Sayın Kürşad Ulutuğ, eşine ait işyerinde çalışmakta olduğunu, bu nedenle Sosyal Sigortalar Dairesi Güzelyurt Bölge Amirliği’ne müracaatta bulunarak işçi statüsünde sosyal sigorta yatırımı yapmak istediğini ancak eşlerden birinin işveren olması durumunda, diğer eşin de sosyal sigortasını işveren olarak yatıramayacağı, bu yönde yasal bir düzenleme olduğu bilgisinin Daire çalışanları tarafından şahsına bildirildiğini iddia ederek, konunun Dairemiz tarafından soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine mezkur konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
KKTC Anayasası’nın 55’inci maddesi tahtında herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Bu hakkı sağlamak için sosyal sigortalar ve benzeri sosyal güvenlik kurumları ile sosyal yardım örgütleri kurmak ve kurdurmanın Devletin ödevleri arasındadır. Bu bağlamda, iş kazalarıyla meslek hastalıkları, hastalık, işsizlik, analık, malûllük, yaşlılık, evlenme, ölüm hallerinde Sosyal Sigorta yardımları sağlamak amacıyla 16/1976 sayılı Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası düzenlenmiştir.
Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasa’nın 4’üncü maddesi Yasa’nın kapsamı ile ilgili kuralları düzenlemektedir. Mezkur Yasa maddesi uyarınca, kamu görevlileri kadrolarında hizmete alınma şart tasarruflarına dayanarak çalıştırılanlar, bir hizmet veya çıraklık akdine dayanarak çalıştırılanlar, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar ve işveren durumundaki çiftçiler sigortalı olurlar.
16/1976 sayılı Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası’nın 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası tahtında kendi nam ve hesabına bağımsız bir kişi gibi sigortalı olmak istemeyen eşi, anası, babası veya 18 yaşından küçük çocukları sigortalı sayılmazlar. Eşinin işyerinde çalışan diğer eşin ancak 16/1976 sayılı Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası’nın 4’üncü maddesinin 3’üncü fıkrasında belirtildiği gibi “kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar” kapsamında sigortalı olabilmektedir.
Dolayısıyla Sayın Kürşad Ulutuğ’un “kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar” kapsamında sigortalı olabilmektedir.
Sayın Ulutuğ’un işveren olan eşinin yanında hizmet akidli olarak çalışamayacağının İdare tarafından belirtilmesinde İdare’nin bir hatası ve/veya ihmali bulunmamaktadır. Bunun aksine, İdare Yasa’da belirtilen şekilde hareket etmiştir.
İdare’nin Sayın Ulutuğ’un dilekçesine KKTC Anayasası ile 27/2013 sayılı İyi İdare Yasası’nın ilgili hükümleri gereğince emredildiği sürede cevap verilmemesi ise İdare’nin bir hatasıdır ve/veya ihmalidir. İlgili Daire bundan dolayı doğacak zararları söz konusu İyi İdare Yasası’ndaki kurallar çerçevesinde gidermekle yükümlü olacaktır.
Bu bağlamda, Sayın Ulutuğ’un Sosyal Sigortalar Dairesi’ni şikayetine neden olan hususta, İdare’nin bir hatası olmadığı ve/veya Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası’na uygun davrandıkları sonucuna varılması gerekmektedir.
Emine DİZDARLI
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)