Gazimağusa Türkmenköy’de ikamet eden Sayın Savaş Yeşildal, Türkmenköy’de kain Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:760, Parsel:761 Parsel:765, Parsel:766/1 ve Parsel 767’nin mülkiyetine sahip olduklarını, bahse konu parseller yanında bulunan Parsel:762’nin KKTC İçişleri Bakanlığı Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü’nden puanlarına karşılık talep edilmesine rağmen, yol genişletilmesi olasılığı ileri sürülerek Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü tarafından taleplerinin reddedildiğini, bu süreçte veya 2018 seçimlerinden önce Parsel:762’nin Sayın Kemal Hoca isimli kişiye verildiğini, ayrıca, Sayın Yeşildal ayrıca mülkiyetine sahip olduğu Parsel: 761’in yanında bulunan Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:777.13 hali arazi içerisinde bulunan su kuyusunun şahsına tahsis olduğunu, geçimini sağladığı mandırası ve ağaçlar için bahse konu su kuyusunu kullandığını, ancak Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:777.13 hali arazinin Gazimağusa Kaymakamlığı tarafından yine Sayın Kemal Hoca’ya kiralandığını iddia ederek konuların soruşturulması maksadıyla Dairemize başvurmuştur.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Yapılan soruşturmada, Türkmenköy’de kain Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:762’in Sayın Fezile Arif’in kullanımında ve/veya tasarrufunda olduğu, anılan kişi adına açılmış TMD-182/2002 nolu dosyanın engeli olduğundan söz konusu dosyanın 12 Ağustos 2008 tarihinden beri Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü’nde olduğu ve 1 Nisan 2017 tarihli H(K-1) 933-2017 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kırsal kesim kapsamına alındığı tespit edilmiştir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde ikamet eden veya yurt dışında ikamet edip kesin dönüş yapacak, kendisinin, eşinin veya velâyeti altındaki çocuklarının, oturmaya elverişli bir konutu olmayan yurttaşları, mortgage sistemi ile satış veya uzun süreli icar yöntemiyle sağlık koşullarına uygun, sağlam, ucuz ve kaliteli birer konut sahibi yapmak veya bu kişilere oturmaya elverişli konut temin etmek veya konut yapımı için arsa veya arazi temin etmek amacıyla 63/2007 sayılı Konut Edindirme Yasası yürürlüğe konmuştur. Mezkur Yasa’ya göre, İskan ve Rehabilitasyon Dairesi, konut ve kırsal kesim amaçlı olarak İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası uyarınca belirlenen boş ve rezerv arsaları ve arazileri tespit eder. Tespit edilen arsa ve araziler, İdarenin uygun görmesi durumunda Bakanlar Kurulu Kararı ile bu Yasa maksatları için kullanılmak üzere İdareye devredilir. İdareye devredilen arsa ve arazinin bedeli, alt-yapısı tamamlanmadan rayiç bedel üzerinden belirlenir. Belirlenen rayiç bedel İdare tarafından Maliye Bakanlığı nezdinde bulunan İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası uyarınca belirlenen eşdeğer malların tazmini hesabına yatırılmak sureti ile ödenir.
Bu çerçevede, Türkmenköy’de kain Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:762 kırsal kesim arsası kapsamına alınmıştır.
63/2007 sayılı Konut Edindirme Yasası tahtında yapılan “Konut ve Kırsal Kesim Arsa Hak Sahipliğinde Başvuru ve Sıralama Tüzüğü” Kırsal Kesim Arsa Hak sahiplerinin ve Mortgage Sistemi ile yapılacak olan konutların hak sahiplerinin saptanması ve sıralanma sürecinde, başvuru yapacak yurttaşlarda doldurmaları istenecek başvuru formu, içeriği ve başvuruda istenecek olan belgeler iler sıralamada uygulanacak olan puanlama yöntem ve prensiplerini içermektedir. Dolayısıyla, Sayın Savaş Yeşildal’ın hak sahipliği içi aranan nitelikleri taşıdığını düşündüğü durumda mevcut yasal süreci takip etmesi ve gerekli işlemleri tamamlaması öngörülmektedir.
Benzer şekilde, 53/1989 sayılı Hali Araziler (İcarlama ve Yönetim) Yasası, Hali arazilerin, icar takdiri ile ilgili işlemler ile icar sözleşmesinin imzalanması ve icar bedellerinin tahsili ile ilgili tüm işlemlerin, İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile hali arazinin bulunduğu ilçe Kaymakamı tarafından yürütülmesini emretmektedir. Bu durumda Sayın Yeşildal’ın mevzuat uyarınca Gazimağusa Kaymakamlığı’na başvuruda bulunması gerekirdi.
Sayın Savaş Yeşildal, başvuru konusu şikayetinde Türkmenköy’de kain Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:777.13 içerisinde bulunan su kuyusunun şahsına tahsisli olduğunu ancak Gazimağusa Kaymakamlığı’nın anılan parseli ufak işyeri amacıyla 10 yıllığına Sayın Kemal Hoca’ya kiralanmasından ötürü kuyuyu kullanamadığını bu nedenle de geçimini sağlayamaz olduğunu iddia etmiştir. Bu amaçla, Sayın Yeşildal, Türkmeköy topraklarında bulunan Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:777.13’deki hali arazinin 1989 tarihinden beri kullanımında olduğunu tasdik eden Türkmenköy Muhtarı Sayın Ayşe Koral imzalı 18 Ağustos 2017 tarihli bir belgeyi Dairemize sunmuştur.
43/2009 sayılı Köy ve Mahalle İhtiyar Heyetleri Yasası tahtında köy ve mahalle yerel yönetiminin (İhtiyar Heyetinin) başı ve yürütme organını Muhtardır ve Muhtarların görev, yetki ve sorumlulukları mezkur Yasa çerçevesinde düzenlenmiştir. Bahse konu Yasa’ya göre Muhtar, resmi bir makam tarafından herhangi bir kişinin taşınır veya taşınmaz malı bulunup bulunmadığına dair bilgi istenmesi halinde, gerekli araştırmayı yapar ve resmi merciye iletilmek üzere taşınır veya taşınmaz mala ilişkin bilgileri içeren bir belge verebilir.
KKTC İçişleri Bakanlığı Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü Gazimağusa Amirliği’nin 12 Temmuz 2016 tarih ve D-534/2016 sayılı yazısında bahse konu hali arazinin kaydının yeni yapıldığı belirtilmektedir. Yapılan araştırmada, bahse konu arazinin Hali Arazi İcar Takdir Komisyonu’nun 22 Kasım 2016 tarih ve 6/2016 sayılı kararı ve KKTC İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile 13 Ocak 2017 tarihinde Türkmenköy sakini Sayın Kemal Hoca’ya kiralandığı tespit edilmiştir. Bu durumda, Türkmenköy Muhtarı Sayın Ayşe Koral imzalı 18 Ağustos 2017 tarihli yazının gerçeği yansıtmadığı ve/veya tam araştırma yapılmadan verildiği aşikardır. Araştırma yapmadan ve tamamen Sayın Savaş Yeşildal’ın beyanı üzerine Türkmenköy Muhtarı Sayın Ayşe Koral’ın resmi makamlara sunulmak üzere belge tanzim etmesi idari bir hatadır ve b tür ciddi sonuçlar doğurabilecek hataları KKTC İçişleri Bakanlığı denetlemesi ve gerektiği durumlarda soruşturma başlatması gerekmektedir.
Sayın Savaş Yeşildal Türkmenköy’de kain Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:777.13 içerisinde bulunan su kuyusunun şahsına tahsisli olduğunu iddiasının da gerçeği yansıtmadığı tespit edilmiştir. Şöyle ki, Kuyu Açılması veya ıslahı ve korunmasını ve su haklarını düzenleyen Fasıl 351 Kuyular Yasası’nın 3’üncü maddesinin 1’incı fıkrası kuyu açılması ve ıslahında yetkili makamı bölgenin Kaymakamı olarak belirlemiştir. Uzun yıllardır geçimini anılan su kuyusundan sağladığını iddia eden Sayın Yeşildal’ın, bahse konu kuyu için bugüne kadar ruhsat alma girişiminde bulunmadığı anlaşılmaktadır. Şöyle ki, bahse konu Parsel içerisinde bir su kuyusunun mevcut olduğu hususu Gazimağusa Kaymakamlığı tarafından 2019 yılında tespit edilmiştir.
Bununla birlikte, Sayın Kemal Hoca’nın, KKTC İçişleri Bakanlığı Konut Edindirme Birimi Sosyal Konut Müdürlüğü ile yapılan yazışma neticesinde mezkur Yasada belirtilen kriterlere uygun olarak hak sahipliği başvurularını tamamladığı tespit edilmiştir. Ancak, Türkmenköy’de kain Pafta/Harita XXXII/12 Parsel:777.13’ü mevzuat çerçevesinde kiralayan Sayın Kemal Hoca’nın sözleşmesinin Gazimağusa Kaymakamlığı tarafından belirlenen süre içerisinde bahse konu araziye hiçbir yatırım yapmaması gerekçesi ile 53/1989 sayılı Hali Araziler (İcarlama ve Yönetim) Yasası uyarınca feshedilmesi İdarenin görevini yerine getirdiğinin bir göstergesidir.
Netice itibarıyla, Sayın Savaş Yeşildal’ın başvuru konusu şikayetinin haksız ve/veya yersiz olduğu anlaşılmaktadır.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)