Sayın Mehmet Öztürk Kumser, Kalkanlı Yaşam evinde bulunan hastalar adına her ay kişi başı 1000 TL alındığını, bahse konu Yaşam Evinde kantin bulunmamasına rağmen kantin ücreti adı altında hasta yakınlarından zarf usulü ile para alındığını iddia ederek konunun Dairemiz tarafından soruşturulmasını talep etmektedir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve rapor hazırlanmıştır.
Konu ile ilgili olarak öncelikle Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü ile görüşülerek bilgi alınmış, akabinde Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü’nden yazılı bilgi talep edilmiştir. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü, sorularımızı yanıtlayarak konuya ilişkin belgeleri tarafımıza göndermiştir.
Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü, Kalkanlı Yaşam Evi’nin içinde olduğu binanın 2008 ve/veya 2009 senesinden önce özel bir teşebbüs tarafından turizm tesisi olarak yapıldığını ancak işletilmediğinden dolayı Devlet envanterine kaydedildiğini belirtmiştir. Sonrasında yaşlı bakım evi haline getirilmesi amacıyla Başbakan ve Bakanlar Kurulu tarafından Sağlık Bakanlığına devredildiğini ifade etmiştir.
Kalkanlı Yaşam Evi olarak adlandırılan tesis 25 Eylül 2018 tarihli ve TE(K-I)1101-2018 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan alınarak Sağlık Bakanlığı’nın kulanım ve yönetimine verilmiştir.
Kalkanlı Yaşam Evinde Ağustos 2022 itibarıyla 62 kişinin hizmet gördüğü ve 48 kişinin çalıştığı tespit edilmiştir. Kalkanlı Yaşam Evinde hizmet veren 48 çalışandan 1 kişinin hizmet alımı olarak, 5 kişinin hemşire olarak, 5 kişinin geçici veya mevsimlik işçi olarak, 37 kişinin ise taşeron şirket aracılığı ile çalıştığı saptanmıştır. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü bakımevleri ile ilgili bir mevzuat bulunmaması sebebiyle Kalkanlı Yaşam Evinin Kronik Hastalıklar Hastanesi ve Özel Dal Hastaneleri Yasası kapsamında faaliyet gösterdiğini ifade etmektedir.
Değiştirilmiş ve Birleştirilmiş şekliyle 86/1991 sayılı Kronik Hastalıklar Hastanesi ve Özel Dal Hastaneleri Yasasının 2’inci maddesinde Kronik Hastalıklar Hastanesi ve Özel Dal Hastanelerinin tefsiri yapılmıştır. Buna göre;
"Kronik Hastalıklar Hastanesi”, güçsüz ve tıbbi bakıma muhtaç, sosyal ve ekonomik yönden yoksunluk içinde bulunan yaşlı yurttaşların bir ev ortamı içinde bakılıp korunması; Tıbbi, psikolojik ve sosyal yönden doyurucu özelliklere sahip kılınması ve her türlü gereksinimlerinin giderilmesini sağlamak amacı ile kurulan Hastaneyi anlatır.
“Özel Dal Hastaneleri”, belirli bir yaş ve cins grubu hastalar ile belirli bir hastalığa tutulanların veya bir organ veya organ grubu hastaların muayene, tetkik ve tedavi edildikleri; Kronik Hastalıklar Hastanesi, Barış-Ruh ve Sinir Hastanesi, Radyasyon Onkoloji Merkezi, Thalassaemia Merkezi gibi herhangi bir yataklı tedavi kurumunu anlatır.
Kalkanlı Yaşam Evi, yaşlanma nedeniyle günlük yaşamını desteksiz olarak geçiremeyecek, bakıma muhtaç kişilerin kaldığı Yaşlı Bakım Evi olarak faaliyet gösteren bir yapıdır. Dolayısı ile bahse konu Yaşam Evi’nin 86/1991 sayılı Kronik Hastalıklar Hastanesi ve Özel Dal Hastaneleri Yasası kapsamında faaliyet göstermesi ve/veya değerlendirilmesi mümkün değildir.
Kalkanlı Yaşam Evinin pratikte faaliyet göstermesine rağmen bu faaliyetin sürdürülmesi ile ilgili yapılan tüm işlemler yasal zemine dayanmamaktadır.
İlaveten Sayın Kumser’in Kalkanlı Yaşam Evinde bulunan hastalar adına her ay kişi başı 1000 TL alındığı, bahse konu Yaşam Evinde kantin bulunmamasına rağmen kantin ücreti adı altında hasta yakınlarından zarf usulü ile para alındığı iddiaları ile ilgili tespit edilen hususlar aşağıdaki gibi olup mali soruşturma gerekmektedir.
- Dönemin KKTC Sağlık Bakanlığı Müsteşarı’nın, Kalkanlı Yaşam Evi Sorumlu Hekimine Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü eliyle 11 Şubat 2019 tarihli ve SAB.0.00-673/08-19-E.572 sayılı yazı göndererek Yaşam Evinde yatan hastalar için her ay 1.000 TL Sağlık Fonu Hesabına yatırım yapılması, ayrıca hastaların kendi ihtiyaçları için harcanmak üzere ve yapılan harcamaların faturalarının hasta yakınlarına ay sonunda verilmesi kaydıyla 500 TL de aylık giderlerinin karşılanması amacıyla İdareye teslim edilmesi gerektiğini bildirerek, gereğini talep ettiği tespit edilmiştir. Soruşturmamız kapsamında incelediğimiz dekontlarda, hasta yakınlarının hastaları adına 1000 TL’yi Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd. nezdinde bulunan10-304-0006169033 numaralı ve KKTC Sağlık Bakanlığı Fonu (Fon Bağış Hesabı) isimli hesabına yatırdığı tespit edilmiştir. Ancak yine aynı bankada Kalkanlı Yaşam evi isimli ve 563341 sayılı bir hesabın bulunduğu, bahse konu hesabın 12 Ocak 2021 tarihinde açıldığı, hesapta yetkili kişinin Şebnem Yumurtacıoğlu olduğu ve bahse konu hesaba Kalkanlı Yaşam Evinde bulunan bazı kişilerin adına 500TL, 1000TL ve 2000TL tutarında paralar yatırıldığı tespit edilmiştir.
- Hasta yakınları tarafından hastalar adına tutanak karşılığı elden 1000TL’lik ödemeler teslim edildiği tespit edilmiştir. Elimizde bulunan tutanaklarda imzası bulunan ve 1000 TL teslim alan Birkan Kızılkaya ve Mehmet Özçaydanlı’nın taşeron firma aracılığı ile işe alındığı ve güvenlik görevlisi olarak çalıştığı, Mehmet Yıldırım’ın ise geçici işçi olarak istihdam edildiği ve güvenlik görevlisi olarak çalıştığı saptanmıştır. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü, bahse konu çalışanların görevlerinin yanında tahsilat görevini de icra etmeleri gerektiği dönemin KKTC Sağlık Bakanı tarafından bildirildiğini ifade etmiştir. Ancak yaptığımız araştırmada bahse konu kişilerin tutanak karşılığı para almak için görevlendirildiği ile ilgili herhangi bir belgeye ulaşılamamıştır.
- KKTC Sağlık Bakanlığına yöneltmiş olduğumuz tutanak karşılığı olarak alınan paranın denetimi kim tarafından ve ne sıklıkta yapıldığı, söz konusu paranın nerede muhafaza edildiği, ya da söz konusu paralarla yapılan harcamaların nasıl muhasebeleştirildiği sorularına net bir cevap verilmemiş ve harcamalara ilişkin bir belge de sunulmamıştır.
- 28 Mart 2022 tarihinde Kalkanlı Yaşam Evi İdare Birimi masa çekmecesinde bulunan 1945 TL tutarında para bulunmuş ve söz konusu para tutanak karşılığı Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Başhekimine teslim edildiği tespit edilmiştir. Yine 18 Nisan 2022 tarihinde Dönemin Kalkanlı Yaşam Evi sorumlu hekimi Yataklı Tedavi Kurumları Müdürlüğüne yazdığı bir yazı ile birlikte görevden ayrılırken yanında bulunan ve devredecek kimse olmadığından kaybolmaması amacıyla yanına aldığını ifade ettiği 19,600 TL tutarındaki parayı Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi İdaresine teslim ettiği tespit edilmiştir.
Yapılan soruşturmada Bakım Merkezleri ile ilgili herhangi bir yasal mevzuatın olmadığı, bu eksikliğin giderilmesi için yasal mevzuat çalışması yapıldığı ancak neticelendirilip yasallaşmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla Kalkanlı Yaşam Evinin yasalara binaen oluşmuş bir yasal dayanağı olmadığı ve Kalkanlı Yaşam Evindeki görevli personelin (48 kişi ) görevlendirmelerine dayanak oluşturacak bir teşkilat yasasının da mevcut olmadığı tespit edilmiştir.
İdarenin yaptığı işlemlerde hesap verebilir olması ilkesinden hareketle yukarıda bahsedilen hususların kapsamlı bir mali denetimden geçmesi yararlı olacaktır.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)