Sayın Şenay Akkuş, Lefke, Ömerli’de kain 26 ve 28 numaralı (eski parsel numarası 143 ve 144) parsellerin sahibi olduğunu, arazilerine ve köy mezarlığına ulaşmak için Sayın İsmet Uyar’a ait olan 315 numaralı parselin kenarındaki yolu kullandığını, yapılan yeni ölçümlere göre bahse konu toprak yolun Sayın İsmet Uyar’ın 315 numaralı parseline dahil edildiğini, Sayın İsmet Uyar’ın söz konusu toprak yolu kapatarak araziyi tellediğini, arazilerine ve köy mezarlığına gitmek için başka yol bulunmadığını ve bu durumun mağduriyet yarattığını iddia ederek konunun Dairemiz tarafından soruşturulmasını talep etmiştir.
Yapılan başvuru üzerine konu, 38/1996 sayılı Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası kuralları çerçevesinde incelenmiş ve ekte sunulan rapor hazırlanmıştır.
Konu ile ilgili olarak dönemin KKTC İçişleri Bakanlığı Sayın Gürkan Kara’dan yazılı bilgi talep edilmiştir. Sayın Kara, sorularımızı yanıtlayarak konuya ilişkin belgeleri tarafımıza göndermiştir.
Tapu ve Kadastro Dairesi tarafından yapılan ölçümler sonucunda, Lefke, Ömerli’de kain 117/1+116/2 (yeni parsel 315) ile 116/1 (yeni parsel 316) numaralı parseller içerisinden geçen toprak yol Sayın İsmet Uyar’ın arazisi içinde kalmış ve haritaya işlenmiştir. Sayın İsmet Uyar, Lefke Belediyesi’nden 2 Mart 2021 tarihinde telleme ruhsatı alarak söz konusu arazisini tellemiştir.
Sayın İsmet Uyar’ın söz konusu toprak yolun da içinde yer aldığı arazisini tellemesi akabinde, Sayın Akkuş ve söz konusu yolu kullanan bölge sakinleri arazilerine ve köy mezarlığına ulaşamadıklarını iddia ederek toprak yolun kamulaştırılmasını talep etmişlerdir.
15/1962 sayılı Zorla Mal İktisabı Yasasının 3’üncü maddesinde Malın İktisap edileceği maksatlar ile ilgili kurallar düzenlenmektedir. Şöyle ki:
3.
(l) Anayasanın ve bu Yasanın hükümlerine tabi olmak şartıyla herhangi bir mal, amme menfaati yararına olan bir maksat için zorlu iktisap edilebilir.
(2) Amme menfaati yararına olan maksatlar, aşağıda gösterilenlerle ilgili maksatları içine alır:
(a) Cumhuriyetin müdafaa ve emniyeti;
(b) Amme selâmeti veya amme nizamı veya amme sağlığı veya amme ahlâkı;
(c) Uluslararası mükellefiyetlerin yerine getirilmesi;
(d) Hayat için zaruri olan veya halkın refah veya bediî ihtiyaçlarını sağlayan erzak ve hizmetlerin temini veya idamesi veya inkişafı;
(e) Ziraî ıslah;
(f) Ziraat veya endüstri veya ticaret veya turizmin ilerletilmesi veya inkişafı;
(g) Madenciliğin veya başka benzer herhangi bir endüstrinin ilerletilmesi veya inkişafı;
(h) Arkeolojik kazılar veya herhangi bir eski eserin veya antikanın korunması veya geliştirilmesi veya bunların civarının inkişaf ettirilmesi;
(i) Şehir ve memleket plânlaması veya ev projeleri;
(j) Kara, su ve hava münakalâtının temini veya idamesi veya inkişafı;
(k) Toprak koruma veya ormanlar ve sular ve suların tevzii dahil olmak üzere, tabiî kaynakların korunması veya inkişafı;
(l) Malın, amme menfaati yararına daha iyi kullanılması ve inkişafı;
(m) Bedii ihtiyaç yerlerinin temini veya idamesi veya inkişafı;
(n) Cumhuriyet tarafından amme binalarının veya bayındırlık işlerinin temini veya idamesi veya inkişafı;
(o) Kooperatifçiliğin gayelerinin tahakkuku veya ilerletilmesi;
(p) Bir Cemaat Meclisinin yetkisi dahilindeki herhangi bir eğitim, din, hayır veya spor müessesesi, teşekkülü veya tesisinin gayelerinin tahakkuku veya ilerletilmesi,
(r) Bir belediye, amme hükmî şahsı veya amme menfaati yararına bir teşekkülün, bir Yasa ile hususi olarak gösterilen gayelerinin tahakkuku veya ilerletilmesi;
(s) Mezarlıkların temini veya idamesi veya inkişafı.
KKTC İçişleri Bakanlığı Lefke Kaymakamlığının 15/1962 sayılı Zorla Mal İktisabı Yasasının 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrası tahtında yapmış olduğu kamulaştırma talebini incelemiş, ancak aynı güzergahta başka bir yolun eski haritalarda bulunmasından ve bahse konu Yasanın 3’üncü maddesinin 2’inci fıkrası tahtında belirtilen maksatlar kapsamında kamu yararı olmadığından dolayı kamulaştırma talebi uygun bulunmamıştır. İlaveten, yolun eski haritalarda mevcut olduğunu ancak yenileme çalışmaları esnasında yolun yeni haritalara sehven aktarılmadığı bilgisi edinilmiştir.
Değiştirilmiş ve Birleştirilmiş şekliyle Fasıl 224 Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Kıymet Takdiri) Yasasının 61’inci maddesinde hatalı ve kusurları düzeltme yetkisi ile ilgili hükümler düzenlenmektedir. Şöyle ki:
61. (1) Müdür, Tapu Kütüğündeki veya İlçe Tapu Dairesinin herhangi bir defterindeki veya koçandaki hata veya kusurları düzeltebilir ve bu şekilde düzeltilmiş her kütük, defter veya koçan ilgili hata veya kusur yapılmamış gibi ayni derecede geçerli ve etkili olur.
(2) Müdür, bu maddenin (1). fıkrası kuralları uyarınca yapılacak değişiklikten etkilenebilecek kişilere otuz gün önceden bildirimde bulunmadan böyle bir değişiklik yapılmaz ve herhangi bir kişi bildirimin tebliğ edildiği tarihten sonraki otuz günlük süre içinde Müdüre itirazda bulunabilir; Müdür, yapılan itirazı inceler ve bu konudaki kararını itiraz sahibine bildirir.
Dönemin KKTC İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Sayın Gürkan Kara, bahse konu madde tahtında düzeltme yapılabilmesi ve eski haritalarda bulunan yolun yeni kayıtlara ve haritalara işlenmesi için ihbar gönderildiğini, ancak resmi yolun bulunduğu taşınmazın el değiştirmesi sebebiyle yeni ihbarname gönderildiğini, ikinci ihbarın ve askının yapılması akabinde ise işlemlerin Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü tarafından sonuçlandırılıp yolun haritalara resmi olarak işleneceği bilgisini vermiştir.
Yetkililer ile yerinde yapılan incelemede, eski haritalarda bulunan ve kaydı yapılacak yol içinde ruhsatsız garaj olduğu tespit edilmiş, yolun devamında araç kullanılamadığı ve düzenleme yapılması gerektiği konusunda mutabık kalınmıştır. KKTC İçişleri Bakanlığı, Sayın Şenay Akkuş ve komşu parsel sahiplerini mağdur etmemek ve tarlalarına ulaşımı kolaylaştırmak adına haritada bulunan yol ile ilgili yol şeması hazırlamıştır.
Köy mezarlığına ulaşılamadığı iddiası soruşturulduğu zaman ise köy mezarlığı olarak anılan yerde Sayın Akkuş’un iddia ettiği gibi köy mezarlığı bulunmadığı, üzerinde izinsiz tarımsal faaliyetler yapıldığı ve ruhsatsız ağıl bulunduğu cihetle Sayın Akkuş’un iddiaları gerçeği yansıtmadığı tespit edilmektedir.
Netice olarak KKTC İçişleri Bakanlığının idari hatası ve/veya ihmali bulunmadığı belirlenmiştir.
İlkan VAROL
Yüksek Yönetim Denetçisi
(Ombudsman)