|
|
13)
|
55/1989 sayılı İmar Yasası kurallarına uygun olması;
|
Lefkoşa Türk Belediyesi’nin gürültü ve rahatsızlıkları önleyici önlemler almak konusundaki en büyük yardımcısı, yukarıda anılan Tüzüğün 5’inci maddesidir. Bu Tüzükle Belediyenin, işyerlerinin daha açılmadan önce birtakım önlemler alarak, binalarında gerekli teçhizatları kullanarak, belirli koşulları sağlayarak gürültü ve rahatsızlıkların ve sair olumsuzlukların önüne geçmesi mümkündür. Bu kıstaslar işyeri izinlerinin yenilenmesi sürecinde de geçerlidir. Dolayısı ile gürültü ve rahatsızlık oluşturması muhtemel ya da oluşturduğu tespit edilmiş durumların işyeri izinlendirme ve izin yenileme süresinde iyileştirilmesi mümkündür. Çevre Yasası’nın paydaşlarından biri olan Belediyelerin Yasa ile kendilerine verilmiş yetkileri kullanarak, günümüz koşullarında özellikle giderek kalabalıklaşan büyük kentlerdeki pek çok rahatsızlığı önlemelerinin mümkün olduğu görüşündeyim.
Sayın Halide Yarkıner’in başvurusu üzerine başlatılan soruşturmamız sırasında Lefkoşa Türk Belediyesi’nden şikâyete konu Golden Tulip Hotel-Pasha Casino’nun işyeri izni konusunda bilgi istenmiştir. Lefkoşa Türk Belediyesi’nden gelen yanıtta, Golden Tulip Hotel’in 2024 yılı için izni olmadığı, izin başvurusunda da bulunmadığı kaydedilmektedir. Belediyenin yazısında söz konusu işyerine sözlü uyarı yapıldığı ve 20 Eylül 2024 tarihinde yazılı ihbar verildiği belirtilmektedir. Dairemize sözü edilen yazılı ihbarın yapıldığına ilişkin bir belge gönderilmemiştir.
Öncelikle yeniden belirtmek gerekir ki Yasada “sözlü uyarı” biçiminde bir tanımlama yoktur. “Yazılı ihbar” ifadesi ise yalnızca Yasa’nın rahatsızlıklar ve rahatsızlıkların giderilmesi ile ilgili 25’inci maddesinde geçmektedir ve izinsiz işyeri çalıştırma konusu ile hiçbir alakası yoktur.
2/2023 sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasası’nın 61’inci maddesi Esas Yasa’nın 122’nci maddesinin, 62’nci maddesi de 123’üncü maddenin değiştirilmesine ilişkindir. Bu değişiklikler sonrasında, Belediyeler Yasası’nın sabit para cezası gerektiren suçlar ile ilgili 122’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (J) bendine göre “açılması izne bağlı olan işyerlerinin önceden izin almaksızın açılması veya çalıştırılması veya çalıştırma koşulları ile ilgili iznin yenilenmemesi” sabit para cezası gerektiren bir suçtur. Aynı maddenin 4’üncü fıkrasına göre bu sabit para cezası, aylık asgari ücret kadardır.
Belediyeler Yasası’nın Belediyelerin Kapatma Cezası Verebileceği Suçlar başlıklı 123’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının (A) bendi şöyledir;
|
Belediyelerin Kapatma Cezası Verebileceği Suçlar
|
123.
|
(1)
|
Belediyelerin kapatma cezası verebileceği suçlar şunlardır;
|
|
|
(A)
|
İşyerlerinin, bu Yasanın 81’inci ve 82’nci maddelerine aykırı olarak önceden izin alınmaksızın açılması veya yenileme izni almaksızın veya izin amacına aykırı veya izin koşullarına aykırı olarak çalıştırılması veya 16’ncı maddenin (3)’üncü fıkrasına aykırı hareket etmesi;
|
Bu iki maddeyi özetlemek gerekirse Lefkoşa Türk Belediyesi, işyeri iznini yenilemeden çalışan bu işyeri ile ilgili işlem başlatmalıydı. Lefkoşa Türk Belediyesi’nin söz konusu işyerine bir aylık asgari ücret karşılığı kadar para cezası kesmesi gerekmekte idi. Bu koşullar altında, Belediye’nin işyerine kapatma cezası verme yetkisi de vardı. Ancak Belediye, Yasa ile kendisine verilen yetkiyi kullanmamış, Yasa’da yeri olmayan bir “sözlü uyarı”nın ardından yine Yasa’da böyle bir durumda yeri olmayan yazılı ihbarda bulunmayı uygun görmüştür. Böyle bir durumda yazılı ihbar verilmesinin yasada yeri olmaması bir yana, işyeri izinlerinin yıllık olduğu ve bu süre bitiminin 31 Aralık olduğu düşünüldüğünde 20 Eylül tarihinde yazılı ihbar vermenin ne kadar anlamlı olacağını da ayrı bir değerlendirme konusudur.
Lefkoşa Türk Belediyesi’ne yönelttiğimiz bir diğer soru Golden Tulip Hotel-Pasha Casino adlı işyerinin koşullarının, gürültü mevzuatına göre yeterli olup olmadığı konusunda değerlendirme yapıp yapmadıkları idi. Belediye’den gelen yazıda bu sorumuza herhangi bir cevap verilmemiştir. Söz konusu işyerinin işyeri izni yenilenirken mevcut sorunun giderilip giderilmediği veya işyerinin bu konuda ne yaptığının dikkate alınıp alınmadığı sorumuz da Belediye tarafından cevapsız bırakılmıştır.
Sayın Halide Yarkıner’in başvurusunda şikayetçi olduğu diğer kurum da Çevre Koruma Dairesi’dir. Daire ile yapılan yazışmada Golden Tulip Hotel-Pasha Casino adlı işyerine denetim yapılıp yapılmadığı ve ne bulgu elde edildiği sorulmuştur. Çevre Koruma Dairesi Müdürü’nün yanıtı şöyledir; “Dairemize 13 Temmuz 2023 tarihinde Sayın Halide Yarkıner tarafından yazılı olarak sunulan şikâyet dilekçesi sonrası bahse konu otel denetlenmiş ve denetim neticesinde otelin şikâyete konu olan ünitelerden kaynaklanan gürültünün Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nde belirtilen standartları sağlamadığı tespit edilmiş olup ilgili otelin yetkililerine bu uyumsuzluğun giderilmesi söylenmiştir. Otel yetkilileri gürültüye sebep olan sorunu ortadan kaldırdıklarını Dairemize bildirmelerinin ardından yapılan denetimde şikâyete konu olan gürültü seviyesinin ilgili Tüzük standartlarını sağladığı ve şikâyete konu olan sıkıntının giderildiği tespit edilmiştir. Yapılan bu tespitler 23 Ağustos 2023 tarihli yazımız ile Lefkoşa Kaymakamlığına iletilmiş ve aynı durum sözlü olarak şikâyet sahibine de aktarılmıştır. …. Ağustos 2023 tarihinde giderilen gürültü sorunu Kasım 2023 tarihinden itibaren tekrar baş göstermiştir. Kasım 2023 ile Eylül 2024 tarihleri arasında yapılan denetimlerde ilgili otele önce süre ihbarnamesi ve ardından ise ceza ihbarnamesi verilmiştir. Konu hakkında Lefkoşa Kaymakamlığı ile Lefkoşa Türk Belediyesi yazılı olarak, şikâyet sahibi ise sözlü olarak bilgilendirilmiştir.”
Raporumuzun başında detaylı olarak belirtilen gerekçelerle, Çevre Koruma Dairesi’nin kendilerine yapılan yazılı dilekçeyi sözlü olarak cevaplandırmaları Anayasa ve İyi İdare Yasası’nın ilgili hükümlerine aykırıdır.
18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 59’uncu maddesi tahtında hazırlanan Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nün yürütme yetkisi Çevre Koruma Dairesi’ndedir. Tüzüğün 4’üncü maddesinin 2’nci fıkrasının (D) bendine göre “Tesis, işletme veya atölyelerin faaliyetleri nedeni ile meydana gelen ısıtma-soğutma ve havalandırma için kullanılan sabit/hareketsiz teçhizatlar ve diğer gürültü çıkarması muhtemel teçhizatlar.” Tüzüğün kapsamı dahilindedir.
Çevre Koruma Dairesi’nden gelen cevapta, yakınma konusu olan gürültünün Çevresel Gürültü Değerlendirmesi ve Yönetimi Tüzüğü’nde belirtilen standartları sağlamadığını tespit ettikleri kaydedilmekle birlikte bahsi geçen ölçüm sonuçları Dairemize iletilmemiştir.
Sayın Yarkıner Çevre Koruma Dairesi’ne 13 Temmuz 2023 tarihinde başvurmuştur. Çevre Koruma Dairesi, 26 Şubat 2024 tarihinde, “Grand Pasha Hotel” adlı işyerine 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56(1) maddesine aykırı hareket ettiği gerekçesi ile 007881 sayılı ihbarnameyi iletmiştir. İhbarnamede Çevre Yasa gereği sorunun 45 gün içerisinde giderilmesi gerektiğini belirtilmektedir. Çevre Koruma Dairesi, 23 Mayıs 2024 tarihinde 006534 numaralı Ceza İhbarnamesi ile “Çevre Yasası’nın 56(1) maddesine uygun davranmama ve gerekli önlemleri almama” nedeni ile işyerine yarım asgari ücret karşılığı kadar yani 13,793.50 Türk Lirası (on üç bin yedi yüz doksan üç TL elli Kr) ceza kesmiştir. Söz konusu ceza bedeli, ilgili işyeri tarafından 23 Mayıs 2024 tarihinde Gelir ve Vergi Dairesi’ne yatırılmıştır.
18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56’uncu maddesi Çevresel Gürültü Yönetimi ile İlgili Yükümlülük ve Sorumluluklara ilişkin olup 1’nci maddesine göre “Kişilerin huzurunu ve sükununu ve/veya bedensel ve duygusal sağlığını bozacak şekilde gürültü yapmak yasaktır.” Çevre Koruma Dairesi bu maddeye aykırı davrandığı gerekçesi ile ilgili işyerine ihbarname göndermiştir.
18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın Suçlar ve Cezalar Başlıklı on beşinci Kısım 78’nci maddenin 1’inci fıkrası aşağıdaki gibidir;
|
Cezalarda
Yetki, Yöntem ve Tekerrür
CETVEL
|
78.
|
(1)
|
Bu Yasanın 79’uncu maddesinin (3)’üncü fıkrası ile 80’nci maddesinin (1)’inci ve (2)’nci fıkralarında belirtilen suçlar ile ilgili olarak, bu Yasaya ekli Cetvelde uygulanacak idari para cezaları Çevre Koruma Dairesi tarafından verilir ve ilgililere ceza ihbarnamesi tahtında yazılı olarak tebliğ edilir.
Ancak ceza ihbarnamesi uygulanmasından önce suçu işleyene ihlali düzeltmesi veya sözkonusu kirliliği temizlemesi veya çevrede yarattığı hasarı telafi etmesi için en fazla otuz güne kadar müddet tanıyan süre ihbarnamesi verilebilir. Eğer ihlal, kirlilik veya yaratılan hasar, belirtilen zaman içerisinde düzeltilmez, temizlenmez veya telafi edilmezse, suçu işleyen gerçek veya tüzel kişiye ceza ihbarnamesi tebliğ edilir.
|
Yukarıdaki madde ile anlaşıldığı üzere süre ihbarnamesi, Yasa’nın 79(3) ve 80(1) ve (2) maddelerindeki suçlarla ilgili olarak verilir ve süresi en fazla otuz günle sınırlıdır. Çevre Koruma Dairesi’nin 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56’uncu maddesine aykırı davrandığı gerekçesi ile ilgili işyerine ihbarname göndermesi ve tespit edilen sorunu gidermesi için 45 günlük bir süre tanıması Yasa’ya uygun değildir.
18/2012 sayılı Çevre Yasası uyarınca, Çevre Koruma Dairesi tarafından Yasa’nın 56’ncı maddesin 1’inci fıkrasına aykırı davranan ilgililere Yasaya ekli Cetvele göre aylık asgari ücretin yarısı kadar idari para cezası verilir. Çevre Koruma Dairesi’nin Grand Pasha Hotel adlı işyerine yarım asgari ücret karşılığı kadar idari para cezası vermesi doğru bir uygulamadır.
Çevre Koruma Dairesi Müdürü Dairemize gönderdiği yazıda “Bahse konu otelin şikâyete konu olan soruna karşı başlattığı çalışmaların akıbeti önümüzdeki günlerde de denetlenmeye devam edecektir.” demiştir.
Raporumuzu özetleme noktasında, idarenin dilekçelerin cevaplandırılması konusunda nasıl bir yol izlemesi gerektiğinin Anayasa ve İyi İdare Yasası’nın ilgili hükümleri ile belirlenmiş olduğunun bir kez daha altını çizmekte yarar görüyorum. İdare, kendisine yapılan dilekçeleri otuz gün içerisinde cevaplamakla yükümlüdür. İdarenin, otuz günlük süre içerisinde, herhangi bir nedene bağlı olarak, sürdürülen işlemi tamamlamasının mümkün olmadığı hallerde, kişiyi bu durumdan yazılı olarak haberdar etmesi gerekir. İdarenin dilekçelerin cevaplandırılmasında, Anayasa ve İyi İdare Yasası ile belirlenmiş olan otuz günlük süreyi şu ya da bu nedenle aşmak, kendi yaptığı iş ya da işleme göre uygun gördüğü veya işini tamamladığı bir tarihte cevaplandırmak gibi keyfi hareket etme hakkı da yetkisi de yoktur.
Raporumuzda detaylı olarak anlatıldığı biçimde hem Lefkoşa Türk Belediyesi’nin hem de hem de Çevre Koruma Dairesi’nin kendilerine yapılan yazılı dilekçeyi usulüne göre, süresi içerisinde yazılı olarak cevaplandırmadıkları tespit edilmiştir. Bu hususta hem Lefkoşa Türk Belediyesi’nin hem de hem de Çevre Koruma Dairesi’nin Anayasa ve İyi İdare Yasası’na aykırı davrandıklarını söylemek mümkündür.
Lefkoşa Türk Belediyesi, Golden Tulip Hotel – Pasha Casino isimli işyerinde rahatsızlık verici gürültü tespit etmiş ancak işyerine Belediyeler Yasası’nın 122’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (Ş) bendinde uygun görüldüğü biçimde, bir aylık asgari ücret kadar sabit para cezası kesmeyerek Yasaya aykırı hareket etmiştir.
İlaveten Lefkoşa Türk Belediyesi Golden Tulip Hotel – Pasha Casino isimli işyerinin işyeri iznini yenilemeden çalıştırıldığını tespit etmesine rağmen herhangi bir işlem başlatmamış, Belediyeler Yasası’nın 122’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (J) bendine dayanarak para cezası kesmemiş, 123’üncü maddeye dayanarak işyerine kapatma cezası vermemiş, Yasa’da yeri olmayan bir sözlü uyarının ardından yine Yasa’da böyle bir durumda yeri olmayan yazılı ihbarda bulunmayı uygun görmüştür. Belediye’nin bu durumda da Yasa ile kendisine verilen yetkiyi kullanmadığı anlaşılmaktadır.
Çevre Koruma Dairesi Golden Tulip Hotel – Pasha Casino isimli işyerinde kişi huzur ve sükununu ve/veya sağlığını bozacak biçimde gürültü yapıldığını tespit etmiş ve bunun giderilmesi için işyerine kırk beş gün süre tanındığını bildiren bir ihbarname göndermiştir. Çevre Yasası’na göre süre ihbarnamesinin en fazla otuz günle sınırlandırılmış olması bir yana söz konusu suçla ilgili süre ihbarnamesi gönderilmesinin Yasa’da yeri yoktur. Bu cihetle Çevre Koruma Dairesi’nin söz konusu işyerine hatasını düzeltmesi için kırk beş günlük süre tanıması yersiz bir uygulamadır.
Çevre Koruma Dairesi’nin Golden Tulip Hotel – Pasha Casino isimli işyerine 18/2012 sayılı Çevre Yasası’nın 56’ncı maddesin 1’inci fıkrasına aykırı davranması nedeniyle aylık asgari ücretin yarısı kadar idari para cezası vermesi doğru bir uygulamadır.
Çevre Koruma Dairesi ve yerel yönetimler Çevre Yasası’nın paydaşlarındandır ve giderek kalabalıklaşan kentlerde her gün farklı alanlarda karşımıza çıkan çevre sorunları konusunda iş birliği içerisinde çalışmaları önemlidir. Çevre ile ilgili konularda uyulması gereken kurallar ve uyulmaması halinde yapılacak uygulamalar ve cezalar, Yasa ve Tüzüklerle belirlenmiştir. Ancak Yasa ve Tüzüklerin yerinde uygulanması ve kurumların kendilerine tanınan yetkileri hakkı ile kullanmalarının, sorunları önlemekte yararlı olacağı görüşündeyim.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)